Zgoda sądu rodzinnego na dział spadku

Czy jest potrzebna zgoda sądu opiekuńczego na rozporządzanie przez opiekuna majątkiem osoby ubezwłasnowolnionej?

Rzeczywiście, na mocy art. 156 w zw. z art. 175 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.io.), opiekun powinien uzyskiwać zezwolenie sądu opiekuńczego we wszelkich ważniejszych sprawach, które dotyczą podopiecznego lub jego majątku. Mając na uwadze orzecznictwo, moim zdaniem, zaproponowany przez Panią dział spadku wymaga zgody sądu opiekuńczego, gdyż może mieć istotne znaczenie dla sytuacji majątkowej podopiecznego. Czynność prawna dotycząca majątku osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie, dokonana przez opiekuna bez uzyskania zezwolenia sądu opiekuńczego, jeżeli zezwolenie takie było wymagane w świetle art. 156 w zw. z art. 175 K.r.io., jest nieważna i nie może być konwalidowana.

Zezwolenie na dokonanie czynności prawnej przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem podopiecznego

Zatem, przed dokonaniem działu spadku, opiekun siostry powinien skierować do sądu opiekuńczego, czyli sądu rejonowego wydziału rodzinnego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania siostry, wniosek o zezwolenie na dokonanie działu spadku. We wniosku należy szczegółowo przedstawić proponowany sposób podziału spadku, czyli należy dokładnie opisać co wchodzi w skład spadku, komu mają przypaść przedmioty należące do spadku, wartość tych przedmiotów spadkowych, wysokość spłaty dla podopiecznego, termin spłaty, sposób w jaki kwota z tytułu spłaty zostanie zabezpieczona. Warto też uzasadnić, dlaczego proponuje Pani taki sposób podziału.

Sąd opiekuńczy, rozpoznając wniosek i zezwolenie na dokonanie czynności prawnej, przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem podopiecznego (art. 156 K.r.io. w zw. z art. 178 par. 2 K.r.io.), musi rozpatrzyć, czy planowana czynność prawna, ma na celu ochronę praw podopiecznego, a m.in. szeroko rozumianych jego praw majątkowych (art. 184 par. 1 K.r.io.) oraz czy jest korzystna i celowa dla niego, a także czy odpowiada względom gospodarczym (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 24.02.1995 r., sygn. akt II CRN 155/94).

Osobiste stawiennictwo osoby ubezwłasnowolnionej w sądzie

Przed podjęciem decyzji sąd powinien wysłuchać opiekuna oraz samego pupila, jeżeli jego rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości na to pozwala (art. 576 § 1 i 2 Kodeksu postępowania cywilnego – K.p.c.). W tym celu sąd opiekuńczy nakazuje osobiste stawiennictwo podopiecznego, a wypadku małoletnich, którzy nie ukończyli trzynaście lat – ich sprowadzenie do sądu (art. 574 § 1 i 2 K.p.c.). W zależności od treści czynności stanowiącej przedmiot wniosku o udzielenie zezwolenia może okazać się zasadne wysłuchanie również osób bliskich pupila (art. 576 § 1 zd. 2 K.p.c.).

Od wniosku w tej sprawie pobiera się stałą opłatę sądową w kwocie 40 zł (art. 23 pkt 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). Dowód dokonania opłaty należy załączyć do wniosku o zezwolenie.

Z samym wnioskiem o udzielenie zgody na dział spadku powinna wystąpić Pani mama jako opiekun siostry. Natomiast w postępowaniu o dział spadku siostrę musi reprezentować kurator, wyznaczony przez sąd opiekuńczy na podstawie art. 99 w zw. z art. 155 § 2 K.r.io. Warto więc już we wniosku o zezwolenie zawrzeć wniosek o ustanowienie kuratora dla siostry.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296
2. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59