Powrót z emigracji, jak zabezpieczyć emeryturę z Polski i z zagranicy?

Podleganie ubezpieczeniu w KRUS – co trzeba wiedzieć?

Zgodnie z zapisami ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników obowiązkowemu ubezpieczeniu podlegają osoby, które nie posiadają innego tytułu do ubezpieczenia, a także nie posiadają prawa m.in. do renty lub emerytury. Pan wskazał, że podlega ubezpieczeniu wypadkowemu i chorobowemu, czyli spracuje Pan za granicą i zgłosił ten fakt w KRUS, a więc mógł Pan podlegać wyłącznie dobrowolnemu ubezpieczeniu w tym zakresie jako osoba ubezpieczona na wniosek.

Zaznaczam również, że zgodnie z art. 21a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników: Przy ustalaniu liczby lat podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu dodaje się poszczególne okresy podlegania ubezpieczeniu obejmujące lata, miesiące i dni. Okresy niepełnych miesięcy podlegania ubezpieczeniu oblicza się w dniach. Sumę dni zamienia się na miesiące, przyjmując za miesiąc 30 dni kalendarzowych; sumę miesięcy zamienia się na lata, przyjmując pełne 12 miesięcy za jeden rok. Aby zaś uzyskać minimalną emeryturę z KRUS, konieczne jest opłacanie składek przez co najmniej 25 lat.

Nadto, Jak wynika z utrwalonego orzecznictwa, zasadą obowiązującą przy kwalifikowaniu określonego czasu jako okresu podlegania danemu rodzajowi ubezpieczenia społecznego jest, iż za okres rolniczego ubezpieczenia społecznego może zostać uznany wyłącznie ten okres, za który opłacono składki na to ubezpieczenie. Inaczej rzecz ujmując, przesłanką uzyskania prawa do emerytury jest podleganie ubezpieczeniu społecznemu rolników w rozumieniu opłacania składek na to ubezpieczenie. (wyrok SO w Tarnowie z dnia 23 września 2013 r., sygn. akt IV U 939/13).

Po powrocie do Polski i podjęciu pracy zostanie Pan ubezpieczony w ZUS. W momencie osiągnięcia wieku emerytalnego w Polsce w zależności od tego, ile lat pracy wykaże Pan w KRUS oraz w ZUS i w przypadku której zostanie osiągnięta minimalna liczba lat pracy wymaganych do przyznania emerytury, to ta instytucja ustali i będzie wypłacała na Pana rzecz emeryturę.

Dopuszczalne jest pobieranie emerytur z dwóch państw, mieszkając w jednym z nich lub też w jeszcze innym państwie. Nadto żadne przepisy nie ograniczają wysokości pobieranych świadczeń emerytalnych w przypadku uzyskiwania emerytury polskiej i zagranicznej. Skoro przez ok. 20 lat pracuje Pan w Irlandii, prawdopodobnym jest, że z uwagi na staż pracy będzie Panu przysługiwała również emerytura w Irlandii. Tu fakt przeprowadzki do Polski nie pozbawi Pana prawa do takiej emerytury.

Jak unijne przepisy chronią Twoje uprawnienia emerytalne?”

Generalnie zasady ustalania prawa do emerytury pracowników najemnych oraz osób pracujących na własny rachunek, którzy w okresie aktywności zawodowej podlegali ustawodawstwu kilku państw członkowskich, regulują przepisy rozporządzeń unijnych rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE L 166 z 30.04.2004, s. 1; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 5, t. 5, s. 72) i rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczące wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, które zastąpiły rozporządzenia z tego zakresu: nr 1408/71 i nr 574/72.

Zgodnie z art. 97 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych: Osobom uprawnionym do emerytury lub renty oraz do świadczeń o charakterze rentowym z instytucji zagranicznych świadczenia przysługujące na podstawie ustawy wypłaca się w wysokości w niej określonej, jeżeli umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej.

Zarówno przepisy unijne z zakresu zabezpieczenia społecznego, jak również analogiczne przepisy polskie nie nakładają na instytucje finansowe wypłacające emeryturę z zagranicy osobie pobierającej jednocześnie emeryturę krajową obowiązku informowania organu rentowego o kwocie wypłaconej tej osobie emerytury (np. w formie wykazu osób pobierających zagraniczną emeryturę). Natomiast ZUS i tak zna kwotę wypłaconej emerytury, ponieważ instytucja finansowa jest płatnikiem składki zdrowotnej, robi zgłoszenie do ZUS na specjalnym formularzu i ZUS zgłasza do ubezpieczenia zdrowotnego w NFZ.

Co prawda, zgodnie z obowiązującymi przepisami emeryci i renciści obowiązani są do informowania ZUS o zarobkach i innych przychodach, w tym również osiąganych z tytułu działalności wykonywanej za granicą. Wysokość tych przychodów może mieć bowiem wpływ na kwotę przysługującej emerytury lub renty z ZUS. Powyższe zasady nie dotyczą emerytów, którzy ukończyli aktualnie obowiązujący powszechny wiek emerytalny.

Zatem jeżeli osoba, której ZUS ustalił prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty rodzinnej, pobiera również emeryturę lub rentę z innego niż Polska państwa członkowskiego, fakt pobierania świadczeń zagranicznych nie powoduje zmniejszenia, ani zawieszenia prawa do renty z ZUS. Bowiem w myśl przepisów unijnych emerytury nabyte zgodnie z ustawodawstwem jednego z państw członkowskich nie mogą ulec zmniejszeniu, zmianie, cofnięciu ani też nie mogą zostać odebrane z tego powodu, że świadczeniobiorca zamieszkuje na terytorium innego państwa członkowskiego niż to, gdzie znajduje się instytucja zobowiązana do wypłaty emerytury.

Jeśli planuje Pan rozpocząć pracę na etacie w Polsce (lub działalność gospodarczą), powinien Pan wyrejestrować się z KRUS i przejść do ZUS – ponieważ nie można być jednocześnie ubezpieczonym zdrowotnie w KRUS i ZUS (jeśli spełnia Pan warunki do ZUS) – wyjątek wskazuje art. 5a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Najlepiej jednak udać się przed podjęciem zatrudnienia do ZUS oraz KRUS i to skonsultować z nimi – mają Pana historię. Jeśli podejmie Pan umowę na etat z zasady pracodawca zgłosi Pana do ZUS, trzeba tego przypilnować (ale z KRUS Pana nie wyrejestruje).

Co zrobić przed powrotem do Polski – praktyczne kroki

Przede wszystkim przed powrotem z zagranicy należy upewnić się, że posiada Pan tam odpowiednią liczbę lat pracy, aby móc uzyskać emeryturę. Zaś w Polsce należałoby zweryfikować, jaki staż ma Pan odpowiednio w KRUS i ZUS, i wówczas ustalić, z której instytucji emerytura będzie korzystniejsza dla Pana, np.: w celu uzupełnienia i dopracowania odpowiedniej liczby lat, gdyby taka potrzeba zaistniała (i czy przejść z KRUS na ZUS, czy też nie jest to dla Pana opłacalne).

Źródła:

1. Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników - Dz.U. 1991 nr 7 poz. 24

2. Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - Dz.U. 1998 nr 162 poz. 1118

3. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Tekst mający znaczenie dla EOG i dla Szwajcarii)

4. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (we) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczące wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Tekst mający znaczenie dla EOG i dla Szwajcarii)

5. Wyrok Sądu Okręgowego w Tarnowie z dnia 23 września 2013 r., sygn. akt IV U 939/13