Uposażenie do ubezpieczenia na życie przy kredycie hipotecznym

Wskazanie osoby uprawnionej do otrzymania sumy ubezpieczenia w razie śmierci osoby ubezpieczonej

Podstawę prawną dla przedstawionego pytania stanowi przepis art. 831 Kodeksu cywilnego. Zgodnie bowiem z jego treścią:

„Art. 831. [Uprawniony do sumy ubezpieczenia] § 1. Ubezpieczający może wskazać jedną lub więcej osób uprawnionych do otrzymania sumy ubezpieczenia w razie śmierci osoby ubezpieczonej; może również zawrzeć umowę ubezpieczenia na okaziciela. Ubezpieczający może każde z tych zastrzeżeń zmienić lub odwołać w każdym czasie.

§ 1¹. W razie zawarcia umowy ubezpieczenia na cudzy rachunek do wykonywania uprawnień, o których mowa w paragrafie poprzedzającym, konieczna jest uprzednia zgoda ubezpieczonego; umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia mogą przewidywać, że uprawnienia te ubezpieczony może wykonywać samodzielnie.

§ 2. Jeżeli wskazano kilka osób uprawnionych do otrzymania sumy ubezpieczenia, a nie oznaczono udziału każdej z nich w tej sumie, ich udziały są równe.

§ 3. Suma ubezpieczenia przypadająca uprawnionemu nie należy do spadku po ubezpieczonym”.

Wskazanie uposażonego lub uposażonych

W ubezpieczeniu osobowym ubezpieczający wskazać może jednego lub więcej uposażonych albo zawrzeć umowę ubezpieczenia na okaziciela, co skutkuje tym, iż uprawniona do uzyskania świadczenia będzie bądź oznaczona osoba (osoby), bądź osoba okazująca dokument ubezpieczenia. Osoby te nabędą prawo do świadczenia z umowy ubezpieczenia dopiero ze śmiercią ubezpieczającego. Jeśli ubezpieczający wskazuje kilku uposażonych, może oznaczyć przypadający każdemu z nich udział, ale jeśli tego nie uczyni, udziały tych osób są równe.

Wyznaczenie uposażonego nie musi polegać na określeniu imiennym. Wystarczy określenie w sposób zapewniający identyfikację, np. wskazanie dzieci. Żadne względy nie wyłączają również dzieci poczętych już w chwili zajścia wypadku ubezpieczeniowego (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 07.10.1971 r., sygn. akt III CRN 255/71, OSN 1972, Nr 3, poz. 59).

Wskazanie uposażonego lub uposażonych może zostać w każdym czasie odwołane lub zmienione przez ubezpieczającego. Ubezpieczający może w szczególności odwołać stosowne zastrzeżenie w stosunku do wszystkich lub niektórych z uposażonych, zmienić udziały, w jakich otrzymać mają sumę ubezpieczenia, czy wskazać dodatkowe osoby uprawnione do otrzymania tej sumy.

W umowach ubezpieczenia zawieranych na cudzy rachunek zarówno wskazanie osoby uposażonego, jaki i odwołanie czy zmiana takiego wskazania, zmiana umowy ze wskazaniem uposażonego na ubezpieczenie na okaziciela lub na odwrót, zawsze wymaga uprzedniej zgody ubezpieczonego. Umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia mogą przewidywać, że uprawnienia te ubezpieczony może wykonywać samodzielnie, wykluczone jest jednak takie postanowienie, które uprawnienie do samodzielnej zmiany przyznaje ubezpieczającemu.

Cesja roszczenia z polisy ubezpieczeniowej jako zabezpieczenie kredytu

Zgodnie z zasadą przyjętą w art. 922 § 2 Kodeksu cywilnego „nie należą do spadku prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami”. Z sytuacją taką mamy do czynienia w razie wskazania uposażonego lub zawarcia umowy ubezpieczenia osobowego na okaziciela i suma ubezpieczenia przypadająca uprawnionemu nie należy do spadku po ubezpieczonym.

Natomiast banki, udzielając kredytu hipotecznego i chcąc uniknąć rygoryzmu ustawy, wymagają od swoich klientów cesji praw z polisy ubezpieczeniowej. Cesja oznacza przelew uprawnień z polisy ubezpieczeniowej na bank. Wówczas jedynym uprawnionym do świadczeń będzie bank.

Niestety taka praktyka banków narusza dobre obyczaje, ale jest zgodna z prawem.

Bank nie może siebie wskazać jako uposażonego, ale poprzez wspomnianą cesję roszczenia z polisy przechodzą na bank, który może żądać ich zapłaty od ubezpieczyciela. Podpisując umowę kredytu, jednocześnie się Pan na to godzi.

Zmiana uposażonego może nastąpić jedynie za Pana zgodą jako ubezpieczonego. W każdym czasie zgodę tę może Pan odwołać. Bank zabezpiecza się podwójnie i jego interesy chronione są poprzez cesję praw z polisy.