Nadpłata alimentów i potrącanie z bieżących wpłat

Czy nadpłata alimentów może być potrącana z bieżących wpłat?

W pierwszej kolejności zasadne jest pochylenie się nad przyczyną powstałej nadpłaty, bowiem przyczyna taka ma istotne znaczenie dla teraźniejszego potrącenia tychże alimentów z nadpłaty. Niestety, ale zgodnie z art. 505 Kodeksu cywilnego „nie mogą być umorzone przez potrącenie:

1) wierzytelności nieulegające zajęciu;

2) wierzytelności o dostarczenie środków utrzymania;

3) wierzytelności wynikające z czynów niedozwolonych;

4) wierzytelności, co do których potrącenie jest wyłączone przez przepisy szczególne”.

Alimenty jako środki utrzymania traktowane nie mogą być potrącane z jakąkolwiek wierzytelnością. Jak podkreśla Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 21 maja 2014 r., sygn. akt I ACa 1486/13, „umorzenie przez potrącenie wyłączone jest w stosunku do wierzytelności o dostarczenie środków utrzymania (art. 505 pkt 2 k.c.). Celem tego wyłączenia jest zapewnienie osobom uprawnionym efektywnego świadczenia, które ma służyć ich utrzymaniu, zaspokoić potrzeby bytowe. Zwraca się uwagę, że dla określenia tej kategorii wierzytelności ustawodawca sięgnął po kryterium funkcjonalne, gdyż posłużył się zwrotem nawiązującym do celu świadczenia. Wierzytelnościami o dostarczenie środków utrzymania będą wierzytelności alimentacyjne sensu stricto, których źródłem są przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (art. 27, art. 128 i n. k.r.o.)”.

Z powyższe wynika, że alimenty nie mogą być potrącone z nadpłaty. Stanowisko to potwierdza Sąd Okręgowy w Gdańsku w tezie do wyroku z dnia 12 grudnia 2012 r., sygn. akt III Ca 432/12, zgodnie z którą „z istoty i charakteru należności alimentacyjnych wynika, że przeznaczone są one na bieżące potrzeby osób uprawnionych do alimentowania. Biorąc zatem pod uwagę te okoliczności, należy dojść do wniosku, że nawet w razie nadpłacenia alimentów nie mogą one być umorzone przez potrącenie”.

Możliwość dochodzenia nadpłaty alimentów

Osobiście uważam, że nadpłata nie może być także dochodzona jako bezpodstawne wzbogacona, albowiem sądy w tego rodzaju sprawach wskazują na przepis art. 411 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym „nie można żądać zwrotu świadczenia:

1) jeżeli spełniający świadczenie wiedział, że nie był do świadczenia zobowiązany, chyba że spełnienie świadczenia nastąpiło z zastrzeżeniem zwrotu albo w celu uniknięcia przymusu lub w wykonaniu nieważnej czynności prawnej;

2) jeżeli spełnienie świadczenia czyni zadość zasadom współżycia społecznego;

3) jeżeli świadczenie zostało spełnione w celu zadośćuczynienia przedawnionemu roszczeniu;

4) jeżeli świadczenie zostało spełnione, zanim wierzytelność stała się wymagalna”.

Nadpłata, jak mniemam, po pierwsze czyniła zadość zasadom współżycia społecznego, a po drugie powstała na skutek Pani dobrej woli z uwagi na powyższe skoro wpłacała Pani więcej, aniżeli była Pani do tego zobowiązana nie może być mowy o bezpodstawnym wzbogaceniu po stronie uprawnionego, bowiem to Pani była decydentem swoich środków.