Brak kontaktu z ojcem dziecka a uzyskanie jego zgody na wydanie paszportu

Warunki, jakie należy spełnić, aby uzyskać paszport dla nieletniego dziecka

Kwestię warunków, jakie należy spełnić, aby uzyskać dokument paszportowy dla nieletniego dziecka, określa ustawa z dnia 13 lipca 2006 roku o dokumentach paszportowych (Dz. U. z 2006 r. Nr 143, poz. 1027 z późn. zm.). Zgodnie z art. 14 ustawy:

Art. 14. 1. „Na wydanie dokumentu paszportowego osobie małoletniej jest wymagana pisemna zgoda obojga rodziców, których własnoręczność podpisów poświadcza organ paszportowy lub notariusz, chyba że na podstawie orzeczenia sądu jeden z rodziców został pozbawiony władzy rodzicielskiej lub władza ta została ograniczona. W przypadku braku zgodności stanowisk rodziców lub niemożności uzyskania zgody jednego z nich, zgodę na wydanie dokumentu paszportowego zastępuje orzeczenie sądu rodzinnego.

2. Jeżeli uzyskanie zgody jednego z rodziców jest niemożliwe lub znacznie utrudnione, dokument paszportowy za granicą może być wydany za zgodą tylko jednego z rodziców, o ile przemawia za tym dobro małoletniego.

3. W przypadku gdy małoletni przebywa za granicą bez opieki rodziców, paszport tymczasowy może być wydany bez ich zgody.

4. Przepisy ust. 1-3 stosuje się odpowiednio do ustanowionych przez sąd opiekunów małoletniego”.

Obowiązek zgodnego oświadczenia woli przez prawnych opiekunów dziecka

Z powyższego wynika obowiązek zgodnego oświadczenia woli przez prawnych opiekunów dziecka, którymi są w dalszym ciągu oboje rodzice (zakładam oczywiście, że wyrok rozwodowy nie pozbawił – nawet w części – władzy rodzicielskiej Pani byłego męża nad Pani synem) dotyczącego woli wydania paszportu dla nieletniego (małoletniego) dziecka.

Skoro tak jest, to zauważyć należy, że faktycznie są dwa tryby postępowania prowadzące do uregulowania Pani sprawy. Pierwszy to pozbawienie Pani byłego męża praw rodzicielskich, a drugi to wystąpienie do sądu o wyrażenie zgody na uzyskanie paszportu dla dziecka bez zgody byłego małżonka.

Sugeruję drogę numer dwa z jednego powodu. W przypadku spraw związanych z władzą rodzicielską zastosowanie ma art. 579 ustawy z dnia 17 listopada 1964 roku Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.; w skrócie K.p.c.), zgodnie z którym „postanowienia w sprawach o powierzenie wykonywania, ograniczenie, zawieszenie, pozbawienie i przywrócenie władzy rodzicielskiej, ustalenie, ograniczenie albo zakazanie kontaktów z dzieckiem mogą być wydane tylko po przeprowadzeniu rozprawy. Dotyczy to także zmiany rozstrzygnięć w tym przedmiocie, zawartych w wyroku orzekającym rozwód, separację, unieważnienie małżeństwa albo ustalającym pochodzenie dziecka. Postanowienia takie stają się skuteczne i wykonalne po uprawomocnieniu się”.

Z kolei w przypadku rozstrzygania o istotnych sprawach dziecka art. 579 K.p.c. nie będzie miał zastosowania, a zastosowany być powinien art. 582 K.p.c., zgodnie z którym „rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka, co do których brak porozumienia pomiędzy rodzicami, może nastąpić dopiero po umożliwieniu rodzicom złożenia oświadczeń, chyba że wysłuchanie ich byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami”.

Postępowanie w sprawie rozstrzygnięcia o istotnych sprawach dziecka

Już z prostego zestawienia dwóch powyższych przepisów (art. 579 i art. 582 K.p.c.) wyraźnie wynika, że postępowanie w sprawie o pozbawienie lub ograniczenie władzy rodzicielskiej jest dużo bardziej czasochłonne niż postępowanie w sprawie rozstrzygnięcia o istotnych sprawach dziecka, chociażby z uwagi na:

• obowiązek przeprowadzenia posiedzenia sądowego w formie rozprawy w sprawie o pozbawienie czy ograniczenie władzy rodzicielskiej,
• bezwzględny obowiązek wysłuchania drugiej strony w przypadku spraw o pozbawienie lub ograniczenie władzy rodzicielskiej.

W przypadku postępowania w sprawie rozstrzygnięcia o istotnych sprawach dziecka wyżej wymienionych obostrzeń nie ma, a art. 582 K.p.c. wprost stanowi o możliwym odstępstwie od obowiązku wysłuchania drugiej strony (w powyższej sprawie nadmierne trudności w porozumieniu się z Pani byłym mężem są bezsporne, a taka okoliczność powoduje możliwość odstąpienia przez sąd od wysłuchania drugiej strony – Pani byłego męża).

W mojej ocenie w analizowanej sprawie na pewno zastosowanie powinien znaleźć wniosek do sądu o rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dziecka z argumentacją, że komunikacja z Pani byłym mężem napotyka na zasadnicze i istotne trudności uniemożliwiające sprawowanie skutecznej opieki nad małoletnim dzieckiem, zgodnie z jego interesem.

Nie jest w tym przypadku wykluczone postępowanie o pozbawienie lub ograniczenie władzy rodzicielskiej, ale nie jako rozwiązanie problemu paszportu, a jako „zabezpieczenie” przed kolejnymi tego typu sprawami w przyszłości.