Upadłość firmy żony a mój majątek, czy rozdzielność majątkowa ochroni mieszkanie przed egzekucją?

Wspólność i rozdzielność majątkowa w małżeństwie

Z treści przesłanej umowy wynika, że została ustanowiona hipoteka na nieruchomości, która stanowi wspólny majątek z małżonką. Zgodnie z art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.):

§ 1. Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

§ 2. Do majątku wspólnego należą w szczególności:

1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;

2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;

3)środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;

4) kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1230, 1429, 1672 i 1941);

5) środki zgromadzone na koncie OIPE w rozumieniu art. 2 pkt. 5 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1238 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie ogólnoeuropejskiego indywidualnego produktu emerytalnego (OIPE) (Dz. Urz. UE L 198 z 25.07.2019, str. 1) oraz na subkoncie OIPE w rozumieniu art. 2 pkt. 9 ustawy z dnia 7 lipca 2023 r. o ogólnoeuropejskim indywidualnym produkcie emerytalnym (Dz. U. poz. 1843) każdego z małżonków.

Hipoteka na wspólnym majątku — co to oznacza dla małżonków?

Ustrój ustawowy obligatoryjnie powstaje z mocy prawa i nie jest możliwe, aby małżonkowie w drodze umowy ustanowili bądź przywrócili wspólność ustawową. Z reguły przedmiotowy ustrój powstaje z chwilą zwarcia małżeństwa, ale jest też możliwe jego powstanie w późniejszym terminie. W trzech stanach prawnych ustrój ustawowy nie powstaje w dniu zawarcia zawiązku małżeńskiego: po pierwsze, jeśli uprzednio postanowili o zawarciu małżeńskiej umowy majątkowej; po drugie, kiedy w stosunku do jednego z małżonków ogłoszono upadłość; po trzecie, jeśli jeden z przyszłych małżonków został ubezwłasnowolniony. W pierwszym przypadku w chwili zwarcia małżeństwa powstaje ustrój umowny, a w dwóch kolejnych ustrój przymusowy. Z kolei z mocy art. 53 § 2 K.r.o. jeśli w trakcie trwania małżeństwa umorzono, ukończono lub uchylono postępowanie upadłościowe albo uchylono ubezwłasnowolnienie, ustrój ustawowej wspólności małżeńskiej powstaje w trakcie trwania małżeństwa. Także w razie złożenia przez małżonków zgodnego oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy małżeńskiej dochodzi do powstania ustawowej wspólności.

Ustawodawca przyjął, że majątek wspólny małżonków tworzą przedmioty nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich, z wyjątkiem tych, które enumeratywnie zaliczane są do majątków osobistych małżonków. Z komentowanego przepisu wynika, że regułą jest, iż o zaliczeniu nabytego przedmiotu majątkowego do majątku wspólnego decyduje czas jego nabycia. Zasadniczo do majątku wspólnego należą przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej, z zastrzeżeniem, że nie zawsze czas ten pokrywa się z czasem trwania małżeństwa, np. w wypadku ustanowienia rozdzielności majątkowej. Należy podkreślić, że w sytuacjach, kiedy nabycie prawa rozłożone jest w czasie, o przynależności do majątku wspólnego decyduje chwila definitywnego nabycia tego prawa w czasie trwania wspólności ustawowej. Z kolei definitywne nabycie następuje z chwilą spełnienia ostatniej przesłanki. Przedmioty majątkowe należą do majątku wspólnego niezależnie od tego, czy nabyli je oboje małżonkowie, czy jedno z nich. Dodatkowo, jeśli przesłanki nabycia przedmiotu spełnia tylko jedno z małżonków, to nie ma przeszkód, aby nabyte prawo weszło do majątku wspólnego.

Czy rozdzielność majątkowa chroni przed egzekucją komorniczą?

Sam fakt ustanowienia później rozdzielności majątkowej małżeńskiej nie powoduje, że nabyty majątek wspólnie z małżonką przestaje stanowić wspólność majątkową małżeńską. Dodatkowo nieruchomość stanowi zabezpieczenie kredytu z uwagi na ustanowienie na niej hipoteki.

Hipoteka jest to ograniczone prawo rzeczowe, które zabezpiecza wierzytelność pieniężną. Jest wpisywana do księgi wieczystej nieruchomości. W przypadku gdy wierzytelność nie jest regulowana, to wierzyciel, który ma ustanowioną hipotekę na danej nieruchomości, może zaspokoić swoje roszczenie poprzez sprzedaż tej nieruchomości czy to na gruncie postępowania egzekucyjnego, czy też w przypadku upadłości. Zatem niestety, jeżeli kredyt, który jest zabezpieczony na nieruchomości, nie będzie spłacany, wierzyciel może dochodzić swoich roszczeń właśnie z tej nieruchomości.

Możliwe rozwiązania — czy da się uniknąć sprzedaży nieruchomości?

Być może lepszym rozwiązaniem byłoby zastosowanie postępowania restrukturyzacyjnego wobec firmy małżonki. W ten sposób zapewne udałoby się uniknąć przykrych konsekwencji, jakie związane są z upadłością firmy.

Źródła:

Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59