Odstąpienie zamawiającego od umowy o dzieło
Umowa, którą Pan przesłał, nie zawiera uregulowania dotyczących jej wypowiedzenia. Do opisanej sytuacji (rezygnacji z zamówionych mebli) zastosujemy więc przepisy umowy o dzieło.
Ponieważ umowa o dzieło jest umową rezultatu, umówione wynagrodzenie należy się przyjmującemu zamówienie jedynie wtedy, gdy dzieło wykonał. Kodeks cywilny (w skrócie: K.c.) przewiduje jednakże pewne wyjątkowe sytuacje, gdy pomimo niewykonania przyjmujący zamówienie może żądać zapłaty całości lub części wynagrodzenia, mimo że nie wykonał dzieła.
Zgodnie z art. 644. K.c. „dopóki dzieło nie zostało ukończone, zamawiający może w każdej chwili od umowy odstąpić, płacąc umówione wynagrodzenie. Jednakże w wypadku takim zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła”.
Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›
Konsekwencje odstąpienia od umowy o dzieło
Na podstawie zacytowanego przepisu zamawiającemu przysługuje prawo odstąpienia od umowy, dopóki dzieło nie zostało ukończone. Uprawnienie to zamawiający traci zatem z chwilą, gdy dzieło zostało mu oddane (zob.: A. Brzozowski, Kodeks cywilny. Komentarz, t. II, Warszawa 2000, str. 209). Przyjmuje się, że oświadczenie o odstąpieniu od umowy wywrze skutek jedynie wtedy, gdy zostanie dokonane jednocześnie z zapłatą umówionego wynagrodzenia lub też już po zapłacie umówionego wynagrodzenia (zob.: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 października 1998 r., II CKN 5/98, OSNC 1999 r., nr 3 poz. 62, tak również: A. Brzozowski, op.cit., s. 209; odmienny pogląd w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2001 r., II CKN 365/2000, OSNC 2001 r., nr 10 poz. 154).
Jeżeli zamawiający korzysta z prawa odstąpienia od umowy, może od wynagrodzenia należnego przyjmującemu zamówienie odliczyć to, co przyjmujący zamówienie zaoszczędził w konsekwencji zaprzestania wykonywania dzieła. Będą to zarówno oszczędności wynikające z zaoszczędzenia materiałów, które miał dostarczyć przyjmujący zamówienie, jak również to, co przyjmujący zamówienie zarobił, wykorzystując czas wolny od wykonywania dzieła (zob.: aktualny pomimo zmiany stanu prawnego wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 1964 r., II CR 417/63; OSNCP 1964 r., nr 11 poz. 240).
Potrzebujesz pomocy prawnika? Kliknij tutaj i opisz swój problem ›
Żądanie wynagrodzenia pomimo niewykonania dzieła gdy to zamawiający rezygnuje z zamówienia
Całego wynagrodzenia pomimo niewykonania dzieła przyjmujący zamówienie może żądać, jeżeli był gotów je wykonać, lecz doznał przeszkód z przyczyn dotyczących zamawiającego (art. 639 K.c.). Dotyczy to w szczególności sytuacji, gdy do wykonania dzieła konieczne było współdziałanie ze strony zamawiającego (np. dostarczenie materiału, narzędzi lub projektu lub parametrów dzieła przez zamawiającego), a współdziałania tego nie było.
Zamawiający musi zapłacić przyjmującemu zamówienie całe zamówienie, jeżeli chce skutecznie odstąpić od umowy przed ukończeniem dzieła.
Przy ocenie, jaką wysokość części wynagrodzenia należy uznać za odpowiednią, należy brać pod uwagę stopień zaawansowania prac nad wykonaniem dzieła, a także wartość i przydatność, jaką niewykończone dzieło ma dla zamawiającego (patrz. A. Brzozowski, op.cit., str. 196).
Tak więc trudno odmówić tu zamawiającemu prawa do rezygnacji z zamówionych mebli i odstąpienia od umowy, ale nie bez konsekwencji finansowych.
Kliknij tutaj i zapytaj prawnika online ›
Przykłady
Kuchnia na wymiar, która nigdy nie trafiła do kuchni
Pan Robert zamówił kuchnię na wymiar – projekt był szczegółowy, konsultowany przez kilka tygodni, a klient zaakceptował ostateczną wersję i wycenę. Stolarz zakupił płyty, okucia, blaty i rozpoczął produkcję. Po miesiącu klient poinformował, że rezygnuje, ponieważ zmienia plany życiowe i sprzedaje mieszkanie. Choć meble nie były jeszcze gotowe, stolarz wykonał 70% pracy. W tej sytuacji mógł domagać się wynagrodzenia pomniejszonego o koszty niewykorzystanych materiałów – bo klient skutecznie odstąpił od umowy, ale musiał zapłacić.
Szafa z indywidualnym wzorem i szkłem z grafiką
Pani Marta zamówiła szafę z lustrami ozdobionymi grafiką według własnego projektu. Po tygodniu od zamówienia i wpłaceniu zaliczki zorientowała się, że pomyliła wymiary i szafa się nie zmieści. Poprosiła o rezygnację z zamówienia. Problem w tym, że stolarz już zamówił i opłacił szkło z grafiką, które było robione na specjalne zamówienie i nie nadawało się do dalszej odsprzedaży. Choć klientka myślała, że rezygnacja zamyka temat, musiała pokryć koszty poniesione przez wykonawcę – szkło, czas projektowania i rezerwacji produkcji.
Garderoba z drewna egzotycznego, której nikt nie chciał odkupić
Klient zamówił garderobę z drewna egzotycznego – drogiego i trudnego w obróbce. Po dostarczeniu projektu i podpisaniu umowy, wykonawca sprowadził materiał i rozpoczął pracę. W połowie realizacji klient zrezygnował, uzasadniając to zmianą sytuacji finansowej. Stolarz nie miał komu odsprzedać półproduktów – bo kształt i wymiary były nietypowe. W efekcie klient musiał zapłacić większość umówionej kwoty, pomniejszoną jedynie o zaoszczędzony czas i niewykorzystane deski. Sprawa zakończyła się ugodą po wezwaniu do zapłaty.
Podsumowanie
Rezygnacja z zamówienia w przypadku umowy o dzieło, szczególnie gdy dotyczy ono rzeczy wykonywanych na indywidualne zamówienie, jak meble na wymiar, nie pozostaje bez konsekwencji. Choć przepisy dopuszczają możliwość odstąpienia od umowy przed ukończeniem dzieła, zamawiający musi liczyć się z obowiązkiem zapłaty umówionego wynagrodzenia – pomniejszonego o to, co wykonawca oszczędził. W praktyce oznacza to, że decyzja o rezygnacji, nawet uzasadniona, może wiązać się z istotnym obciążeniem finansowym. Dlatego przed podpisaniem umowy warto dokładnie przemyśleć zamówienie, a także zadbać o jasne zapisy dotyczące możliwości i kosztów odstąpienia.
Oferta porad prawnych
Potrzebujesz pomocy prawnej w podobnej sprawie? Oferujemy szybkie i profesjonalne porady prawne online – bez wychodzenia z domu. Przeanalizujemy Twoją umowę, doradzimy możliwe kroki i przygotujemy potrzebne pisma. Skontaktuj się z nami, a pomożemy Ci zabezpieczyć Twoje interesy.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 października 1998 r., II CKN 5/98
3. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2001 r., II CKN 365/2000
4. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 1964 r., II CR 417/63
Przekazanie gospodarstwa rolnego w zamian za emeryturę
