Przekazanie spadku na innego spadkobiercę

W jaki sposób przekazać spadek na innego spadkobiercę?

Przede wszystkim wskazać należy, że w pierwszej kolejności, aby spadkobiercy mogli rozporządzić przypadającymi im udziałami spadku (czyli np. dokonać przekazania spadku na innego spadkobiercę), konieczne jest dokonanie stwierdzenia nabycia spadku, czyli urzędowego poświadczenia, że wskazane w tym poświadczeniu osoby są spadkobiercami oraz posiadają prawo do ułamkowo wskazanej wartości masy spadkowej. W Pani przypadku, w związku z brakiem testamentu, udziały między spadkobiercami zostaną ustalone w oparciu o zasady ogólne określone w Kodeksie cywilnym – taki sposób dziedziczenia nazywany jest dziedziczeniem ustawowym (beztestamentowym).

Stwierdzenie nabycia spadku - w sądzie czy u notariusza?

Jeszcze do niedawna takie stwierdzenie nabycia spadku było możliwe jedynie w drodze postępowania sądowego inicjowanego przez któregokolwiek ze spadkobierców poprzez wniesienie właściwego wniosku. Jednakże niedawne zmiany ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie (Dz. U. z 1991 r. Nr 22, poz. 91 z późn. zm.) wprowadziły do polskiego systemu prawa również instytucję poświadczenia dziedziczenia, która spełnia te same funkcje co sądowe stwierdzenie nabycia spadku, lecz przeprowadzana jest przez notariusza, co znacząco ogranicza formalności, koszty oraz czas trwania takiego postępowania.

Notarialne poświadczenie dziedziczenia

W celu sporządzenia notarialnego poświadczenia dziedziczenia należy przede wszystkim skontaktować się z notariuszem w celu określenia terminu sporządzenia poświadczenia dziedziczenia. Czynności te notariusz przeprowadza w swojej kancelarii, a obecni przy niej muszą być wszyscy spadkobiercy, działając osobiście (nie można ustanawiać pełnomocników).

Na tym etapie należy także zasięgnąć u notariusza informacji co do wysokości kosztów sporządzenia poświadczenia dziedziczenia (kwota ta z zasady nie powinna przekroczyć kilkuset złotych), a także niezbędnych dokumentów, jakie muszą notariuszowi dostarczyć spadkobiercy (będą to przede wszystkim: odpis aktu zgonu spadkodawcy, odpisy aktów stanu cywilnego osób powołanych do spadku z ustawy oraz inne dokumenty mogące mieć wpływ na ustalenie praw do spadku).

Kiedy notariusz może odmówić sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia?

Jednakże, zgodnie z art. 95e ustawy Prawo o notariacie, „notariusz odmówi sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia, jeżeli:

1. w stosunku do spadku został już uprzednio sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia lub wydane postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku;
2. w toku sporządzania protokołu dziedziczenia ujawnią się okoliczności wskazujące, że przy jego sporządzeniu nie były obecne wszystkie osoby, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi lub testamentowi albo istnieją lub istniały testamenty, które nie zostały otwarte i ogłoszone;
3. wskutek braku małżonka spadkodawcy i krewnych powołanych do dziedziczenia z ustawy spadek przypada, jako spadkobiercy ustawowemu, gminie albo Skarbowi Państwa;
4. spadkodawca w chwili śmierci był cudzoziemcem lub, nie posiadając żadnego obywatelstwa, nie zamieszkiwał w Rzeczypospolitej Polskiej albo w skład spadku wchodzą prawa rzeczowe lub posiadanie nieruchomości położonej za granicą”.

Dużą zaletą notarialnego poświadczenia dziedziczenia jest to, że całość postępowania z zasady odbywa się w ciągu jednego dnia, natomiast postępowanie sądowe może niekiedy trwać o wiele dłużej.

Dział spadku z przekazaniem spadku na innego spadkobiercę

Gdy zostanie sporządzone poświadczenie dziedziczenia, można następnie przystąpić do działu spadku, w tym przekazania spadku na innego spadkobiercę. Również w tym przypadku przepisy przewidują dwie drogi postępowania.

I tak, zgodnie z art. 1037 § 1 Kodeksu cywilnego, „dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców”. Jednocześnie ten sam artykuł w § 2 wskazuje, iż „jeżeli do spadku należy nieruchomość, umowa o dział powinna być zawarta w formie aktu notarialnego”.

Należy również podkreślić, że umowny dział spadku jest możliwy jedynie w sytuacji, gdy wszyscy spadkobiercy są zgodni co do takiej formy podziału spadku oraz wyrażą zgodną wolę określonego w umowie rozdzielenia majątku spadku między siebie (lub przekazania całości lub części na jednego lub kilku spośród spadkobierców). Brak zgody choćby jednego ze spadkobierców oznacza konieczność dokonania sądowego działu tego spadku.

Podsumowując powyższe, obecnie najprostszym, a także najmniej kosztownym i czasochłonnym sposobem na przeprowadzenie całej procedury dziedziczenia jest zwrócenie się w tej kwestii do notariusza. Dodatkową korzyścią takiego działania byłaby możliwość dokonania za jednym razem zarówno poświadczenia dziedziczenia, jak i sporządzenia umowy o dział spadku przez tego samego notariusza (jak bowiem wskazano powyżej, umowa taka, gdy w skład spadku wchodzi nieruchomość, musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego).