Zawieszona działalność a zlecenie do wykonania

Zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej

Najważniejszym aktem prawnym regulującym kwestie zawieszenia działalności jest ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 173, poz. 1807 z późn. zm.) oraz ustawy o VAT, PIT oraz CIT. Kwestia kar za „symulowanie” zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej jest uregulowana z kolei w Kodeksie wykroczeń i w Kodeksie karnoskarbowym.

Zgodnie z ustawą o swobodzie działalności gospodarczej – przedsiębiorca ma prawo do zawieszenia prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, jeżeli nie zatrudnia pracowników. Okres zawieszenia wynosi minimum miesiąc i może trwać przez 24 miesiące. Co do zasady w okresie zawieszenia nie można wykonywać czynności wchodzących w zakres prowadzonej firmy i osiągać bieżących przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej.

Niemniej zawieszenie działalności gospodarczej nie oznacza, że przedsiębiorca ma zakaz dokonywania wszystkich czynności związanych z prowadzeniem swojej firmy. Art. 14a ust. 4 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej wyraźnie stanowi, jakie czynności w okresie zawieszenia są dopuszczalne. Jest to dość szeroki katalog czynności, których wykonanie jest możliwe w tym okresie. Do najważniejszych uprawnień należą:

• wykonanie czynności niezbędnych do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów np. kontakt z kontrahentami lub zlecanie prac związanych z naprawami lub ochroną;
• przyjmowanie należności i regulowanie zobowiązań powstałych przed datą zawieszenia np. wystawianie i opłacanie faktur VAT i rachunków lub wynajmowanie i opłacanie biura;
• zbywanie własnych środków trwałych np. sprzedaż samochodu firmowego lub sprzętu biurowego, ale nie towarów nabytych lub wytworzonych i przeznaczonych do odsprzedaży.

Czynności niezbędne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów

W zakresie czynności niezbędnych do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów w piśmiennictwie daje się zauważyć stanowisko, które wskazuje, iż w trakcie zawieszenia działalności pozyskiwanie nowych klientów i pobieranie od nich zaliczek może być uznawane za czynności niezbędne do zachowania źródła przychodów. Niestety to stanowisko jest dość stanowczo podważane przez urzędy skarbowe, ze skutkiem dla zainteresowanego dość przygnębiającym. US dopuszczają pobieranie zaliczek tylko w stosunku do umów, które zostały zawarte przed zawieszeniem działalności.

Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm., dalej „ustawa o PIT”) wśród źródeł przychodów określonych w art. 10 ust. 1 wymienia m.in. wskazane w pkt 2 i 3 tego przepisu:

• działalność wykonywaną osobiście,
• pozarolniczą działalność gospodarczą.

Definicja działalności gospodarczej

W myśl definicji zawartej w art. 5a pkt 6 powołanej ustawy pozarolnicza działalność gospodarcza oznacza działalność zarobkową prowadzoną we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9.

Definicję powyższą uzupełnia regulacja zawarta w art. 5b ust. 1 ustawy o PIT, zgodnie z którą za pozarolniczą działalność gospodarczą nie uznaje się czynności, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

1. odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat tych czynności oraz ich wykonywanie, z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecający wykonanie tych czynności,
2. są one wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez zlecającego te czynności,
3. wykonujący te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością.

Przychody, które należy zaliczyć do przychodów z działalności wykonywanej osobiście

Art. 13 ustawy o PIT z kolei wymienia przychody, które należy zaliczyć do przychodów z działalności wykonywanej osobiście. Do przychodów tych między innymi należy zaliczyć przychody z tytułu osobistego wykonywania usług na podstawie umowy-zlecenia lub umowy o dzieło (art. 13 pkt 8 ustawy), z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej oraz przychodów, o których mowa w pkt 9.

Jak z tego wynika, zaliczenie przychodów z działalności wykonywanej osobiście zależy od łącznego spełnienia następujących warunków:

1. zleconą usługę podatnik wykona osobiście,
2. umowa-zlecenie lub umowa o dzieło została zawarta z osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą lub osobą prawną i jej jednostką organizacyjną niemającą osobowości prawnej,
3. zlecona usługa nie wchodzi w zakres prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej.

W konsekwencji do przychodów powyższych nie można zaliczyć przychodów uzyskanych przez podatnika na podstawie umów-zlecenia i o dzieło, których zakres pokrywa się z przedmiotem prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej.

Skoro zatem zakres usług, które zamierza Pani świadczyć w ramach umów o dzieło czy zlecenia, pokrywa się z zakresem wykonywanej przez Panią działalności gospodarczej, to usługi te są usługami wykonywanymi w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej.

Zastąpienie działalności gospodarczej umową-zleceniem lub umową o dzieło w zakresie działalności zawieszonego przedsiębiorstwa

Zastąpienie działalności gospodarczej umową-zleceniem lub umową o dzieło w zakresie działalności zawieszonego przedsiębiorstwa może być uznane za wykroczenie lub przestępstwo karnoskarbowe. Kara za wykroczenie wynosi 1000 zł wzwyż lub ograniczenia wolności, a kara za przestępstwo karnoskarbowe jest uzależniona od skali naruszenia i związana z uzyskanym dochodem, może na przykład oznaczać podniesienie należnej kwoty VAT o co najmniej 30%.

Reasumując, ustawodawca dopuszcza taką możliwość, aby osoba, która zawiesiła działalność gospodarczą, zatrudniła się na umowę-zlecenie bądź o dzieło. Istnieje jednak zasadniczy warunek, jaki musi zostać przy tej okazji spełniony – przedmioty tychże umów nie mogą się w żaden sposób pokrywać z profilem zawieszonej działalności gospodarczej, muszą zaś różnić się od niego w wyraźny, znaczący sposób.