Umowa zawarta telefonicznie z portalem reklamowym – rezygnacja z usługi gdy strony są przedsiębiorcami

Czym jest umowa dwustronna zobowiązująca?

Odpowiedź na Pańskie pytanie pragnę rozpocząć od analizy znaczenia umowy w kontekście prawa cywilnego. Umowa w znaczeniu prawa cywilnego to zgodne porozumienie dwóch lub więcej stron, ustalające ich wzajemne prawa lub obowiązki. Według bardziej szczegółowej definicji umowa to stan faktyczny polegający na złożeniu dwóch lub więcej zgodnych oświadczeń woli zmierzających do powstania, uchylenia lub zmiany uprawnień i obowiązków podmiotów składających te oświadczenia woli. Umowy są zawsze co najmniej dwustronnymi czynnościami prawnymi. W polskim systemie prawnym umowy reguluje podgałąź prawa cywilnego zwana prawem zobowiązań umiejscowionym w księdze trzeciej Kodeksu cywilnego. Regulacje te zawierają zarówno przepisy regulujące kwestie wspólne dla wszystkich umów związane z ich zawarciem, ważnością, wykonawstwem jak i przepisy regulujące konkretne typy umów, najczęściej spotykane w obrocie prawnym, na czele ze sprzedażą.

Skoncentrujmy się więc na umowie, która dotyczy pana przypadku prawnego, mianowicie na umowie dwustronnie zobowiązującej.

Wśród umów dwustronnie zobowiązujących wyróżnia się umowy wzajemne, w których świadczenie jednej ze stron ma odpowiadać świadczeniu drugiej strony (być jego ekwiwalentem). Przykładem tego typu umów jest np. umowa sprzedaży, w której jedna ze stron zobowiązuje się przenieść własność rzeczy, a druga strona zobowiązuje się w zamian za to zapłacić odpowiednią cenę.

Umowę uważa się za zawartą, gdy strony uzgodniły istotne postanowienia dotyczące m.in. takich jej elementów, jak czas trwania oraz sposób postępowania w sytuacji niewywiązania się przez jedną ze stron z przyjętych warunków.

Zawarcie umowy przez telefon z firmą marketingową

Przyjmując, że zawarł Pan jako firma umowę telefoniczną z firmą X, doszło więc do zawarcia umowy dwustronnie zobowiązującej. Umowa dwustronnie zobowiązująca rodzi dla każdej ze stron prawa i obowiązki, inaczej mówiąc każda strona w zobowiązaniu wynikającym z umowy jest zarazem wierzycielem i dłużnikiem. Rodzajem umów dwustronnie zobowiązujących są umowy wzajemne, np. umowa sprzedaży, na mocy której sprzedawca zobowiązuje się do przeniesienia na kupującego własności rzeczy i wydania mu rzeczy, a kupujący zobowiązuje się zapłacić sprzedawcy cenę i odebrać rzecz. Prawa i obowiązki stron kształtują się w nich w ten sposób, że każda ze stron zobowiązuje się do świadczenia, które jest ekwiwalentem świadczenia drugiej strony.

W Pana przypadku (jako firmy) doszło do spełnienia przesłanek z art. 66¹ Kodeksu cywilnego. Mianowicie zgodnie z tym artykułem oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy stanowi ofertę, jeżeli określa istotne postanowienia tej umowy. Oferta to stanowcze oświadczenie woli (propozycja zawarcia umowy), które powinno być przedłożone w formie pisemnej, ustnej, telefonicznej bądź elektronicznej. Przyjęcie oferty oznacza zawarcie umowy, natomiast jej przyjęcie z zastrzeżeniem zmiany, np. jej części, uważa się za ofertę nową. Mamy więc ofertę i przyjęcie oferty potwierdzone mailem. Została więc spełniona przesłanka zawarcia umowy.

Natomiast zgodnie z istniejącą w prawie polskim zasadą swobody umów, wywodzącą się jeszcze z prawa rzymskiego, wyrażoną w art. 353¹ K.c., zgodnie z którym „strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego”. Oznacza to, że co do zasady strony mogą w ramach swobody umów, nie przekraczając pewnych granic, umówić się o wszystko. Jeżeli chodzi o formę umowy, prawo może uzależniać skutki prawne umowy od zawarcia jej z zachowaniem określonej formy. Wyróżnia się wśród umów również umowę ustną – i ten element został spełniony.

Uprawnienie do odstąpienia od umowy

Istnieje jednak możliwość odstąpienia od umowy. Taką możliwość daje art. 395 K.c., zgodnie z którym można zastrzec, że jednej lub obu stronom przysługiwać będzie w ciągu oznaczonego terminu prawo odstąpienia od umowy. Prawo to wykonuje się przez oświadczenie złożone drugiej stronie. W wymienionym artykule zawarte jest jedno z tzw. dodatkowych zastrzeżeń umownych, obok zadatku, odstępnego czy kar umownych. Prawo do odstąpienia powstaje na mocy uzgodnienia przez strony. Może być wprowadzone do umowy w momencie jej zawierania lub później – przez jej aneksowanie. Prawidłowe zastrzeżenie uprawnienia do odstąpienia powinno spełniać ustawowe wymagania, takie jak oznaczenie terminu, w którym można skorzystać z prawa do odstąpienia; określać, której stronie uprawnienie to przysługuje, oraz jeśli prawo to przysługuje obu stronom, fakt ten również powinien zostać ujawniony w umowie. Uprawnienie do odstąpienia od umowy wykonuje się przez złożenie drugiej stronie jednostronnego oświadczenia woli. Jest to tzw. uprawnienie kształtujące prawa stron. Jego złożenie nie wymaga żadnego uzasadnienia, uprawniony ma w tym zakresie pełną swobodę. Oświadczenie musi być bezwarunkowe, a raz złożone nie może ulec odwołaniu. W polskim systemie prawnym dopuszczalne jest skorzystanie z uprawnienia do odstąpienia zarówno przed wykonaniem umowy jak i po jej wykonaniu. W razie skorzystania przez jedną ze stron z uprawnienia do odstąpienia uważa się, że umowa nie była w ogóle zawarta.

Niewywiązanie się z umowy zawartej z telemarketerem

Reasumując, zawarł Pan umowę ustną – prawnie zobowiązującą. Niestety, nie posiadam regulaminu, jaki został podany Panu do wiadomości, więc ciężko jest mi się odnieść do warunków wypowiedzenia. Przyjęcie regulaminu potwierdził Pan najprawdopodobniej mailem, więc zobowiązał się Pan do obustronnego świadczenia (firma X do umieszczenia wizytówki na portalu – Pan zobowiązał się do zapłaty określonej kwoty pieniężnej za tę usługę). W mojej ocenie jedynym rozwiązaniem – przy założeniu, że umowa została zawarta pomiędzy przedsiębiorcami, nie pomiędzy przedsiębiorcą i osobą fizyczną (taką sytuację na marginesie mojej opinii prawnej zawrę) – jest próba złożenia wypowiedzenia umowy i negocjacja kary umownej lub zadatku. W przypadku sporu sądowego może Pan narazić się na niepotrzebne koszty – po pierwsze w materiale dowodowym zawartym w pozwie o zapłatę będzie stenogram rozmowy z telemarketerem (takie rozmowy są nagrywane z automatu), regulamin (gdzie zawarty będzie zapewne rozdział o wypowiedzeniu umowy wraz z 48-godzinnym okresem rezygnacji), kopie maili i faktura. Jako praktyk mogę się tylko domyślać, że orzeczenie sądu będzie raczej na Pana niekorzyść (ale zastrzegam – nie czytałem regulaminu, więc moja wiedza i odpowiedź jest jedynie rozważaniem stricte teoretycznym).

Gdyby zawarł Pan umowę jako osoba fizyczna sytuacja przedstawiałaby się inaczej. Mianowicie mogłby Pan (jako osoba fizyczna a nie prawna) odstąpić od umowy zawartej telefonicznie z portalem X. Pozwala na to regulacja zawarta w przepisie szczególnym ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. z 2000 r. Nr 22, poz. 271 ze zm.). Zgodnie z art. 10 cyt. ustawy klient ma na to dziesięć dni, a jeśli nie został poinformowany o tym przywileju, to termin liczy się od chwili, gdy się o tym dowiedział, jednak nie może to być dłużej niż trzy miesiące od zawarcia umowy.