Przepisanie firmy na syna

W sytuacji przepisania firmy na syna należy rozpatrzyć opodatkowanie przedmiotowej darowizny na gruncie podatku od spadków i darowizn oraz podatku od towarów i usług.

Podatek od spadków i darowizn

Zgodnie z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

1. zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-8 i ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz
2. udokumentują – w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 – ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

Zatem darowizna przedsiębiorstwa (przepisanie firmy na syna) podlegać będzie zwolnieniu od podatku od spadków i darowizn. Obowiązek zgłoszenia nie wystąpi, gdy dokonana zostanie, jak Pan wspomniał, w formie aktu notarialnego.

Przyjmuje się, że: „Jeżeli w ramach darowizny składników majątku tworzących zakład będą przekazywane też pieniądze, skuteczność zwolnienia może być uzależniona od udokumentowania otrzymania tych pieniędzy odpowiednim dowodem (przelew, wpłata na konto, przekaz pocztowy)” – Małgorzata Niedźwiedzka, Vademecum Doradcy Podatkowego (21/2009).

Podatek VAT

Co do zasady, przepisów ustawy o podatku od towarów i usług nie stosuje się (nie zachodzi opodatkowanie) m.in. do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej jego części. Przez zbycie należy również rozumieć darowiznę.

Warto wiedzieć, jak zostało określone w Kodeksie cywilnym pojęcie przedsiębiorstwa. Jest to zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje on w szczególności:

1. oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa) – jest to element składowy przedsiębiorstwa i otrzyma go Pan razem z majątkiem „namacalnym”, nie niesie to ze sobą potrzeby np. zmiany nazwy;
2. własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;
3. prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;
4. wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;
5. koncesje, licencje i zezwolenia;
6. patenty i inne prawa własności przemysłowej;
7. majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;
8. tajemnice przedsiębiorstwa;
9. księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Analogicznie wskazują organy na terenie kraju, m.in. w piśmie z dnia 5 lutego 2009 r. Izby Skarbowej w Bydgoszczy (sygn. ITPP1/443-1033/08/MS) przeczytać możemy, iż:

„Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlegają:

1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
2. eksport towarów;
3. import towarów;
4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

W oparciu o art. 6 pkt 1 przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Pojęcie „transakcji zbycia” należy rozumieć w sposób zbliżony do terminu »dostawy towarów« w ujęciu art. 7 ust. 1 ustawy, tzn. »zbycie« obejmuje wszelkie czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania przedmiotem jak właściciel, np. poprzez sprzedaż, zamianę, darowiznę, przeniesienie własności w formie wkładu niepieniężnego, czyli aportu. Zbycie przedsiębiorstwa podlega zasadzie swobody umów, a więc może nastąpić na podstawie każdej czynności rozporządzającej.

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie zawierają definicji »przedsiębiorstwa«, zatem dla potrzeb przepisów ustaw podatkowych należy stosować definicję zawartą w art. 551 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) [przyp. aut. definicja ta oraz składniki stanowiące o przedsiębiorstwie lub zorganizowanej jego części została już wyżej podana] (…) Zatem składniki materialne i niematerialne wchodzące w skład przedsiębiorstwa powinny pozostawać ze sobą we wzajemnych relacjach w ten sposób, iż można mówić o nich jako o zespole, a nie zbiorze pewnych elementów. Istotne jest, aby w zbywanym przedsiębiorstwie zachowane zostały funkcjonalne związki pomiędzy poszczególnymi składnikami, tak żeby przekazana masa mogła posłużyć kontynuowaniu określonej działalności gospodarczej.

Ponadto art. 551 Kodeksu cywilnego stanowi, iż czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych.

Tak rozumiane przedsiębiorstwo nie jest towarem w świetle definicji zawartej w art. 2 pkt 6 ustawy o podatku od towarów i usług.

O tym, czy nastąpiło zbycie przedsiębiorstwa, tu: przepisanie firmy na syna, decydują każdorazowo okoliczności faktyczne związane z konkretną transakcją. Podatnik obowiązany jest do prawidłowego określenia przedmiotu opodatkowania, co wiąże się z koniecznością prawidłowego zdefiniowania dokonywanej czynności.

Z opisu przedstawionego we wniosku wynika, iż zamierza Pan w drodze darowizny przekazać synowi, prowadzone przez siebie jako osobę fizyczną przedsiębiorstwo spełniające warunki określone w art. 551 Kodeksu cywilnego dotyczące definicji przedsiębiorstwa. Odnosząc zatem brzmienie cytowanych przepisów do przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego należy stwierdzić, że przekazanie w formie darowizny przez Pana synowi – przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 551 ustawy Kodeksu cywilnego, wyłączone jest spod działania ustawy o podatku od towarów i usług”.

Reasumując, darowizna przedsiębiorstwa nie będzie podlegać w ogóle podatkowi VAT.

Co równie ważne, przekazanie przedsiębiorstwa w opisany sposób nie wywoła żadnych konsekwencji na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych, co wynika z art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z ważnych kwestii technicznych i formalnych, pamiętać należy, iż darczyńca (tj. Pana mama) – mimo darowizny – w związku z zaprzestaniem wykonywania działalności zobowiązana jest do zgłoszenia tego faktu i sporządzenia spisu z natury, który oczywiście po dokonaniu darowizny wyniesie 0 zł.