Samozatrudnienie sprzedawczyni w sklepie

Samozatrudnienie w przypadku sprzedawców - ekspedientek

Tak zwane samozatrudnienie nie zawsze jest zupełnie adekwatne do stanu faktycznego, zwłaszcza w przypadku sprzedawców, ekspedientek, choć z drugiej strony motywy wyboru współpracy w oparciu o prowadzoną indywidualną działalność gospodarczą, niezależnie od rodzaju działalności, bywają różne. Osoby samozatrudnione nierzadko wolą tę formę zarobkowania niż kontrakty cywilnoprawne (umowa o dzieło, umowa zlecenie), zwłaszcza w kontekście trudności w zdobyciu etatu. Jeśli będzie Pani wykonywać osobiście pracę określonego rodzaju na rzecz pracodawcy (właściciela sklepu) i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę to będzie to klasyczny stosunek pracy, który powinien mieć oparcie w umowie o pracę (art. 22 § 1 Kodeksu pracy). Zatrudnienie na powyżej określonych warunkach jest w istocie zatrudnieniem na podstawie umowy o pracę, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy, jednak w takim przypadku pracownik chcąc dochodzić swoich praw musi wnieść pozew o ustalenie istnienia stosunku pracy. Zasadą polskiego prawa pracy, w praktyce niestety nagminnie łamaną, jest zakaz zastępowania umowy o pracę m.in. umową cywilnoprawną (art. 22 § 1² K.p.).

Z punktu widzenia przepisów, nie ma jednak bezpośrednich przeszkód, aby pracowała Pani w sklepie z biżuterią czy w jakimkolwiek innym sklepie z pozostałym asortymentem, na podstawie umowy o współpracę, zawartej w ramach prowadzonej przez siebie indywidualnej pozarolniczej działalności gospodarczej. Zaznaczam jednak, że jeśli „pracodawca” wymusza na Pani taką formę zatrudnienia, warunkując przyjęcie do pracy założeniem własnego biznesu, to jest to praktyka wysoce naganna.

Umowa o współpracę w ramach prowadzonej przez siebie pozarolniczej działalności gospodarczej a kod PKD

Do stosowania w statystyce, ewidencji, rachunkowości czy w dokumentach, ustalone zostały odpowiednie kody działalności, zaprezentowane w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), (Dz. U. Nr 251, poz. 1885 ze zm.). Rejestrując działalność w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, może Pani wpisać jeden, kilka lub wiele z tych kodów, aby w przyszłości nie było konieczne dokonywanie zmiany wpisu, w razie faktycznego rozszerzenia zakresu działalności. Należy również określić, jaka działalność będzie przeważająca, a jaka drugorzędna. Sugeruję jednak unikać „sprzedaży detalicznej zegarków, zegarów i biżuterii” (PKD 47.77.Z). Będzie Pani przecież sprzedawać towar pracodawcy klientom, to on dokonuje zakupów towaru, co stanowi jego koszt uzyskania przychodu. Nie może Pani zatem sprzedawać towaru, gdyż nie nabywa go Pani w ramach własnej działalności gospodarczej i nabycia tego nie będą stwierdzać faktury kosztowe.

Proszę przemyśleć, czym chciałaby Pani się zajmować w swojej działalności, być może ma Pani także jakiś inny pomysł niż tylko współpraca z właścicielem sklepu. Dlatego na podstawie ograniczonych danych przekazanych w pytaniu, sugeruję wstępnie takie rodzaje działalności jak przykładowo: „Pozostałe doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania” (PKD 70.22.Z), „Działalność usługowa związana z administracyjną obsługą biura” (PKD 82.11.Z), „Pozostała działalność wspomagająca prowadzenie działalności gospodarczej, gdzie indziej niesklasyfikowana” (PKD 82.99.Z), „Pozostała działalność usługowa, gdzie indziej niesklasyfikowana” (PKD 96.09.Z).

Jaką formę opodatkowania dochodów wybrać przy samozatrudnieniu?

Ponieważ nie pracowała Pani na etacie w ostatnich dwóch latach u tego przedsiębiorcy, może Pani wybrać formę opodatkowania swoich dochodów w formie 19% podatku liniowego. Jest on korzystny i opłacalny jednak dopiero wówczas, gdy roczne dochody osiągną pułap ok. 95 tys. zł. Ponadto, jeśli zamierza Pani rozliczać się wspólnie z małżonkiem, wybór podatku liniowego wyklucza taką preferencyjną formę opodatkowania.

Uproszczone formy opodatkowania, o jakich Pani pisze, reguluje ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 144, poz. 930 ze zm., zwana dalej „ustawą”). Dochody (przychody) opodatkowane na zasadach zryczałtowanych nie podlegają łączeniu z dochodami opodatkowanymi na zasadach ogólnych, czyli według skali, jak np. dochody z umów o pracę, z działalności wykonywanej osobiście, z praw autorskich i praw pokrewnych, stąd konieczność składania dwóch osobnych deklaracji podatkowych po zakończeniu roku podatkowego. Pozarolnicza działalność gospodarcza w zakresie usług może być opodatkowana ryczałtem, jednak nie każda (art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy). Dlatego zwracam uwagę, że w razie wyboru PKD 70.22.Z, PKD 82.99.Z oraz PKD 96.09.Z ryczałt będzie wykluczony na podstawie Załącznika Nr 2 do ustawy. Ze wstępnej analizy adekwatnych do Pani planów kodów działalności, pozostaje zatem PKD 82.11.Z.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

W przypadku ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych opłaca Pani co miesiąc kwotę podatku wynikającą z osiągniętego przychodu, zatem brak przychodu oznacza brak podatku do zapłaty. Do podatników rozpoczynających działalność w roku podatkowym, którzy w poprzednim roku podatkowym nie prowadzili działalności, opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych stosuje się od dnia uzyskania pierwszego przychodu (art. 7 ust. 1 ustawy). Przychodu nie pomniejsza się o koszty jego uzyskania (art. 12 ust. 2 ustawy), ale sam ryczałt można obniżyć o opłacone składki na ubezpieczenie społeczne. Można wybrać albo ryczałt opłacany miesięcznie albo kwartalnie (art. 21 ust. 1 i 1a ustawy). Oświadczenie o wyborze ryczałtowej formy opodatkowania, jeśli działalność rozpoczynana jest w trakcie roku podatkowego, składa się właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie pierwszej wpłaty ryczałtu, lub jeśli prowadzona jest od pierwszego stycznia – do 20 stycznia. Zeznanie podatkowe o wysokości uzyskanego przychodu, wysokości dokonanych odliczeń i należnego ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych składa się w terminie do dnia 31 stycznia następnego roku (PIT-28).

Opodatkowanie w formie karty podatkowej

W razie wyboru opodatkowania w formie karty podatkowej, bez względu na to, że nie osiągnęła Pani przychodu, wpłata ustalonego odgórnie podatku musi nastąpić. O tym, czy w Pani przypadku możliwe jest opodatkowanie w tej formie uproszczonej decyduje treść Załącznika Nr 3 i 4 do ustawy, do którego lektury odsyłam podczas dokonywania wyboru rodzaju (kodu) działalności gospodarczej. Podatnicy prowadzący działalność opodatkowaną w formie karty podatkowej są zwolnieni od obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych oraz wpłacania zaliczek na podatek dochodowy. Podatnicy ci są jednak obowiązani wydawać na żądanie klienta rachunki i faktury, stwierdzające sprzedaż wyrobu, towaru lub wykonanie usługi, oraz przechowywać w kolejności numerów kopie tych rachunków i faktur w okresie pięciu lat podatkowych, licząc od końca roku, w którym wystawiono rachunek lub fakturę (art. 24 ust. 1 ustawy). Szczegółowe warunki możliwości wyboru karty podatkowej określa przepis art. 25 ustawy, do którego także Panią odsyłam z uwagi na obszerność tego przepisu i niecelowość jego cytowania w tym miejscu.

Ustalenie wysokości podatku płaconego tytułem karty podatkowej

Ustalenie wysokości podatku płatnego tytułem karty podatkowej jest zagadnieniem dość skomplikowanym, wymagającym szczegółowej analizy wielu przepisów, co powinno spoczywać wstępnie na obsługującym Panią biurze rachunkowym; wysokość podatku w tej formie można obniżyć na wniosek podatnika skierowany do naczelnika urzędu skarbowego. Z kolei wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej, według ustalonego wzoru, na dany rok podatkowy, podatnik składa właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego, nie później niż do dnia 20 stycznia roku podatkowego. Jeżeli podatnik rozpoczyna działalność, wniosek o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej składa właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego przed rozpoczęciem działalności lub może dołączyć do tego wniosku wniosek o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej składany na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej (art. 29 ust. 1 ustawy).

Naczelnik urzędu skarbowego, uwzględniając wniosek o zastosowanie karty podatkowej, wydaje decyzję ustalającą wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej, odrębnie na każdy rok podatkowy (art. 30 ust. 1 ustawy). Jeśli naczelnik stwierdzi brak podstaw do wyboru tej formy opodatkowania, wyda decyzję odmowną. Kwota karty podatkowej podlega obniżeniu o składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Po upływie roku podatkowego, w terminie do dnia 31 stycznia, podatnik jest obowiązany złożyć w urzędzie skarbowym jedynie roczną deklarację według ustalonego wzoru o wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne, o którym mowa w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 210, poz. 2135), zapłaconej i odliczonej od karty podatkowej w poszczególnych miesiącach (art. 31 ust. 4 ustawy). Jest to formularz PIT-16A.

Obok karty podatkowej oraz ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, sugeruję Pani rozważyć również ogólne zasady opodatkowania, a więc podatkową księgę przychodów i rozchodów. Dochody są wówczas opodatkowane według skali – 18% i 32% (przy dochodzie powyżej 85 528 zł), ma Pani prawo dokonywać wszystkich odliczeń od dochodu i od podatku, rozliczać się wspólnie z małżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Po zakończeniu roku podatkowego, w terminie do dnia 30 kwietnia następnego roku, składa Pani zeznanie na formularzu PIT-36. Z punktu widzenia stopnia trudności prowadzenia dokumentacji księgowej, podatkowa księga przychodów i rozchodów nie jest bardziej skomplikowana niż prowadzenie ewidencji w ramach ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141