Sprzedaż samochodów osobowych wykupionych z leasingu przez spółkę

Przedstawiony problem należy przeanalizować zarówno na gruncie ustawy PIT, jak i VAT.

Majątek w spółce cywilnej

W pierwszej kolejności wskazać jednak należy, w jaki sposób funkcjonuje spółka cywilna. Otóż zasady działania spółki regulują przepisy Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 863 wspólnik nie może rozporządzać udziałem we wspólnym majątku wspólników ani udziałem w poszczególnych składnikach tego majątku. W czasie trwania spółki wspólnik nie może domagać się podziału wspólnego majątku wspólników. Powyższy przepis powoduje, że spółka sama w sobie nie jest odrębnym podmiotem prawa. Powoduje to, że spółka nie posiada również swojego odrębnego majątku. Wkłady wniesione przez wspólników oraz majątek nabyty w trakcie działania spółki stanowi wspólny majątek wspólników. Jest to majątek objęty współwłasnością łączną wspólników i choć jest to nadal własność wspólników to stanowi majątek odrębny od majątków prywatnych każdego wspólnika.

Przesunięcia między majątkiem spółki a majątkami wspólników

Z uwagi na fakt funkcjonowania dwóch odrębnych majątków możliwe są przesunięcia pomiędzy majątkiem wspólnym wspólników spółki cywilnej a ich majątkami odrębnymi. Potwierdził to Sąd Najwyższy w postanowieniu z 11 maja 2004 r. sygn. akt II CK 267/03 gdzie czytamy że (wyrok dotyczy nieruchomości ale można go odnosić do każdego składnika majątku spółki cywilnej):

„Dla »przekształcenia« współwłasności łącznej nieruchomości we współwłasność w częściach ułamkowych, niezbędne jest złożenie oświadczenia woli o przeniesieniu własności nieruchomości. Bez takiego oświadczenia, złożonego w formie aktu notarialnego, nie wystąpi skutek w postaci wyjścia prawa własności nieruchomości z majątku wspólnego wspólników spółki cywilnej i jego przejścia, w postaci udziałów wyrażonych ułamkami, do majątków odrębnych wspólników; formułując to inaczej można stwierdzić, że nie nastąpi przesunięcie majątkowe pomiędzy poszczególnymi masami majątkowymi. W sytuacji zatem, gdy wolą wspólników jest, aby określone prawo przestało być składnikiem majątku wspólnego, a stało się składnikiem majątku odrębnego lub majątków odrębnych, niezbędne jest dokonanie stosownej czynności prawnej lub rozwiązanie umowy spółki”.

Jak zatem widać, wspólnicy mogą podjąć decyzję o przeniesieniu własności składnika firmowego do ich majątku odrębnego. Na skutek takiego działania rzecz objęta współwłasnością łączna w ramach spółki zostanie przeniesiona do majątków prywatnych wspólników i zostanie objęta współwłasnością ułamkową.

Brak przychodu na gruncie ustawy PIT

Zaznaczyć należy, że taka operacja nie spowoduje powstania przychodu podatkowego na gruncie ustawy PIT. Przychodem z działalności gospodarczej jest bowiem odpłatne zbycie składników firmowych. W przypadku natomiast wycofania ze spółki cywilnej nie dochodzi do odpłatnego zbycia. Zmienia się jedynie forma współwłasności z łącznej na ułamkową. W rezultacie na gruncie ustawy PIT wycofanie składnika ze spółki cywilnej do majątku prywatnego wspólników jest neutralne podatkowo.

Zwróćmy jednak uwagę na treść art. 10 ust. 2 pkt 3 ustawy PIT, który podaje, że „przychody z odpłatnego zbycia składników majątku, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy, podlegają opodatkowaniu, nawet jeżeli przed zbyciem zostały wycofane z działalności gospodarczej, a między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składniki majątku zostały wycofane z działalności i dniem ich odpłatnego zbycia, nie upłynęło 6 lat”.

Generalnie zatem obowiązuje zasada, zgodnie z którą sprzedaż składnika majątku wykorzystywanego w działalności gospodarczej podlega opodatkowaniu jeszcze przez 6 miesięcy, licząc od momentu wycofania go z działalności na potrzeby firmowe.

Wykup samochodów z leasingu

Co jednak istotne, organy podatkowe oraz sądy administracyjne uważają, że powyższy przepis nie znajdzie zastosowania w przypadku wykupu z leasingu samochodu, który z założenia nie ma być wykorzystywany na potrzeby prowadzonej działalności. Warto podkreślić, że będzie tak również w sytuacji, gdy faktura dokumentująca wykup jest wystawiona na spółkę cywilną.

Jedną z wielu interpretacji na ten temat jest ta wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach w dniu 27.10.2016 r., nr 2461-IBPB-1-1.4511.513.2016.1.NL:

„Faktury dokumentujące wykup będą wystawione na leasingobiorcę czyli na Spółkę Cywilną prowadzącą działalność gospodarczą. Po zakończeniu umowy i wykupie przedmiotów leasingu, tj. samochodów wspólnicy Spółki nie zamierzają wykorzystywać ich w ramach prowadzonej działalności gospodarczej (samochody nie będą też wprowadzone do ewidencji środków trwałych), gdyż w momencie wykupu wspólnicy spółki podejmą uchwałę o przeznaczeniu ich na cele osobiste, prywatne wspólników, niezwiązane z prowadzoną działalnością gospodarczą. W dniu wykupu z leasingu nastąpi więc wycofanie samochodów ze Spółki, przeznaczenie ich na cele osobiste wspólników i na mocy oświadczenia woli wszystkich wspólników nastąpi przekształcenie współwłasności łącznej składnika majątku Spółki Cywilnej (samochodu) na współwłasność ułamkową.

Odnosząc się zatem do powołanych wyżej przepisów oraz do opisanego we wniosku zdarzenia przyszłego należy stwierdzić, że jeżeli samochód osobowy nabyty przez Wnioskodawcę po zakończeniu umowy leasingu operacyjnego przeznaczony zostanie wyłącznie na cele prywatne i nie zostanie wprowadzony do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych prowadzonej działalności gospodarczej (pomimo wcześniejszego wykorzystywania go na potrzeby tej działalności do czasu zakończenia umowy leasingu), to jego odpłatne zbycie nie będzie generować przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przychód ze sprzedaży przedmiotowego samochodu Wnioskodawca zobowiązany będzie kwalifikować do źródła przychodów określonego w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d przywołanej ustawy, czyli do przychodów z odpłatnego zbycia rzeczy. W takiej sytuacji, obowiązek podatkowy nie powstanie, jeśli zbycie przedmiotowego samochodu nastąpi po upływie pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło jego nabycie (wykup przedmiotu leasingu). Natomiast jeżeli odpłatne zbycie ww. samochodu nastąpi przed upływem ww. terminu, to przychód uzyskany z tej sprzedaży będzie stanowił przychód, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d ww. ustawy, podlegający opodatkowaniu na zasadach właściwych dla tego źródła przychodów”.

Sprzedaż pojazdów wolna od podatków

W konsekwencji w przypadku, gdy pojazd jest wykupiony z leasingu z przeznaczeniem na cele osobiste wspólników i nie jest wykorzystywany w działalności spółki cywilnej oraz nie jest wprowadzony do ewidencji ŚT, to jego sprzedaż będzie wolna od podatku dochodowego jeśli zbycie przedmiotowego samochodu nastąpi po upływie pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło jego nabycie (wykup przedmiotu leasingu). Będzie tak również w przypadku gdy faktura dokumentująca wykup będzie wystawiona na spółkę cywilną, a nie na wspólników jako osoby prywatne.

Tak też wyroki:

• Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 23 lutego 2015 r. sygn. akt I SA/Gl 1028/14,
• Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 11 grudnia 2013 r. sygn. akt I SA/Po 574/13,
• interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 30.05.2018r., nr 0113-KDIPT2-3.4011.216.2018.1.GG.

Naturalnie z uwagi na fakt, iż wykup nie będzie związany z działalnością gospodarczą, nie można wydatku na wykup ująć jako koszt podatkowy w spółce cywilnej. Z kolei po wykupie i przekazaniu ww. samochodu na cele osobiste nie należy korygować kosztów uzyskania przychodów w zakresie zaliczanych do nich wcześniej opłat/czynszów leasingowych (w trakcie trwania umowy leasingu), kiedy samochód służył prowadzonej działalności gospodarczej.

Wykup pojazdów z leasingu, sprzedaż a podatek VAT

Przejdźmy teraz do podatku VAT. Otóż zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy VAT „w przypadku nieodpłatnego przekazania towarów należących do przedsiębiorstwa podatnika, w sytuacji gdy podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych, taka czynność podlega opodatkowaniu podatkiem VAT”. Zasadniczo zatem czynność wycofania składnika z majątku firmowego do majątku osobistego jest czynnością podlegającą opodatkowaniu VAT.

Jednakże także tutaj organy podatkowe przyjmują korzystne dla podatników stanowisko. Również przyjmuje się, że jeżeli wykup będzie wyłącznie na potrzeby osobiste wspólników i pojazd w żaden sposób nie będzie wykorzystywany na potrzeby prowadzonej działalności, to wycofanie pojazdu z majątku firmowego do majątku prywatnego wspólników nie podlega opodatkowaniu. Tak przykładowo czytamy w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 25.11.2015 r., nr IPTPP3/4512-347/15-4/MK:

„Faktury dokumentujące wykup będą wystawione na leasingobiorcę – czyli na spółkę cywilną dwóch osób fizycznych. Postanowieniem wspólników wykupione przedmioty leasingu (samochody osobowe) nie będą wykorzystywane w prowadzonej działalności gospodarczej – w momencie wykupu zostaną przeznaczane wyłącznie do celów osobistych (prywatnych), niezwiązanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Ponieważ wykup samochodów będzie związany z przekazaniem ich na cele prywatne i przekazanie to nie jest związane z działalnością opodatkowaną, Wnioskodawca nie będzie miał prawa do odliczenia podatku naliczonego z faktur wykupu samochodów z leasingu.

Zatem, w zaistniałej sytuacji, Wnioskodawcy nie będzie przysługiwało prawo do odliczenia podatku od towarów i usług przy wykupie tego samochodu.

Mając na uwadze treść wniosku oraz powołanych przepisów prawa należy stwierdzić, że nieodpłatne przekazanie przez Wnioskodawcę przedmiotowego samochodu osobowego na cele osobiste, nie będzie podlegało ustawie o podatku od towarów i usług, gdyż przy nabyciu (wykupie) samochodu Wnioskodawcy nie będzie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Zatem, stanowisko Wnioskodawcy, zgodnie z którym przekazanie przez Wnioskodawcę na cele osobiste samochodu wykupionego z leasingu operacyjnego nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, stosownie do art. 7 ust. 2 ustawy, bowiem – z uwagi na zamierzone przekazanie na cele osobiste – nie będzie przysługiwało mu prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia tego samochodu, należało uznać za prawidłowe”.

Oczywiście sprzedaż samochodu jaki prywatnego składnika majątku wspólników nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Ten bowiem dotyczy wyłącznie podatników prowadzących działalność gospodarczą. Natomiast na gruncie podatku VAT zwykłe wykonywanie prawa własności co do składników majątku prywatnego nie jest uznawane za działalność gospodarczą i tym samym nie podlega opodatkowaniu VAT. Potwierdził to Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 04.02.2019 r., nr 0112-KDIL1-1.4012.849.2018.1.MW:

„Zatem w sytuacji, gdy po wykupie przedmiotowego samochodu przeznaczonego na cele prywatne, Wnioskodawca dokona jego sprzedaży, to czynność ta nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ realizując ją Wnioskodawca nie wystąpi w charakterze podatnika, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy.

Mając na uwadze powołane przepisy prawa oraz przedstawiony opis sprawy, należy stwierdzić, że wykup po zakończeniu umowy leasingu operacyjnego samochodu od leasingodawcy i przeznaczenie na cele osobiste po jego wykupie, nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, gdyż przy nabyciu samochodu Wnioskodawcy nie będzie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Także późniejsza sprzedaż ww. samochodu nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ realizując ją Wnioskodawca nie wystąpi w charakterze podatnika, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy”.

Naturalnie skoro wykup dotyczy celów inne niż firmowe, to spółka cywilna nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktury wykupowej.

Podsumowując zatem powyższe rozważania, w świetle wydawanych interpretacji możemy stwierdzić, że czynność wycofania samochodu z majątku spółki do majątku wspólników nie podlega opodatkowaniu PIT oraz VAT (przy założeniu, że wykup miał miejsce dla potrzeb prywatnych wspólników i pojazd po wykupie nie był wykorzystywany w działalności ani nie był wpisany do ewidencji ŚT). Trzeba zatem analizować cel wykupu. Dla powyższego bez znaczenia jest okoliczność, iż faktura została wystawiona na spółkę cywilną.

Kiedy brak podatku PIT i VAT?

Natomiast sama sprzedaż pojazdu przez wspólników jest wolna od podatku VAT (jako sprzedaż majątku prywatnego). W zakresie podatku PIT sprzedaż będzie wolna od podatku, jeżeli zbycie samochodu nastąpi po upływie pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło jego nabycie (wykup przedmiotu leasingu). Jeśli zbycie nastąpi wcześniej, będziemy mieli do czynienia z dochodem z odpłatnego zbycia rzeczy ruchomych art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d) ustawy PIT.

Jeżeli chodzi natomiast o formę wycofania, to nie ma tu żadnych szczególnych przepisów. Można to zrobić w postaci oświadczenia (uchwały) wspólników o wycofaniu pojazdu z majątku spółki do majątku firmowego. Warto tę kwestię skonsultować z wydziałem komunikacji. Z doświadczenia wiem, że pojawiają się różne (często abstrakcyjne) problemy z rejestracją samochodu wycofanego ze spółki cywilnej. W rezultacie warto po prostu spytać, jakie dokumenty będą potrzebne (czasem wystarczy zwykła uchwała, a czasem wymagany jest dokument z podpisem notarialnie poświadczonym).