Wykonanie usługi bez podania wyceny i żądanie wysokiego wynagrodzenia

Przystąpienie do realizacji umowy o dzieło bez wcześniejszego ustalenia wynagrodzenia

Umowa o realizację przez architekta usługi, polegającej na wykonaniu poprawek do projektu domu, spełnia kryteria umowy o dzieło. Zgodnie z art. 627 Kodeksu cywilnego: przyjmujący zamówienie poprzez umowę o dzieło zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.

Ponieważ przed przystąpieniem do realizacji dzieła nie ustalili Państwo między sobą wynagrodzenia, zastosowanie znajdzie przepis art. 628 Kodeksu cywilnego: „jeżeli strony nie określiły wysokości wynagrodzenia ani nie wskazały podstaw do jego ustalenia, poczytuje się w razie wątpliwości, że strony miały na myśli zwykłe wynagrodzenie za dzieło tego rodzaju. Jeżeli także w ten sposób nie da się ustalić wysokości wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające uzasadnionemu nakładowi pracy oraz innym nakładom przyjmującego zamówienie”, przy czym „w braku odmiennej umowy przyjmującemu zamówienie należy się wynagrodzenie w chwili oddania dzieła” (art. 642 Kodeksu cywilnego).

Wykonanie dzieła i żądanie zawyżonego wynagrodzenia

Wynagrodzenie zwykłe to takie, jakie strony między sobą już poprzednio stosowały, albo też takie, jakie zazwyczaj, tj. przeciętnie, jest stosowane w praktyce, zaś uzasadniony nakład pracy przyjmującego zamówienie powinien obejmować tylko czynności przeciętnie niezbędne przy prawidłowym wykonywaniu danego dzieła.

Mając powyższe na uwadze, wskazuję, że do czasu otrzymania zamówionych poprawek nie jest Pani obowiązana do zapłaty żadnego wynagrodzenia (art. 642 Kodeksu cywilnego). Po ich otrzymaniu, wobec nieustalenia wynagrodzenia w umowie (choćby ustnej), architektowi należeć się będzie wynagrodzenie odpowiadające nakładowi jego pracy. Trudno nam tutaj jednoznacznie rozstrzygnąć, jakie wynagrodzenie jest w tym wypadku właściwe. Zależy to od zakresu prac, stopnia ich skomplikowania, cen stosowanych na rynku w Pani okolicy za podobne usługi itd.

W razie sporu sądowego, sędzia weźmie te wszystkie okoliczności pod uwagę, przy czym, co bardzo ważne, to na architekcie spoczywać będzie obowiązek wykazania, że należy mu się żądane wynagrodzenie, a nie kwota jaką Pani proponuje (art. 6 Kodeksu cywilnego). Niewątpliwie będzie to dla niego kłopotliwe, zwłaszcza że prowadzi działalność gospodarczą i z tej racji jest zobowiązany do szczególnej staranności w działaniu (art. 355 § 2 Kodeksu cywilnego).

W moim przekonaniu, owa szczególna staranność nakłada na niego obowiązek precyzyjnego ustalenia ceny przed przystąpieniem do realizacji dzieła, czego zaniechał. Wobec tego wszelkie konsekwencje przedstawionego przez Panią stanu faktycznego winny obciążyć właśnie architekta. Podobne stanowisko do zaprezentowanego zajął Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 3 września 1998 r., I ACa 225/98.