Problemy z przymusowym leczeniem osoby ubezwłasnowolnionej, analiza i możliwe działania

Ubezwłasnowolnienie całkowite a przymusowe leczenie

Przykro mi to stwierdzić, ale sąd w tym przypadku ma rację. Ubezwłasnowolnienie całkowite nie oznacza. iż można przymusić taką osobę do leczenia psychiatrycznego. Ubezwłasnowolnienie całkowite i przymusowe leczenie psychiatryczne mają inne przesłanki i inne cele. Jedno jest niezależne od drugiego.

W postępowaniu o umieszczeniu w szpitalu psychiatrycznym, jeżeli nie jest Pan w stanie przedłożyć orzeczenia lekarza, to powinien Pan w złożonym wniosku uprawdopodobnić (zarówno poprzez treść wniosku, jak i załączone do wniosku dokumenty) zasadność przyjęcia do szpitala psychiatrycznego. Sąd może zarządzić poddanie osoby, której dotyczy wniosek, odpowiedniemu badaniu. Jeżeli osoba odmawia poddania się badaniu, może być ono przeprowadzone bez jej zgody.

Przesłanki ubezwłasnowolnienia osoby

Zgodnie z art. 13 Kodeksu cywilnego osoba, która ukończyła lat trzynaście, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. Dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się opiekę, chyba że pozostaje on jeszcze pod władzą rodzicielską. Ubezwłasnowolnienie całkowite może być orzeczone jedynie w razie zaistnienia określonej przesłanki medycznej, a mianowicie choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii.

Przytoczone wyliczenie ma charakter przykładowy (post. SN z 7.5.1970 r., sygn. akt I CR 176/70). Mimo spełnienia wskazanych w art. 13 przesłanek sąd może nie orzec ubezwłasnowolnienia, jeżeli jest one niecelowe, a zatem nie ma znaczenia z punktu widzenia interesu osoby ubezwłasnowolnianej i ochrony obrotu. Będzie tak w wypadku, gdy dana osoba ze względu na swój stan psychiczny czy fizyczny w ogóle nie dokonuje czynności prawnych albo dokonuje ich w niewielkim zakresie, np. jedynie w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, i nie istnieje obawa, że dokona czynności innego rodzaju. W orzecznictwie wskazano, że mimo istnienia przesłanek z art. 13 KC prowadzących do całkowitego ubezwłasnowolnienia, Sąd może oddalić żądanie ubezwłasnowolnienia, jeżeli sytuacja życiowa chorego jest ustabilizowana, ma on zapewnioną dostateczną opiekę faktyczną i nie zachodzi potrzeba podjęcia żadnych działań wymagających ustanowienia opieki prawnej, a orzeczenie ubezwłasnowolnienia mogłoby prowadzić do zakłócenia wbrew interesom chorego korzystnie dla niego uregulowanej sytuacji faktycznej (tak postanowienie SN z 5.1.1977 r. sygn. akt I CR 450/76).

Powody przymusowego leczenia

Umieszczenie osoby chorej psychicznie w szpitalu psychiatrycznego bez jej zgody może nastąpić na postawie ustawy o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19 sierpnia 1994 r. (Dz.U. Nr 111, poz. 535). Osoba chora psychicznie może być przyjęta do szpitala psychiatrycznego bez zgody tylko wtedy, gdy jej dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że z powodu tej choroby zagraża bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób. Powodem przymusowego przyjęcia do szpitala psychiatrycznego jest istnienie choroby psychicznej, która dodatkowo ma konkretnie wskazane w przepisach konsekwencje dla osoby chorej. Te dodatkowe okoliczności to stan bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia osoby chorej lub osób trzecich (jest to tzw. tryb nagły przyjęcia do szpitala), stan, w którym dotychczasowe zachowanie  osoby wskazuje, że nieprzyjęcie do szpitala spowoduje znaczne pogorszenie stanu jej zdrowia psychicznego (tryb wnioskowy), stan, w którym osoba chora jest niezdolna do samodzielnego zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, a uzasadnione jest przewidywanie, że leczenie w szpitalu psychiatrycznym przyniesie poprawę jej stanu zdrowia (tryb wnioskowy).