Ustalenie rezydencji podatkowej
Z przedstawionego przez Pana opisu sprawy wynika, że na stałe mieszka Pan i pracuje w USA od 15 lat. W kontekście powyższej informacji w pierwszej kolejności odnieść się należy do kwestii Pana rezydencji podatkowej. Na gruncie prawa polskiego zagadnienie to reguluje ustawa PIT. Jak czytamy w art. 3 ust. 1–1a ustawy, „osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy). Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:
1) posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
2) przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym”.
Jak wnioskuję, Pana ośrodek interesów życiowych znajduje się w USA i nie przebywa Pan w Polsce dłużej niż 183 dni w roku. W konsekwencji na gruncie prawa polskiego jest Pan traktowany jako nierezydent. W myśl art. 3 ust. 2a ustawy osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ograniczony obowiązek podatkowy).
Za dochody (przychody) osiągane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez podatników, o których mowa w ust. 2a, uważa się w szczególności dochody (przychody) z pracy wykonywanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia.
Czy wynagrodzenie za pracę w USA należy rozliczyć w Polsce?
Natomiast z przedstawionego przez Pana opisu sprawy wynika, że mieszka Pan i pracuje wyłącznie w USA. W Polsce nie ma Pan statusu rezydenta i nie osiąga w Polsce żadnych dochodów. Oznacza to, że nie ma Pan obowiązku rozliczania polskiego podatku od wynagrodzenia uzyskiwanego za pracę w USA. Tego rodzaju wynagrodzenie nie podlega opodatkowaniu w Polsce.
Faktem jednak jest, że urząd skarbowy może zainteresować się skąd pochodzą środki na zakup nieruchomości w Polsce. Tego rodzaju postępowanie ma na celu wykazanie czy przychody pochodzą ze źródeł nieujawnionych lub nieznajdujących pokrycia w źródłach ujawnionych. Takie przychody opodatkowane są stawką aż 75% podatku.
Należy jednak wyraźnie podkreślić, że w żadnych wypadku nie powinien się Pan powyższego postępowania wobec siebie obawiać. Powyższy podatek nie znajdzie co do Pana zastosowania z kilku powodów.
Po pierwsze wskazać należy, że opodatkowaniu podlegają przychody nieujawnione które odpowiadają poniesionym przez podatnika wydatkom, które nie zostały pokryte uzyskanymi wcześniej przychodami opodatkowanymi lub nieopodatkowanymi.
Jak natomiast czytamy w art. 25b ust. 4 pkt 2 ustawy PIT za przychody (dochody) nieopodatkowane uznaje się wartości pozostające w dyspozycji podatnika przed poniesieniem wydatku, których pochodzenie zostało ustalone co do tytułu, kwoty i okresu uzyskania, oraz które nie podlegały opodatkowaniu na podstawie przepisów ustawy innych niż przepisy niniejszego rozdziału lub przepisów odrębnych ustaw.
Nieopodatkowane dochody z pracy zagranicznej
Za takie przychody nieopodatkowane lecz ujawnione uznaje się właśnie dochody z pracy zagranicznej. Pochodzenie tych dochodów jest bowiem określone co do tytułu, kwoty i okresu uzyskania (jak mniemam pracuje Pan leganie i jest w stanie przedstawić umowę o pracę oraz wyciąg z miesięcznych zarobków). Jak już wskazałem, dochody te nie podlegają opodatkowaniu w Polsce co jednak nie oznacza, że podatnik tymi dochodami nie może pokrywać wydatków ponoszonych w kraju (np. na zakup nieruchomości w Polsce).
Po drugie polski urząd skarbowy może analizować oraz weryfikować jedynie przychody nierezydenta osiągnięte ze źródeł położonych w Polsce, a nie zagranicą. Pan natomiast jest brytyjskim rezydentem podatkowym, który w Polsce nie osiąga żadnych dochodów.
Na problem ten zwrócił uwagę WSA w wyroku z 04.09.2018 r., sygn. akt I SA/Gd 670/18:
„Polska administracja podatkowa może weryfikować jedynie to, czy nierezydent ujawnił do celów podatkowych wszystkie dochody ze źródeł usytuowanych w Polsce. W odniesieniu do osoby nierezydenta problem opodatkowania dochodów nieujawnionych dotyczy zatem tylko dochodów uzyskanych na terytorium Polski.
Tym bardziej jest to ważne w niniejszej sprawie, że organ w zaskarżonej decyzji pominął zupełnie dalszy fragment uzasadnienia cytowanego wyroku WSA w sprawie I SA/Gd 1340/16, z którego wynika, że "Jeżeli dana osoba mieszka poza terytorium Polski i tam znajdowały się jej źródła przychodów, pozostaje ona poza polską jurysdykcją podatkową, a znajduje się pod jurysdykcją podatkową innego państwa mogącego dochodzić wykazania przez daną osobę źródeł środków finansowych na jego terytorium, które zostały przez taką osobę spożytkowane w Polsce.
Nie ulega wątpliwości, że gdyby organ dochował staranności w sporządzeniu uzasadnienia zaskarżonej decyzji, dostrzegłby że pominięty fragment dotyka najistotniejszej dla niniejszej sprawy kwestii, tj. wpływu ewentualnego braku rezydencji podatkowej w Polsce na odpowiedzialność w zakresie nieujawnionych dochodów”.
Zakup nieruchomości w Polsce za środki uzyskane z pracy w USA
Mając powyższe na uwadze, wskazać należy, że istnieje ryzyko, iż polski US zainteresuje się, skąd pochodzą Pana środki na zakup nieruchomości w Polsce. W takim przypadku, zgodnie z art. 25g ust. 1 ustawy PIT, ciężar dowodowy spoczywa na Panu. Jeżeli jednak wskaże Pan, że środki pochodziły z pracy zarobkowej w USA, to mamy do czynienia z ujawnionymi źródłami przychodu, co wyklucza możliwość opodatkowania tych przychodów przez polski urząd skarbowy.
W Polsce obowiązuje otwarty katalog środków dowodowych, co oznacza, że może Pan powyższą okoliczność udokumentować dowolnym dowodem, np. amerykańskim zeznaniem podatkowym, umową o pracę, wyciągiem z rachunków bankowych itp. Możliwa jest sytuacja, w której podatnik będzie pokrywał dany wydatek przychodem uzyskanym kilka lat wstecz. Jak wiadomo, zobowiązanie podatkowe przedawnia się po upływie 5 lat. Czy oznacza to zatem, że podatnik nie może, w toku postępowania podatkowego, powołać się na okoliczność pokrycia danego wydatku przychodem uzyskanym przed kilku bądź kilkunastu lat? W odpowiedzi wskazać należy, że jest to dopuszczalne. Jak bowiem wynika z treści art. 25b ust. 4 pkt 3 lit. d) ustawy PIT „za przychody nieopodatkowane, którymi podatnik może pokrywać dany wydatek uznaje się również takie których pochodzenie zostało ustalone co do tytułu, kwoty i okresu uzyskania oraz były objęte obowiązkiem podatkowym, jednak zobowiązanie podatkowe wygasło wskutek przedawnienia”.
Co więcej, w myśl art. 25g ust. 3 ustawy PIT, przychody, w stosunku do których upłynął okres przedawnienia, nie muszą zostać udowodnione. Wystarczające jest ich uprawdopodobnienie.
Udowodnienie przed organem podatkowym źródła pochodzenia danego przychodu
Jaka jest różnica pomiędzy udowodnieniem a uprawdopodobnieniem danego faktu? Przepisy ustawy PIT nie wyjaśniają tych pojęć, dlatego też należy sięgnąć do dostępnego orzecznictwa. W wyroku WSA w Olsztynie z 13.12.2018 r., sygn. akt I SA/Ol 643/18 Sąd stwierdził:
„Uprawdopodobnienie nie prowadzi do pewności lecz jedynie daje lub wskazuje na prawdopodobieństwo istnienia lub nieistnienia danego faktu. Uprawdopodobnienie polega na wykorzystaniu środków dowodowych w celu stworzenia większego lub mniejszego stopnia prawdopodobieństwa niedającego pewności lecz jedynie wiarygodność twierdzenia o danych faktach. Nie może ono jednak opierać się wyłącznie na twierdzeniach zainteresowanego, które powinny zostać uwiarygodnione za pomocą określonych środków dowodowych.
Warunek "uprawdopodobnienia" nie może zostać zrealizowany przez gołosłowne, niepoparte żadną racjonalną argumentacją, wskazywanie jedynie na pewne możliwości. Organ zachowuje nadto uprawnienie, a nawet obowiązek oceny dowodów wskazywanych przez podatnika (na okoliczność potwierdzenia uzyskania przychodu), zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów, wyrażoną w art. 191 O.p.”
W kontekście powyższego wyroku podkreślić należy, że także w przypadku uprawdopodobnienia podatnik powinien posłużyć się środkami dowodowymi. Nie muszą to być wprawdzie dokumenty, ponieważ z biegiem czasu podatnik może nimi nie dysponować, lecz jednak trzeba oprzeć swoje twierdzenia na odpowiednich argumentach. Przykładowo mogą to być zeznana świadków.
W konsekwencji dopiero, jeżeli podatnik nie jest w stanie udowodnić lub uprawdopodobnić źródła pochodzenia danego przychodu służącego do pokrycia wydatku, uznaje się, że mamy do czynienia z przychodami ze źródeł nieujawnionych lub nieznajdujących pokrycia w źródłach ujawnionych, co powoduje zastosowanie do takich przychodów stawki 75%.
Podsumowując powyższe, należy wskazać, że:
- nie jest Pan zagrożony 75% podatkiem, ponieważ dotyczy on przychodów nieujawnionych, a z takimi w Pana przypadku nie mamy do czynienia,
- w Polsce obowiązuje otwarty katalog środków dowodowych, więc może Pan posługiwać się każdym dowodem, który wskazuje na fakt osiągnięcia środków pieniężnych,
- co do zarobków sprzed kilku lat, nawet nie trzeba ich udowadniać, wystarczy jedynie w sposób potencjalny uprawdopodobnić fakt ich osiągnięcia,
- sztuczne tworzenie w tym momencie umów pożyczki czy darowizny jest bezzasadne głównie z uwagi na fakt, że nie przystają do rzeczywistości, ponieważ te pieniądze Pan po prostu zarobił; ukrywanie ich pod pozorem pożyczki czy darowizny jest niezgodne z prawem,
- naturalnie nie ma Pan obowiązku samodzielnego zgłaszania się z całą sprawą do polskiego US, takie postępowanie jest wszczynane w urzędu przez organy podatkowe, więc dopiero w momencie otrzymania wyraźnego wezwania należy zagraniczne zarobki udowodnić lub uprawdopodobnić
Nota obciążeniowa
