Jak skutecznie pomóc ofierze przemocy domowej?

Co grozi sprawcy przemocy domowej – odpowiedzialność karna

Sytuacja jest absolutnie nie do zaakceptowania. Kuzynka powinna podjąć działania zarówno na drodze karnej, jak i na drodze cywilnej.

Jeżeli chodzi o kwestie karne, to w tym zakresie mamy przepis art. 207 Kodeksu karnego (K.k.):

Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. (…)

Przestępstwo znęcania się określone w przepisie jest przestępstwem indywidualnym w tej części, w której pokrzywdzonym jest osoba najbliższa. Znęcanie się jest przestępstwem indywidualnym także wtedy, gdy z jakiegoś tytułu formalnego lub nieformalnego pokrzywdzony pozostaje w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy. Przestępstwo z art. 207 przybiera charakter przestępstwa powszechnego, jeżeli znęcanie dotyczy osoby nieporadnej ze względu na wiek, stan psychiczny lub fizyczny. Sprawcy nie musi wówczas łączyć jakakolwiek więź z pokrzywdzonym ani stosunek zależności.

Znęcanie się fizyczne polega na zadawaniu cierpień ciału drugiego człowieka w różny sposób. Może ono przykładowo przybierać postać bicia, kopania, szczypania, gryzienia, duszenia, przypalania (żelazkiem, papierosem lub innymi przedmiotami), popychania, targania za włosy, wykręcania rąk, wiązania rąk lub nóg, rzucania o ścianę lub podłogę, zmuszania do wykonywania upokarzających czynności, opluwania, wyrzucania z domu, zamykania w ciemnych pomieszczeniach, wystawiania na zimno, ograniczania pożywienia.

Znęcanie psychiczne polega na zadawaniu cierpień psychice ofiary, przykładowo przez obrażanie, poniżanie, wyszydzanie, straszenie, emocjonalne odrzucanie, niewpuszczanie do domu, odmawianie zaspokajania podstawowych potrzeb. O interpretacji zachowania sprawiającego ból fizyczny lub cierpienia psychiczne ofiary jako znęcania się powinna decydować ocena obiektywna, a nie subiektywne odczucie pokrzywdzonego. W razie wątpliwości, czy zachowanie sprawcy realizuje znamię, należy mieć na uwadze wyrok SA w Krakowie z 25.03.1998 r., II AKa 40/98 KZS 1998/4–5, poz. 53, który przyjął, że:

W pojęciu znęcania się zawarte jest odczuwanie przez sprawcę, że jego zachowania są dla ofiary dolegliwe i poniżają ją przed sprawcą. Gdy taki stan pokrzywdzonego bądź jego odczucia nie zostaną przez pokrzywdzonego wyrażone w postępowaniu, a brak jest możliwości ustalenia tego inaczej, nie da się dokonać owego ustalenia, zatem i przypisać znęcania. Zdarza się wszak (...), że obelgi, naruszanie nietykalności cielesnej, szykany itp. są wzajemne, że słowa wulgarne nie są obelgami, bo należą do obyczaju środowiska, że zachowania naganne sprawcy są reakcją na prowokowanie go bądź środkiem do wymuszenia poprawnego zachowania się rzekomej ofiary.

Koniecznie należy wszelkie akty przemocy fizycznej dokumentować. Najlepiej w postaci obdukcji, ale też wykonywania zdjęć obrażeń. Sprawa musi być zgłoszona.

Jak pozbawić sprawcę dostępu do mieszkania? Działania cywilne

Kolejnym działaniem, jakie należy podjąć, jest postępowanie cywilne, które polega na zobowiązaniu sprawy przemocy do opuszczenia mieszkania. Chodzi tutaj o złożenie wniosku do sądu o zobowiązanie sprawcy przemocy do opuszczenia mieszkania. Postępowanie w tym przedmiocie określa art. 11a ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, zgodnie z którym – jeżeli członek rodziny wspólnie zajmujący mieszkanie, swoim zachowaniem polegającym na stosowaniu przemocy w rodzinie czyni szczególnie uciążliwym wspólne zamieszkiwanie, osoba dotknięta tą przemocą może żądać, aby sąd, właściwy według przepisów ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego o postępowaniu nieprocesowym, zobowiązał go do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazał zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia.

Samo pojęcie przemocy jest definiowane przez ustawę w art. 2 pkt. 2 jako jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób wymienionych w pkt 1, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą. Postępowanie sądowe w tym przedmiocie jest prowadzone bardzo szybko. Zazwyczaj pierwszy termin rozprawy jest wyznaczany w ciągu miesiąca od dnia wpływu wniosku. Jeżeli po przeprowadzeniu postępowania sąd ustali, że stosowana jest przemoc przez osobę wspólnie zamieszkującą, to nakaże jej opuszczenie zajmowanego mieszkania. To postępowanie jest bardzo szybkie i skuteczne.

Zatem teraz należałoby jak najszybciej sporządzić zarówno zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, jak również wniosek do sądu cywilnego o zobowiązanie sprawcy przemocy do opuszczenia mieszkania.

Co do obaw matki o odebranie jej dziecka…

Co do obaw matki o odebranie jej dziecka – wskazać należy, że dzieci umieszczane są w pieczy zastępczej w przypadku, gdy ich dobro jest zagrożone. Jeżeli matka wywiązuje się z obowiązków rodzicielskich i nie zagraża dobru dziecka, to nikt jej go nie zabierze. Ważna jest dobra współpraca z kuratorem. Pokrzywdzona powinna w sytuacji zagrożenia wzywać Policję, aby nie doszło do tragedii.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny - Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553
2. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy domowej - Dz.U. 2005 nr 180 poz. 1493
3. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296