Sprzedaż nieruchomości osoby ubezwłasnowolnionej, procedura sądowa, czas oczekiwania i możliwość zwrotu kosztów opieki

Przyspieszenie rozpatrzenia sprawy

Uprzejmie informuję, że niestety w ustawie z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2024 r., poz. 1568) nie ma przepisów, które wskazywałyby wprost, jak szybko dana sprawa ma być rozpoznawana. Czasami używa się określeń np. niezwłocznie, ale tak naprawdę są to terminy tzw. instrukcyjne, czyli zastrzeżone dla sądu, co oznacza, że mogą, a nie muszą być przestrzegane. Brak jest zatem jakichkolwiek środków prawnych (poza jednym), aby wyegzekwować rozpoznawanie sprawy w odpowiednim czasie.

To, co mogę Panu polecić, to obecnie dwie drogi. Proszę je wykorzystać łącznie, tj. zrobić obie te rzeczy:

1) napisać e-mail do sekretariatu z wnioskiem o przyspieszenie rozpoznania sprawy, wskazując, że braki zostały uzupełnione kilka miesięcy temu, a postanowienie jest koniecznie z uwagi na to, że ma Pan osobę chętną do zakupu nieruchomości;

2) napisać wniosek do przewodniczącego wydziału o przyspieszenie rozpoznania sprawy, powołując się na wskazane w pkt 1 okoliczności.

Złożenie skargi

Te dwa działania powinny pomóc i przyspieszyć rozpoznanie sprawy. Środek, o którym mówiłam powyżej, to skarga na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. Podstawy prawne tego środka uregulowane są w ustawie z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki. Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy „Strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie zmierzające do wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie trwa dłużej niż to konieczne dla wyjaśnienia istotnych okoliczności faktycznych i prawnych albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego (przewlekłość postępowania)”. Co do zasady, jeżeli w sprawie nic się nie zadzieje po złożeniu przez Pana wyżej wskazanych wniosków, to w okolicach grudnia będzie Pan mógł wystąpić z przedmiotową skargą.

Zarządzanie majątkiem osoby ubezwłasnowolnionej

Przechodząc do drugiej części pytania, wskazać należy, że zgodnie z art. 175 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy „do opieki nad ubezwłasnowolnionym całkowicie stosuje się odpowiednio przepisy o opiece nad małoletnim z zachowaniem przepisów poniższych”. W tym zakresie należy odnieść się do treści przepisów dotyczących zarządu majątkiem małoletniego. Zgodnie z art. 101 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 2023 r., poz. 2809) „Rodzice obowiązani są sprawować z należytą starannością zarząd majątkiem dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską”. Istotny jest § 2 stanowiący, że „zarząd sprawowany przez rodziców nie obejmuje zarobku dziecka ani przedmiotów oddanych mu do swobodnego użytku”. Nadto zgodnie z § 3 „Rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego albo, w przypadkach wskazanych w art. 640¹ ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2023 r. poz. 1550, 1429, 1606, 1615, 1667 i 1860), sądu spadku dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko”.

Majątkiem jest ogół należących do niego aktywów i pasywów bez względu na sposób ich nabycia. Kodeks nie zawiera definicji legalnej zarządu dotyczącego majątku. Zakres pojęcia zarządu majątkiem należy zatem rozumieć względnie szeroko, jako „zarząd sumą aktywów i pasywów, który obejmuje zachowania oraz czynności prawne i faktyczne, wpływające na szeroko rozumianą sytuację majątkową”. Zarząd majątkiem obejmuje dokonywanie czynności, które dotyczą przedmiotów wchodzących w skład tego majątku, w tym czynności prowadzących do jego obciążenia. Kryterium pozwalającym na wyodrębnienie czynności zarządu w prezentowanym szerokim ujęciu jest zatem ich związek z sytuacją majątkową. Koncepcji tej odpowiada klasyfikacja czynności zarządu majątkiem, zgodnie z którą wyróżnia się trzy kategorie działań, tj. czynności faktyczne, czynności prawne oraz czynności w postępowaniach dotyczących majątku przed sądami i innymi organami państwa oraz organami samorządowymi. Przykładowo wskazać można, że sprawowanie zarządu polega m.in. na dokonywaniu napraw, remontów, przeglądów, konserwacji składników majątku, podejmowaniu decyzji dotyczących ich eksploatacji, zawieraniu umów w imieniu ubezwłasnowolnionego lub dokonywaniu w jego imieniu jednostronnych czynności prawnych. Zarząd majątkiem powinien być wykonywany przez opiekuna z należytą starannością. Miernik należytej staranności oznacza, że wystarczająca jest staranność właściwa dla typowych opiekunów w typowych stosunkach społecznych, a nie najwyższa osiągalna staranność. Zbyt wysoki miernik staranności mógłby stanowić utrudnienie właściwego wykonywania oraz oceny zarządu opiekunów.

Proszę pamiętać, że z otrzymanej kwoty będzie Pan musiał się rozliczyć, gdyż jest to majątek osoby ubezwłasnowolnionej. Zatem bez zgody sądu nie może Pan tą kwotą rozporządzić. Warto zadbać już teraz o to, aby sąd wyraził zgodę na pokrycie z uzyskanej ceny, np. kwoty X za koszty opieki potwierdzone fakturami. Wówczas będzie Pan mógł te koszty pokryć, natomiast musi Pan zadbać o zezwolenie sądu.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296

2. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59

3. Ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki - Dz.U. 2004 nr 179 poz. 1843