Prywatny dom opieki czy DPS, jak podjąć decyzję i zabezpieczyć finansowanie dla ubezwłasnowolnionej mamy?

Kurator dla osoby ubezwłasnowolnionej

Z treści Pani wypowiedzi rozumiem, że nie jest Pani kuratorem swojej mamy, a funkcję tę wykonuje osoba obca. Na wstępie warto wskazać Pani, co wiąże się z tzw. ubezwłasnowolnieniem częściowym. W tym zakresie podstawami prawnymi do udzielenia odpowiedzi na zapytanie są:

• ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2023 r., poz. 1610),
• ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2023 r., poz. 1550).

Od razu chciałabym zaznaczyć, że ubezwłasnowolnienie zawsze zostaje dokonywane dla dobra osoby, która ma być ubezwłasnowolniona. W tym miejscu zasadne jest odwołanie się do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 29 grudnia 1983 r., sygn. akt I CR 377/83, zgodnie z którym: Ubezwłasnowolnienie jest instytucją powołaną w wyłącznym interesie osoby chorej, która z przyczyn określonych w art. 13 § 1 k.c. nie jest w stanie kierować swym postępowaniem albo z przyczyn określonych w art. 16 § 1 k.c. potrzebuje pomocy do prowadzenia spraw życia codziennego. Instytucja ubezwłasnowolnienia nie służy dobru wnoszącego o ubezwłasnowolnienie i rodziny tegoż wnoszącego.

Zgodnie z art. 13 § 1 Kodeksu cywilnego osoba, która ukończyła lat trzynaście, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. Nadto w oparciu o § 2 dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się opiekę, chyba że pozostaje on jeszcze pod władzą rodzicielską.

Jeżeli chodzi o tzw. ubezwłasnowolnienie częściowe, to zgodnie z art. 16 § 1 Kodeksu cywilnego osoba pełnoletnia może być ubezwłasnowolniona częściowo z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw. Wówczas nie ustanawia się opiekuna tylko kuratora dla takiej osoby. Zgodnie z art. 181 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego kurator osoby ubezwłasnowolnionej częściowo jest powołany do jej reprezentowania i do zarządu jej majątkiem tylko wtedy, gdy sąd opiekuńczy tak postanowi. Sąd z urzędu ustanawia kuratora dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo. Kuratora ustanawia nie sąd, który wydał postanowienie o ubezwłasnowolnieniu częściowym, lecz sąd opiekuńczy.

Jak zauważa Sąd Najwyższy, kuratela dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo zbliżona jest swoim charakterem do opieki. Podobnie bowiem jak opieka, ma ona charakter trwały oraz znaczny zakres, określany przez sąd, do którego należą piecza nad osobą i dbanie o jej interesy. Do zadań kuratora należy niesienie pomocy, wsparcie osoby ubezwłasnowolnionej, a w pewnym zakresie również jej reprezentacja. Zakres tej kurateli może być różny i zależy od decyzji sądu. Im szerszy będzie ten zakres, tym bardziej będzie ona zbliżała się w swych funkcjach do opieki. Każdorazowy zakres kurateli określa sąd opiekuńczy w postanowieniu o ustanowieniu kuratora oraz w wydawanym mu zaświadczeniu ( art. 604 Kodeksu postępowania cywilnego). Sąd opiekuńczy może upoważnić kuratora osoby ubezwłasnowolnionej częściowo do jej reprezentowania i do zarządu jej majątkiem.

Sprzedaż nieruchomości

Zatem w pierwszej kolejności należy zweryfikować, jakie uprawnienia sąd opiekuńczy przyznał kuratorowi mamy. Będzie to wynikać z zaświadczenia o kurateli. W zależności od tego, co wynika z tego zaświadczenia, tj. do czego umocowany jest kurator, należy za pośrednictwem kuratora zwrócić się do sądu rodzinnego z wnioskiem o wyrażenie zgody na dokonanie sprzedaży nieruchomości należącej do Pani mamy, ze wskazaniem kwoty. W uzasadnieniu warto opisać tą sytuację, tj. że mamy przebywa w domu opieki, że stan się ustabilizował, że otrzymała zgodę na DPS, ale z uwagi na to, że dobrze jej w aktualnym domu opieki, zasadne jest tam pozostanie, co związane jest z kosztami. Do takiego wniosku należy dołączyć:

• dokumentacje medyczną potwierdzającą polepszenie stanu zdrowia mamy;
• informacje o warunkach, jakie panują w tym domu prywatnym (np. folder reklamowy, zdjęcia);
• wskazanie, że DPS ma znacznie gorsze warunki;
• wskazanie jakie kwoty wiążą się z pobytem mamy w domu prywatnym z prognozą na lata (najlepiej wziąć zaświadczenie od ośrodka);
• wskazać na konieczność sprzedaży nieruchomości, tak aby były środki na zapewnienie pobytu mamy w domu opieki – wskazać, że jest to zgodne z dobrem mamy.

Jeżeli będzie już zgoda sądu rodzinnego, to można przystąpić do sprzedaży nieruchomości oraz uzyskania środków i zapłaty ośrodkowi. W tym zakresie konieczna będzie ścisła współpraca z kuratorem mamy.