Czy doszło do wyłudzenia alimentów?

Wpłata alimentów na dzieci bez prawomocnego wyroku

Wstępnie rzecz ujmując, zasadne może być bardzo dokładne przejrzenie dokumentów i akt, ponieważ sprawa może wykraczać poza aspekt samych rozliczeń.

W oparciu o doświadczenie (życiowe i zawodowe), czuję się uprawniony sformułować następującą hipotezę: Jeżeli dłużnik alimentacyjny będzie nadal w defensywie (a jego bierność jest przejawem defensywy), to sprawa może się dla niego bardzo przykro skończyć: zarówno majątkowo (między innymi sformalizowanym obowiązkiem zwrotu pieniędzy wydatkowanych z Funduszu Alimentacyjnego), jak i jeszcze inaczej (w tym nawet skazaniem przez sąd karny za uchylanie się od alimentacji). Zdarza się, jakże często z inicjatywy mściwych lub podłych kobiet, że faktycznie alimentujący dłużnik alimentacyjny zostaje skazany za naruszenie artykułu 209 Kodeksu karnego (K.k.), a niekiedy nawet trafia do zakładu karnego, gdzie odbywa karę pozbawienia wolności; niekiedy udaje się „sprawę odkręcić”, ale „co człowiek odsiedzi, to doświadczy na własnej skórze”.

Pani partner życiowy powinien przygotować strategię działać i metodycznie ją stosować. Jednym z podstawowych założeń takiego planu działania powinno być dążenie do zapobieżenia negatywnym następstwom nagannych (być może nawet przestępczych zachowań innych osób). Przydałoby się także dążyć do odzyskania wszystkich pieniędzy od sprawców nagannych zachowań. Oczywiste jest podjęcie starań w celu formalnego (np. na podstawie prawomocnego wyroku sądowego) doprowadzenia do stwierdzenia, że Pani partner jest wolny od obowiązku zwrotu pieniędzy, które faktycznie wyłudzono ze środków Funduszu Alimentacyjnego (jeżeli do wyłudzenia doszło).

Dłużnik alimentacyjny – także biorąc pod uwagę relacje z innymi odnośnymi osobami (zwłaszcza z własnymi dziećmi) – jest uprawniony podjąć decyzję co do tego, czy będzie dążył do zrealizowania formuły: „żadnego zmiłuj!”. W jednym z odcinków serialu pod tytułem „Ojciec Mateusz” zostało wypowiedziane zdanie: „Był grzech, więc należy się pokuta.” Być może właśnie poniesienie odpowiedzialności za własne zachowania przyczyni się do wychowania sprawców zła, z którym – jak wynika z Pani słów – przychodzi mierzyć się Pani partnerowi.

Pozyskiwanie środków z Funduszu Alimentacyjnego mino otrzymywania wpłat od ojca

Wypada skierować (w odrębnym piśmie albo w piśmie zawierającym jeszcze inne treści) do „opieki społecznej” wniosek o odebranie niezwłocznie (czyli bez zbędnej zwłoki) od już pełnoletniej wierzycielki alimentacyjnej (córki) oświadczenia związanego z uzyskiwaniem środków z Funduszu Alimentacyjnego. Kobieta ta stała się już pełnoletnia – art. 10 Kodeksu cywilnego (K.c.). W związku z tym (na mocy samego prawa) ustała władza rodzicielska nad nią – wniosek z art. 92 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.). Wcześniej prawdopodobnie matka wierzycieli alimentacyjnych złożyła oświadczenie na okoliczności ważne dla pozyskiwania pieniędzy ze środków Funduszu Alimentacyjnego. Matka przestała już być przedstawicielską ustawową (wniosek z art. 98 K.r.o.) pełnoletniej wierzycielki alimentacyjnej. Dlatego sama pełnoletnia wierzycielka alimentacyjna powinna niezwłocznie złożyć stosowne oświadczenie. Urzędnikom można by przypomnieć, że brak wezwania wierzycielki alimentacyjnej do złożenia prawem wymaganego oświadczenia może mieć dla samych urzędników poważne skutki – zwłaszcza dyscyplinarne, a może nawet karne (w K.k. przewidziano karalność niedopełnienia obowiązków służbowych, podobnie jak przekroczenia uprawnień).

Wyłudzenie środków z opieki społecznej

W przepisach ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów przewidziano, że oświadczenia wnioskodawców o świadczenia ze środków Funduszu Alimentacyjnego są składane pod rygorem odpowiedzialności karnej (art. 233 K.k.); np. co do: otrzymywania (albo braku) alimentów oraz sytuacji rodzinnej i zarobkowej rodziny. Można przypuszczać (hipoteza), że ktoś mógł dopuścić się przestępstwa podania fałszywych danych – o tym dłużnik alimentacyjny mógłby powiadomić właściwą prokuraturę. Z uwagi na powyższe ważne może okazać się złożenie odnośnego oświadczenia przez już pełnoletnią wierzycielkę alimentacyjną. Gdyby ta młoda kobieta oszukała „opiekę społeczną” (co mogłoby być przestępstwem), to znacznie łatwiej byłoby ojcu (gdyby taka była jego wola) w swym testamencie wydziedziczyć swą córkę (art. 1008 i następne K.c.), w testamencie, wskazując przyczynę wydziedziczenia (art. 1009 KC), przydać mógłby się (jako swoisty załącznik do testamentu) odpis dokumentu z treścią fałszywego oświadczenia lub zapewnienia córki, która miałaby zostać wydziedziczona; wydziedziczenie (w jego ścisłym rozumieniu) to coś więcej od pominięcia w testamencie, ponieważ prawnie skuteczne wydziedziczenie pozbawia uprawnienia z tytułu zachowku (art. 991 i następne K.c.).

Według ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, przed przyznaniem wsparcia ze środków Funduszu Alimentacyjnego wnioskodawca powinien przedstawić zaświadczenie od komornika o bezskuteczności egzekucji alimentów. Można więc zakładać, że matka wierzycieli alimentacyjnych zawnioskowała o egzekwowanie alimentów przez komornika. Egzekucja świadczeń cywilnych (w tym alimentacyjnych) prowadzone jest (w zakresie przepisów ustawowych) na podstawie Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.) oraz ustawy o komornikach sądowych i egzekucji. Dłużnik („egzekwowany”) jest jedną ze stron postępowania egzekucyjnego, więc służy mu (jako stronie postępowania) uprawnienie do zapoznawania się z aktami tego postępowania (z aktami komorniczymi) – czyli uprawnienie przewidziane w artykule 9 (K.p.c.). Uprawnienie do zapoznawania się z aktami postępowania przewidziano również w Kodeksie postępowania administracyjnego (K.p.a.) – zwłaszcza w jego artykułach: 73 i 74. Według K.p.a. prowadzi się postępowania dotyczące przyznawania świadczeń ze środków Funduszu Alimentacyjnego. Proponowałbym zapoznanie się również z tymi aktami.

Ustanowienie pełnomocnika do doręczeń z adresem w Polsce przez osobę mieszkającą za granicą

Dłużnik alimentacyjny powinien liczyć się z tym, że jego zamieszkanie poza Polską stanowi utrudnienie faktyczne w załatwianiu różnych spraw, często łatwiej jest „pilnować spraw” osobie znajdującej się „na miejscu”. Procedura administracyjna (to jest K.p.a.) nakłada (w artykule 40) na osobę mieszkająca za granicą obowiązek ustanowienia pełnomocnika do doręczeń z adresem w Polsce; brak ustanowienie takiego pełnomocnika skutkuje pozostawieniem korespondencji w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia. Proszę zastanowić się również nad ustanowieniem pełnomocnika przez dłużnika alimentacyjnego.

Druki przelewów lub przekazów pieniężnych oraz wezwanie z „opieki społecznej” mogą stanowić dowód na to, że ktoś mógł przynajmniej się pomylić, a być może dopuścił się przestępstwa, np. wyłudzenia (art. 286 K.k.). Przejawem usiłowania wyłudzenia mogło być również (bardzo prawdopodobne w odnośnym kontekście) skierowanie wniosku o wszczęcie egzekucji alimentów. Dłużnik alimentacyjny jest uprawniony skierować do organów ścigania (np. do prokuratury) powiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa albo przestępstw (ponieważ mogło dojść również do zachowań karalnych na podstawie artykułu 233 K.k.). Powiadomienie takie powinno być możliwie jak najbardziej merytoryczne (skoncentrowane na wskazaniu faktów oraz dowodów); należałoby podać sygnatury akt, dane osób, okoliczności – najlepiej wszystko uporządkowane w sposób ułatwiający zorientowanie się w sytuacji. Jakaś „ogólna skarga” może nie wystarczyć. Lekceważenie potrzeby skierowania powiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa mogłoby mieć negatywne skutki – w tym oszczerczym (czyli przestępczym, art. 234 K.k., art. 238 K.k.) powiadomieniem organów ścigania, jakoby dłużnik alimentacyjny uchylał się od alimentacji (art. 207 K.k.). „Opieka społeczna” wnioskuje o ściganie dłużników alimentacyjnych.

Wytoczenie powództwa o ustalenie że dłużnik alimentacyjny wywiązał się ze swych obowiązków alimentacyjnych

Dłużnik alimentacyjny jest uprawniony wytoczyć powództwo o ustalenie (czyli powództwo przewidziane w artykule 189 K.p.c.) – o ustalenie, że wywiązał się ze swych obowiązków alimentacyjnych i jest wolny od obowiązku ponoszenia kosztów egzekucyjnych (komorniczych) oraz wnoszenie jakichkolwiek kwot na rzecz Funduszu Alimentacyjnego (czego zażądała „opieka społeczna”). Z uwagi na przedstawione przez Panią okoliczności powództwo powinno być wytoczone nie tylko wierzycielom alimentacyjnym, ale również ich matce oraz właściwej jednostce administracji publicznej, w ramach której funkcjonuje odnośna placówka „opieki społecznej”. Matka wierzycieli alimentacyjnych mogłaby zostać ponadto pozwana o odszkodowanie (w przypadku poniesienia szkód przez dłużnika alimentacyjnego) oraz o zadośćuczynienie za naruszenie jego dóbr osobistych (art. 23 i art. 24 K.c.) – poprzez pomówienie, jakoby dłużnik alimentacyjny uchylał się od wypełniania obowiązku alimentacyjnego. Być może takie powództwa mogłyby zostać wytoczone również już pełnoletniej wierzycielce alimentacyjnej (zwłaszcza odnośnie do jej zachowań od uzyskania pełnoletności).

Dłużnik alimentacyjny mógłby również zawnioskować do właściwego sądu rejonowego (a w nim do wydziału do spraw rodzinnych lub opiekuńczych) o nałożenie nadzoru kuratorskiego nad sprawowaniem władzy rodzicielskiej nad jeszcze niepełnoletnim dzieckiem jego oraz byłej żony (która prawdopodobnie zachowała się bardzo niewłaściwie). Prawdopodobne wyłudzanie świadczeń ze środków Funduszu Alimentacyjnego (w sytuacji otrzymywania alimentów) mogłoby stanowić bardzo poważny argument. Ponadto można by wskazać ryzyko przeznaczania alimentów oraz pieniędzy „na dzieci” ze środków Funduszu Alimentacyjnego na potrzeby pełnoletniego mężczyzny, z którym związała się matka wierzycieli alimentacyjnych. Do rozważenia pozostaje wysłanie takiego wniosku również do wiadomości innych organów władzy publicznej, zwłaszcza: prokuratury, urzędu skarbowego oraz urzędu pracy. Przydać mogłoby się w takim przypadku wskazanie danych osobowych tamtego mężczyzny, wobec którego dłużnik alimentacyjny jest wolny od wszelkich obowiązków o cechach alimentacji.

Alimenty na pełnoletnią córkę 

Bardzo szybko należałoby wytoczyć powództwo (a właściwie powództwa) przeciwko wierzycielom alimentacyjnym; z uwagi na sytuację, jako uczestników sprawy cywilnej, należałoby wskazać: właściwą „opiekę społeczną” oraz właściwą prokuraturę. Jako niezbędne należy uznać żądanie – odnośnie do każdego z dwóch obowiązków alimentacyjnych –określenia przez sąd, że alimenty będą płacone na rachunek (np. bankowy); rachunki można otwierać również na dane osobowe osób niepełnoletnich. W wytoczonym – już wprost – pełnoletniej wierzycielce alimentacyjnej powództwie można by zażądać obniżenia wysokości alimentów, a może nawet ich uchylenia. Jest to już pełnoletnia kobieta, więc duże znaczenie w ocenie sytuacji może mieć jej zachowanie (w tym rzeczywiste pobieranie nauki). Ponadto (zwłaszcza w przypadku wyłudzania pieniędzy) można by odwołać się do zasad współżycia społecznego (art. 144¹ K.r.o.).

W postępowaniach prawnych duże znaczenie mają dowody. Dotyczy to nie tylko spraw karnych, ale również innych – w tym cywilnych i administracyjnych. W sporach cywilnych (np. dotyczących alimentacji) praktycznego znaczenia nabiera wywiązanie się z prawnego obowiązku udowodnienia okoliczności (faktów), z których wywodzi się skutki prawne – art. 232 K.p.c., art. 6 K.c. Liczy się również odpowiednia aktywność. Zachowanie w stylu typowej „sieroty życiowej” zwiększa ryzyko przegranej. Należy aktywnie odnosić się do stanowisk innych osób (np.: strony przeciwnej, świadków, ewentualnych biegłych) oraz do dowodów (np. dokumentów). Bierność (w tym milczenie) może zostać przez sąd potraktowana jako przejaw zgody ze stanowiskiem kogoś innego (art. 230 K.p.c.), co może skutkować przegraną (niekiedy w całości). Doświadczenie uczy, że dobrze jest przedstawiać swe stanowisko (w tym wnioski dowodowe) na piśmie. Pisma należy składać za pokwitowaniem przyjęcia (np. przez sekretariat lub biuro podawcze jakiejś instytucji) lub wysyłać listami poleconymi (często sprawdza się opcja „za zwrotnym potwierdzeniem odbioru”).

Można wnioskować o przesłuchanie przy pomocy polskiej placówki konsularnej osoby, która przebywa poza Polską. Jest to możliwe, ale może skutkować przedłużeniem załatwiania sprawy, zaś dłużnikowi alimentacyjnemu zapewne zależy na jej możliwie szybkim oraz wszechstronnym wyjaśnieniu.

Proszę opracować sensowny plan działania oraz przystąpić do jego systematycznej realizacji – w sposób możliwie dyskretny.