Wykorzystanie wolnego oprogramowania w działalności gospodarczej

Darmowe udostępnianie programu komputerowego

Freeware to rodzaj licencji, w ramach której autor udostępnia program komputerowy bezpłatnie, ale bez ujawnienia jego kodu źródłowego. Czasami zawiera on pewne ograniczenia, które sprawiają, że korzystanie z niego bez żadnych opłat ograniczone jest np. tylko do domowego użytku. Jeśli takie zastrzeżenie znajdzie się w licencji, to używając aplikacji w firmie, naruszamy prawa autorskie i narażamy się na wysokie kary pieniężne.

Przykładowo, kiedy formułkę „program nie może być używany do celów komercyjnych” wyczytamy w dokumentacji edytora grafiki, to zakaz ten obejmuje nie tylko sprzedaż produktów wytworzonych dzięki niemu. Nie możemy używać go do czegokolwiek, co wiąże się z prowadzeniem przez nas działalności gospodarczej. Tym samym nie zaprojektujemy przy jego użyciu choćby folderu reklamowego, nawet jeśli jego kopie mamy zamiar rozdawać za darmo.

Open Source jest oprogramowaniem, którego licencja umożliwia legalne i darmowe kopiowane kodu wynikowego, źródłowego oraz na dowolne jego modyfikacje przez użytkowników. Pozwala to na udoskonalanie tego typu aplikacji i rozpowszechniane przez ludzi na całym świecie, co pociąga za sobą szybki rozwój programów oraz wysoką wykrywalność wszelkich błędów. Większość aplikacji open source jest bezpłatna i można je wykorzystywać komercyjnie.

WmHelp XmlPad 3.04.1

Program pozwalający na pracę w środowisku XML.

Można go pobrać ze stron w internecie. Przy pobraniu udzielana jest licencja freeware (darmowa, bezpłatna).

Darmowe rozprowadzanie aplikacji bez ujawnienia kodu źródłowego

Jest to licencja oprogramowania umożliwiająca darmowe rozprowadzanie aplikacji bez ujawnienia kodu źródłowego. Termin freeware bywa również używany jako synonim oprogramowania objętego tą licencją. Czasami licencja freeware zawiera dodatkowe ograniczenia (np. część freeware jest całkowicie darmowa, a część darmowa jedynie do użytku domowego). Przy pobieraniu nie ma dodatkowych wymagań.

Akceptacji licencji najczęściej dokonujemy w trakcie procesu instalacji oprogramowania. Przy tej okazji określona jest liczba komputerów, na których może być zainstalowany dany program czy liczba użytkowników, którzy z danej instalacji mogą korzystać.

Wersje darmowe programów najczęściej dotyczą tylko użytku domowego. Instalowanie ich na komputerze firmowym może być nielegalne.

Może się też okazać, że w przypadku używania jej w ramach przedsiębiorstwa, twórcom należy się stosowne wynagrodzenie. Rozsądek i praktyka podpowiadają, że korzystanie z programów w ramach działalności zawodowej firmy to niejako czerpanie korzyści z oprogramowania i twórcy należy się wynagrodzenie.

W tym przypadku:

Użytkownik może zainstalować i korzystać z oprogramowania na pojedynczym komputerze, który ma systemem Windows (w tym Windows 98, 2000, NT, XP). Licencja na oprogramowanie nie może być dzielona, zainstalowana lub używana jednocześnie na różnych komputerach.

Użytkownik może wykonać jedną kopię oprogramowania w formie czytelnej dla urządzeń wyłącznie do celów archiwizacji. Należy odtworzyć wszystkie informacje o prawach autorskich oraz wszystkich innych prawach własności oryginalnej kopii. Nie wolno sprzedawać, wynajmować, wydzierżawiać lub sublicencjonować oprogramowania.

Użytkownik nie może wykonywać ani rozpowszechniać kopii oprogramowania lub go elektronicznie przenosić z jednego komputera na drugi przez sieć. Użytkownik nie może modyfikować, łączyć, dostosowywać lub tłumaczyć oprogramowania lub dekompilacji, inżynierii wstecznej, demontować lub w inny sposób redukować oprogramowanie do zrozumiałej dla człowieka form. Użytkownik nie może sprzedawać, wynajmować lub udzielić sublicencji oprogramowania 0,8. Użytkownik nie może modyfikować oprogramowania ani tworzyć dzieł pochodnych na podstawie Software.

Powyższa licencja daje ograniczoną licencję na korzystanie z oprogramowania. WMHelp.com i jej dostawcy zachowują wszelkie prawa, tytuły i korzyści, w tym z wszelkich praw autorskich i praw własności intelektualnej do oprogramowania i wszystkich jego kopii. Wszelkie prawa nieudzielone w niniejszej umowie licencyjnej, w tym federalne i międzynarodowe autorskie, są zastrzeżone przez WMHelp.com i jej dostawców.

Czy program WmHelp XmlPad 3.04.1 można wykorzystywać w swojej firmie?

Brak jest zastrzeżenia do wykorzystywania tylko w celach domowych. Można go wykorzystywać w celach komercyjnych rozumianych jako tworzenie za pomocą tego programu. Nie może Pani rozpowszechniać programu i zarabiać na tym.

Zatem może Pani go wykorzystywać w swojej firmie do własnej działalności.

Apache OpenOffice 4.1.3

Apache OpenOffice to pakiet biurowy działający w wielu systemach operacyjnych i środowiskach, z otwartym dostępem do kodu źródłowego. Można go stosować legalnie bez żadnych opłat w domach, firmach, urzędach i szkołach.

Licencja nie zawiera ograniczeń w zakresie sposobu korzystania w celach edycji dokumentów tylko dla użytku domowego. Można ten program wykorzystywać komercyjnie. Nie może Pani rozpowszechniać programu i zarabiać na tym.

Z licencji: Każdy może korzystać z produktu OpenOffice bezpłatnie. Można korzystać z tej kopii programu OpenOffice i zainstalować ją na dowolnej liczbie komputerów oraz używać jej w dowolnych celach (w tym komercyjnych i edukacyjnych czy w administracji publicznej lub rządzie). Więcej szczegółów znajduje się w tekście licencji dostarczonej wraz z produktem OpenOffice lub na stronie http://www.openoffice.org/license.html.

Brak jest zastrzeżenia do wykorzystywania tylko w celach domowych. Można go wykorzystywać w celach komercyjnych rozumianych jako tworzenie za pomocą tego programu. Nie może Pani rozpowszechniać programu i zarabiać na tym.

Zatem może Pani go wykorzystywać w swojej firmie do własnej działalności.

Korzystanie z programu XML Marker

Niestety to oprogramowanie udzielane jest na licencji płatnej. Aby wykorzystywać ten program w swojej działalności, musiałaby Pani go zakupić.

Producent daje możliwość pobrania i zainstalowania programu celem jego przetestowania (próbnego wykorzystania).

W celu oceny korzystania z programu wymagany jest klucz licencyjny, który zawiera, między innymi, pola „licencja” i „liczba użytkowników”. Klucz licencyjny może zawierać dodatkowe prawa i ograniczenia. Na przykład: aktualizacja subskrypcji, datę zakończenia okresu ważności lub inne ograniczenia.

Zatem legalne korzystanie w Pani firmie wymagałoby zakupu i uzyskania licencji. Bez tego używanie jest nielegalne. Stanowi naruszenie praw autorskich niemajątkowych i majątkowych producenta.

Licencja na wykorzystanie WPS Office for Windows

Wg licencji w wolnym tłumaczeniu:

Nie można pobrać, zainstalować lub korzystać z oprogramowania, chyba że użytkownik uzyskał licencję na oprogramowanie w jednym z następujących sposobów: (1) poprzez uzyskanie oprogramowania bezpośrednio z firmy lub z witryny internetowej firmy; (2) uzyskując oprogramowanie z firmy autoryzowanych dystrybutorów lub sprzedawców, którzy mają prawo do udzielania sublicencji oprogramowania; lub (3) uzyskując oprogramowanie z aplikacji mobilnych sklepów i innych e-sprzedawców, którzy mają prawo do udzielania sublicencji oprogramowania. Dodatkowo niektóre wersje oprogramowania są zaprojektowane do działania tylko w określonym środowisku pracy.

Przyznanie licencji. Uwarunkowane zgodnie z warunkami niniejszej umowy oraz wszystkich obowiązujących przepisów i regulacji. Spółka udziela niewyłącznej i niezbywalnej licencji dla jednego użytkownika, aby załadować, zainstalować i uruchomić formularz wykonywalny oprogramowania w sposób następujący:

Jeśli oprogramowanie jest do użytku PC Windows, na całym świecie za wyjątkiem Chin (w tym Chin kontynentalnych, specjalnego regionu administracyjnego Hongkongu, Specjalnego Regionu Administracyjnego Makao i Tajwanu) i Japonii, to wyłącznie na określonej liczbie komputerów i w terminie dla którego zakupiono licencje, lub jeśli używasz darmowej wersji na wszystkich komputerach będących w posiadaniu lub pod kontrolą. Niezależnie od powyższego, darmowe wersje oprogramowania są dostarczane do jednostek przeznaczonych wyłącznie do użytku osobistego i nie mogą być wykorzystywane do celów komercyjnych.

Licencja Trial. Darmowa wersja oprogramowania przewiduje jednorazowy, trzydziestodniowy – w ciągu kolejnych dni kalendarzowych – „okres próbny”, w którym użytkownik może korzystać z niektórych funkcji premium oprogramowania bezpłatnie na jednym koncie – niezależnym systemie komputerowym („licencja testowa”). Licencja Trial będzie miała zastosowanie wyłącznie w okresie próbnym, a rozpocznie się w dniu, kiedy użytkownik oprogramowania pierwszy raz wybierze „Trial” w „Welcome to WPS Office” oknie dialogowym oprogramowania („Okres próbny Rozpocznij Data”) i będzie kontynuować użytkowanie aż do końca okresu próbnego, niezależnie od tego, czy użytkownik odinstalowuje i / lub ponownie zainstalowuje oprogramowanie przed upływem okresu próbnego. Po wygaśnięciu okresu próbnego darmowy dostęp do funkcji premium zostanie automatycznie wstrzymany. Spółka nie ponosi żadnej odpowiedzialności za jakiekolwiek straty wynikające z korzystania z płatnych funkcji opisanych w niniejszej sekcji, które użytkownik lub wszelkie osoby trzecie poniosą. Po wygaśnięciu okresu próbnego, jeśli chcesz nadal korzystać z funkcji premium, należy zakupić odpowiednią licencję zgodnie z aktualnymi zasadami spółki.

Oprogramowanie zawiera czcionki programów generujących czytelne dla człowieka wzory kroju pisma („Font Software”). Nie wolno instalować ani używać Font Software na dowolnym urządzeniu z wyjątkiem jednego, na którym została zainstalowana poprawnie licencjonowana kopia oprogramowania.

2. Font Software jest dostarczany do ciebie tylko dla użytku wewnętrznego. „Do użytku wewnętrznego” oznacza używać (i) w ramach swojej zwykłej działalności zwyczajowej i wewnętrznej, lub (ii) do użytku osobistego. Stosowanie w toku swojej zwykłej działalności do użytku wewnętrznego oznacza stosowanie wyłącznie przez upoważnionych agentów i pracowników. Wykorzystywanie do użytku osobistego, do użytku wewnętrznego oznacza stosowanie wyłącznie przez osoby, które mieszkają z tobą w twoim domu. Wszystkie te osoby muszą zgodzić się na warunki niniejszej umowy licencyjnej. (…)

3. Nie można przekonwertować Font Software w innym formacie. Użytkownik nie może zmieniać ani modyfikować oprogramowania czcionki w jakikolwiek sposób (…).

Zatem legalne korzystanie w Pani firmie wymagałoby zakupu i uzyskania licencji. Bez tego używanie jest nielegalne. Stanowi naruszenie praw autorskich niemajątkowych i majątkowych producenta.

Naruszenie praw autorskich niemajątkowych i majątkowych producenta

Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych przewiduje wysokie sankcje za naruszenie postanowień licencyjnych.

„Art. 79. 1. Uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która naruszyła te prawa: 1) zaniechania naruszania; 2) usunięcia skutków naruszenia; 3) naprawienia wyrządzonej szkody: a) na zasadach ogólnych albo b) poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione – trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu; 4) wydania uzyskanych korzyści.

2. Niezależnie od roszczeń, określonych w ust. 1, uprawniony może się domagać jednokrotnego albo wielokrotnego ogłoszenia w prasie oświadczenia o odpowiedniej treści i formie lub podania do publicznej wiadomości części albo całości orzeczenia sądu wydanego w rozpatrywanej sprawie, w sposób i w zakresie określonym przez sąd.

3. Sąd może nakazać osobie, która naruszyła autorskie prawa majątkowe, na jej wniosek i za zgodą uprawnionego, w przypadku gdy naruszenie jest niezawinione, zapłatę stosownej sumy pieniężnej na rzecz uprawnionego, jeżeli zaniechanie naruszania lub usunięcie skutków naruszenia byłoby dla osoby naruszającej niewspółmiernie dotkliwe.

4. Sąd, rozstrzygając o naruszeniu prawa, może orzec na wniosek uprawnionego o bezprawnie wytworzonych przedmiotach oraz środkach i materiałach użytych do ich wytworzenia, w szczególności może orzec o ich wycofaniu z obrotu, przyznaniu uprawnionemu na poczet należnego odszkodowania lub zniszczeniu. Orzekając, sąd uwzględnia wagę naruszenia oraz interesy osób trzecich.

5. Domniemywa się, że środki i materiały, o których mowa w ust. 4, są własnością osoby, która naruszyła autorskie prawa majątkowe.

6. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio w przypadku usuwania lub obchodzenia technicznych zabezpieczeń przed dostępem, zwielokrotnianiem lub rozpowszechnianiem utworu, jeżeli działania te mają na celu bezprawne korzystanie z utworu.

7. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio w przypadku usuwania lub zmiany bez upoważnienia jakichkolwiek elektronicznych informacji na temat zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, a także świadomego rozpowszechniania utworów z bezprawnie usuniętymi lub zmodyfikowanymi takimi informacjami.”

Jak widać – jako użytkownik nielegalnego oprogramowania może być Pani zobowiązana do zapłaty nawet trzykrotności jego ceny, do tego oczywiście nabyć legalne, licencjonowane kopie wykorzystywanych programów, bądź zrezygnować z ich użytkowania, wydania uzyskanych korzyści.

Odpowiedzialność karna

Niezależnie od tego dochodzi odpowiedzialność karna.

Przepisy zawarte w Kodeksie karnym (K.k.) przewidują odpowiedzialność karną dla osób, które w bezprawny sposób (bez wymaganej licencji itp.) wykorzystują oprogramowanie komputerowe. W świetle powołanych powyżej ustaw – przestępstwem będą działania, w szczególności polegające na:

• instalowaniu zakupionego oprogramowania na większej liczbie stanowisk komputerowych niż przewiduje to licencja,
• kopiowaniu programu i rozprowadzaniu takich kopii,
• uzyskiwaniu cudzego programu komputerowego bez zgody osoby uprawnionej w celu uzyskania korzyści majątkowej.

Należy wskazać, iż odpowiedzialność karną za dany czyn zabroniony ponosi konkretna osoba fizyczna, w tym przypadku byłaby to Pani.

Wg Kodeksu karnego:

„Art. 278. § 1. Kto zabiera w celu przywłaszczenia cudzą rzecz ruchomą, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto bez zgody osoby uprawnionej uzyskuje cudzy program komputerowy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.

Art. 291. § 1. Kto rzecz uzyskaną za pomocą czynu zabronionego nabywa lub pomaga do jej zbycia albo tę rzecz przyjmuje lub pomaga do jej ukrycia, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2.W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Art. 292. § 1. Kto rzecz, o której na podstawie towarzyszących okoliczności powinien i może przypuszczać, że została uzyskana za pomocą czynu zabronionego, nabywa lub pomaga do jej zbycia albo tę rzecz przyjmuje lub pomaga do jej ukrycia, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 2. W wypadku znacznej wartości rzeczy, o której mowa w § 1, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Art. 293. § 1. Przepisy art. 291 i 292 stosuje się odpowiednio do programu komputerowego.

§ 2. Sąd może orzec przepadek rzeczy określonej w § 1 oraz w art. 291 i 292, chociażby nie stanowiła ona własności sprawcy.”

Natomiast wg Prawa autorskiego:

„Art. 115. 1. Kto przywłaszcza sobie autorstwo albo wprowadza w błąd co do autorstwa całości lub części cudzego utworu albo artystycznego wykonania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3.

2. Tej samej karze podlega, kto rozpowszechnia bez podania nazwiska lub pseudonimu twórcy cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, artystyczne wykonanie albo publicznie zniekształca taki utwór, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie.

3. Kto w celu osiągnięcia korzyści majątkowej w inny sposób niż określony w ust. 1 lub 2 narusza cudze prawa autorskie lub prawa pokrewne określone w art. 16, art. 17, art. 18, art. 19 ust. 1, art. 191, art. 86, art. 94 ust. 4 lub art. 97, albo nie wykonuje obowiązków określonych w art. 193 ust. 2 lub art. 20 ust. 1-4, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Art. 116. 1. Kto bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom rozpowszechnia cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w ust. 1 w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

3. Jeżeli sprawca uczynił sobie z popełniania przestępstwa określonego w ust. 1 stałe źródło dochodu albo działalność przestępną, określoną w ust. 1, organizuje lub nią kieruje, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5.

4. Jeżeli sprawca czynu określonego w ust. 1 działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Art. 117. 1. Kto bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom w celu rozpowszechnienia utrwala lub zwielokrotnia cudzy utwór w wersji oryginalnej lub w postaci opracowania, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

2. Jeżeli sprawca uczynił sobie z popełniania przestępstwa określonego w ust. 1 stałe źródło dochodu albo działalność przestępną, określoną w ust. 1, organizuje lub nią kieruje, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Art. 118. 1. Kto w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przedmiot będący nośnikiem utworu, artystycznego wykonania, fonogramu, wideogramu rozpowszechnianego lub zwielokrotnionego bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom nabywa lub pomaga w jego zbyciu albo przedmiot ten przyjmuje lub pomaga w jego ukryciu, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. 2. Jeżeli sprawca uczynił sobie z popełniania przestępstwa określonego w ust. 1 stałe źródło dochodu albo działalność przestępną, określoną w ust. 1, organizuje lub nią kieruje, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 5.

3. Jeżeli na podstawie towarzyszących okoliczności sprawca przestępstwa określonego w ust. 1 lub 2 powinien i może przypuszczać, że przedmiot został uzyskany za pomocą czynu zabronionego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.”