Pożyczki udzielana spółce przez wspólnika zwolniona z PCC
Pożyczka od wspólnika nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC). Przepis art. 9 pkt 10 lit. i) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych zwalnia od podatku pożyczki udzielane przez wspólnika (akcjonariusza) spółce kapitałowej. Taka pożyczka objęta jest zwolnieniem podatkowym, a w konsekwencji podatek od tej czynności nie zostanie pobrany.
Jak Pan wskazuje:
- kwota pożyczki – 10 000 zł,
- odsetki – 10% w skali roku,
- kwartalna kapitalizacja odsetek,
- wypłata odsetek na koniec roku kalendarzowego.
Kapitalizacja odsetek od pożyczki
Pod pojęciem kapitalizacji rozumie się częstotliwość dopisywania odsetek do kapitału nieoddanej pożyczki. W umowie ma zastosowanie kapitalizacja kwartalna. Zasadniczo im częściej odbywa się kapitalizacja odsetek, tym wyższa kwota do zwrotu, ponieważ kapitał każdorazowo powiększa się o dopisane odsetki, dzięki czemu następnym razem są one obliczane od wyższej kwoty bazowej. Ogólny wzór na kapitalizację wygląda tak:
K=K0 * (1 + r/m) mn
Przy czym:
- K0 – kapitał początkowy (np. pożyczki),
- K – kapitał końcowy (oszczędności powiększone o wyliczone odsetki, przed obliczeniem „podatku Belki”),
- m – liczba kapitalizacji w ciągu roku (jeśli m = 4, oznacza to, że mamy do czynienia z kapitalizacją kwartalną),
- n – czas trwania pożyczki, będący wielokrotnością okresów kapitalizacji,
- r – nominalna stopa procentowa w skali roku.
Z takim procesem wiąże się określenie procentu składanego. Odsetki naliczone w pierwszym okresie kapitalizacji, według ustalonej stopy oprocentowania w skali roku, dopisywane są do salda lokaty i w kolejnym okresie – zysk będzie liczony od większej kwoty.
Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›
Przysporzenie pożyczkodawcy
Rozliczanie odsetek wynikających z umowy pożyczki może następować bądź poprzez ich fizyczną wypłatę, bądź to przez ich kapitalizację, tj. doliczenie do kwoty głównej pozycji. W sensie ekonomicznym w obu tych przypadkach kredytodawca (pożyczkodawca) uzyskuje określone przysporzenie, tj. w momencie wypłaty odsetek i w momencie ich kapitalizacji.
W wyniku kapitalizacji odsetek pożyczkobiorca (wspólnik) pozostawia odsetki do dyspozycji pożyczkodawcy (spółki), który z kolei rozporządza nimi poprzez doliczenie ich do kwoty kapitałowej pożyczki. W konsekwencji, pomimo braku fizycznego wpływu odsetek na rachunek pożyczkodawcy – otrzymuje on wynagrodzenie za udostępnienie kapitału, stanowiące przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym.
Kapitalizacja odsetek polega na przekształceniu zobowiązania z tytułu spłaty odsetek w zobowiązanie z tytułu spłaty części kapitałowej pożyczki czy też kredytu, czyli zobowiązanie z tytułu odsetek dopisane zostaje do zobowiązania głównego.
Po dokonaniu kapitalizacji oprocentowanie liczone jest od nowej, wyższej podstawy, na którą składa się pożyczony kapitał i doliczone do tego kapitału odsetki. W ten sposób, pomimo braku przepływu naliczonych odsetek na rachunek pożyczkodawcy, w dniu kapitalizacji następuje postawienie tych odsetek do jego dyspozycji.
Odsetki jako przychód wspólnika i koszt spółki
Dla wspólnika (pożyczkodawcy) a zarazem wierzyciela, odsetki stają się – w momencie kapitalizacji – przychodem podlegającym opodatkowaniu.
Spółka z o.o. to osoba prawna. Stosownie do art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. a) ustawy CIT – nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na spłatę pożyczek (kredytów) z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek (kredytów).
Odsetki skapitalizowane u wierzyciela są przychodem w dacie kapitalizacji, a u dłużnika są kosztem uzyskania przychodów w każdorazowej dacie ich kapitalizacji, dokonanej zgodnie z warunkami umów zawieranych przez kontrahentów. Kapitalizacja odsetek jest traktowana na równi z zapłatą, ponieważ wywiera ten sam skutek prawny: zmniejsza kwotę odsetek do zapłaty. Odsetki skapitalizowane są więc u wierzyciela przychodem w każdorazowej dacie ich kapitalizacji dokonanej zgodnie z warunkami umów zawieranych przez kontrahentów.
Podatek dochodowy od przychodów z kapitałów pieniężnych
Już od dnia kapitalizacji wierzyciel uzyskuje korzyść ekonomiczną w postaci zwiększenia kwoty, od której naliczane są dalsze odsetki, zaś z datą kapitalizacji odsetki tracą odrębny od kwoty głównej byt prawny (tj. stają się częścią kwoty głównej z wszelkimi tego konsekwencjami). W konsekwencji, w momencie ostatecznego rozliczenia nie mamy już do czynienia ze spłacanymi odsetkami, a jedynie ze spłatą powiększonej kwoty głównej pożyczki (kredytu), w efekcie kapitalizacja wywiera ten sam skutek prawny co zapłata, ponieważ zmniejsza kwotę odsetek do zapłaty.
Pomimo braku fizycznego wpływu odsetek na rachunek pożyczkodawcy otrzymuje on wynagrodzenie za udostępnienie kapitału, stanowiące przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
A skoro pożyczkodawca będący osobą fizyczną uzyskuje przychód opodatkowany, to spółka jako płatnik zobowiązana jest do obliczenia podatku dochodowego, jaki zapłacić ma pożyczkodawca w chwili otrzymania zapłaty odsetek.
W orzecznictwie wskazuje się, że nie może zaistnieć sytuacja, w której przychód z tytułu skapitalizowanych (niezapłaconych) odsetek staje się kosztem (w dniu kapitalizacji) u jednej strony umowy pożyczki, zaś u drugiej strony tej umowy nie stanowi to przychodu do momentu rzeczywistej ich spłaty (zapłaty). Należy przy tym wskazać, że ostatnim momentem, gdy skapitalizowane odsetki nie stanowią jeszcze części kwoty głównej pożyczki, jest właśnie moment kapitalizacji.
Dla pożyczkodawcy, udzielającego pożyczki spółce, odsetki od udzielonej pożyczki pozostają przychodem z kapitałów pieniężnych, podlegającym opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym w wysokości 19%.
Z treści przepisów wynika, że odsetki od pożyczek zaliczane są do źródła przychodów z kapitałów pieniężnych. Wyjątek stanowi tylko taka sytuacja, w której udzielanie pożyczek jest przedmiotem działalności gospodarczej, a czynności te stanowią realizację przedmiotu działalności. Przychody (dochody) uzyskane z tego tytułu nie podlegają wówczas opodatkowaniu na podstawie art. 30a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ustawa PIT stanowi:
„Art. 30a. 1. Od uzyskanych dochodów (przychodów) pobiera się 19% zryczałtowany podatek dochodowy, z zastrzeżeniem art. 52a: 1) z odsetek od pożyczek, z wyjątkiem gdy udzielanie pożyczek jest przedmiotem działalności gospodarczej; (…).”
„Art. 41. 1. Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują świadczeń z tytułu działalności, o której mowa w art. 13 pkt 2 i 4-9 oraz art. 18, osobom określonym w art. 3 ust. 1, są obowiązane jako płatnicy pobierać, z zastrzeżeniem ust. 4, zaliczki na podatek dochodowy, stosując do dokonywanego świadczenia, pomniejszonego o miesięczne koszty uzyskania przychodów w wysokości określonej w art. 22 ust. 9 oraz o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b, najniższą stawkę podatkową określoną w skali, o której mowa w art. 27 ust. 1.
4. Płatnicy, o których mowa w ust. 1, są obowiązani pobierać zryczałtowany podatek dochodowy od dokonywanych wypłat (świadczeń) lub stawianych do dyspozycji podatnika pieniędzy lub wartości pieniężnych z tytułów określonych w art. 29, art. 30 ust. 1 pkt 2, 4–5a, 13–16 oraz art. 30a ust. 1 pkt 1–11 oraz 11b–12, z zastrzeżeniem ust. 4d, 5, 10, 12 i 21.”
Kwota odsetek na dzień dokonania kapitalizacji powinna być po stronie pożyczkodawcy osoby fizycznej, opodatkowana podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Spółka jako płatnik podatku
W opisanym przypadku, pożyczka prywatna udzielana jest firmie, to firma powinna wystąpić w roli płatnika podatku i przekazać kwotę odsetek pomniejszoną o wartość zryczałtowanego podatku (art. 41 ust. 4 PIT). Z organem skarbowym płatnicy rozliczają się, wykazując pobrany podatek na PIT-8AR. Po każdej kapitalizacji spółka powinna potrącić podatek zryczałtowany, a resztę odsetek doliczyć do kapitału. Przy kolejnej kapitalizacji odsetki są naliczane od wyższego kapitału.
Nota obciążeniowa
