Niebieska Karta i przemoc żony w stosunku do męża

Wszczęcie procedury Niebieskiej Karty

Kwestię procedury „Niebieskiej Karty” określa ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz zarządzenie Komendanta Głównego Policji w sprawie metod i form wykonywania przez Policje zadań w związku z przemocą w rodzinie w ramach procedury „Niebieskie Karty”.

Art. 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie mówi, że „ilekroć w ustawie jest mowa o:

1. członku rodziny – należy przez to rozumieć osobę najbliższą w rozumieniu art. 115 § 11 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.), a także inną osobę wspólnie zamieszkującą lub gospodarującą;
2. przemocy w rodzinie – należy przez to rozumieć jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób wymienionych w pkt 1, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą”.

Zgodnie z art. 9d ust. 1 tej ustawy „podejmowanie interwencji w środowisku wobec rodziny dotkniętej przemocą odbywa się w oparciu o procedurę »Niebieskie Karty« i nie wymaga zgody osoby dotkniętej przemocą w rodzinie”.

Ust. 2 powyższego artykułu stanowi, że „procedura »Niebieskie Karty« obejmuje ogół czynności podejmowanych i realizowanych przez przedstawicieli jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, Policji, oświaty i ochrony zdrowia, w związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy w rodzinie”.

Zgodnie z ust. 4 „wszczęcie procedury »Niebieskie Karty« następuje przez wypełnienie formularza »Niebieska Karta« w przypadku powzięcia, w toku prowadzonych czynności służbowych lub zawodowych, podejrzenia stosowania przemocy wobec członków rodziny lub w wyniku zgłoszenia dokonanego przez członka rodziny lub przez osobę będącą świadkiem przemocy w rodzinie”.

Metody i formy wykonywania przez Policje zadań w związku z przemocą w rodzinie w ramach procedury Niebieskie Karty

Zgodnie z § 4 Zarządzenia nr 162 Komendanta Głównego Policji z dnia 18 lutego 2008 r. w sprawie metod i form wykonywania przez Policje zadań w związku z przemocą w rodzinie w ramach procedury „Niebieskie Karty”:

1. Podczas przeprowadzania interwencji domowej wobec przemocy w rodzinie policjant ma obowiązek (…) ustalenia przebiegu zdarzenia i jego następstw (…).

2. Policjant przeprowadzający interwencje każdorazowo sporządza »Notatkę urzędową o przemocy w rodzinie«, zwaną dalej »Kartą A«, której wzór określa załącznik nr 1 do zarządzenia. W zależności od zaistniałych okoliczności policjant sporządza ja na miejscu interwencji lub bezpośrednio po jej zakończeniu w jednostce organizacyjnej Policji.

3. Policjant, o którym mowa w ust. 2, przekazuje ofiarom przemocy w rodzinie »Informację dla ofiar przemocy w rodzinie«, zwaną »Kartą B«, której wzór określa załącznik nr 2 do zarządzenia, informując jednocześnie o uruchomieniu procedury »Niebieskie Karty« i zasadach jej realizacji, w tym o możliwości przekazania przez Policje organom administracji rządowej i jednostkom samorządu terytorialnego bądź podmiotom, którym zleciły one realizacje zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie, informacji o sytuacji rodziny i potrzebie udzielenia jej pomocy”.

Zgodnie z tym zarządzeniem „policjanci są zobowiązani do rozpoczęcia procedury i wypełnienia tzw. Niebieskiej Karty obligatoryjnie, podczas interwencji domowej wobec przemocy w rodzinie oraz fakultatywnie podczas wykonywania wszystkich innych czynności służbowych, jeśli jednocześnie zostaną spełnione dwa warunki: policjant uzyska informację o przemocy w rodzinie lub ma podejrzenie jej występowania oraz konieczne będzie udzielenie pomocy jej ofiarom”.

Nie istnieją przepisy, które mówiłyby o wykluczeniu procedury Niebieskiej Karty wobec osób, które same były sprawcami i którym „założono Niebieską Kartę jako sprawcom”. Zgodnie bowiem z przywołanymi powyżej regulacjami procedura Niebieskiej Karty zależna jest jedynie od zaistnienia okoliczności opisanych ustawą i zarządzeniem.

Przemoc małżonki względem męża

Aby mówić o przemocy małżonki względem Pana, jej zachowanie zgodnie z wymogiem ustawowym ma godzić w Pańskie prawa lub dobra osobiste, np. narażając Pana na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszając Pańską godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodując szkody na zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołując cierpienia i krzywdy moralne.

W mojej opinii nie wszystkie zachowania żony, jakie Pan opisał, dają się podporządkować pod wyżej wymieniony zakres zabronionych zachowań. O ile bowiem zachowania takie, jak: uderzanie, popychanie, obrzucanie obelgami można podporządkować pod zachowania przemocowe, o tyle ciężko byłoby obronić twierdzenie, że pozostałe opisane przez Pana zachowania są stosowaniem przez małżonkę przemocy względem Pana.

Niebieska Karta dla małżonki stosującej przemoc

Jeżeli zatem żona stosuje względem Pana zachowania dające się określić jako przemoc w rodzinie, to jest Pan uprawniony do zawiadomienia o tym organów ścigania, a organa te winny wszcząć procedurę „Niebieskiej Karty”, w której stroną stosującą przemoc będzie Pańska małżonka, natomiast Pan będzie ofiarą przemocy.

Z praktycznego punktu widzenia chciałbym zasugerować Panu podjęcie próby udokumentowania przemocy stosowanej przez małżonkę (np. poprzez nagranie awantur wywoływanych przez nią na nośniku elektronicznym). Wiele bowiem przypadków stosowania przemocy przez osobę pozostaje niewykrytych, a to z uwagi na brak innych dowodów (np. zeznań świadków, obdukcji itp.). Natomiast uznanie Pana za jedyną osobę stosującą przemoc może mieć dalekosiężne skutki w przyszłości, poczynając od odpowiedzialności karnej poprzez orzekanie o winie rozpadu pożycia małżeńskiego w przypadku rozwodu aż do możliwości eksmitowania osoby, która stosuje przemoc, ze wspólnie zajmowanego lokalu.