Umowa przedwstępna i zapłata zaliczki
Bez wątpienia zawarliście umowę przedwstępną sprzedaży auta. Umowa przedwstępna uregulowana jest w art. 389–390 Kodeksu cywilnego.
Art. 389 zobowiązuje strony jedynie do określenia w umowie przedwstępnej najważniejszych postanowień, jakie będzie zawierała umowa przyrzeczona sprzedaży, a także wskazania terminu jej zawarcia. Art. 390 wskazuje na konsekwencje wynikające z niedotrzymania umowy przedwstępnej.
„Zgodnie z art. 389 § 1 umowa, przez którą jedna ze stron lub obie zobowiązują się do zawarcia umowy oznaczonej umowy (umowa przedwstępna) powinna określać istotne postanowienia umowy przyrzeczonej. Obowiązek oznaczenia istotnych postanowień umowy przyrzeczonej sprowadza się do określenia przez strony w umowie tych elementów, które wyznaczają minimalny zakres treści zamierzonej w przyszłości czynności prawnej, nazywany także składnikami umowy. Bez ich określenia nie jest możliwe wskazanie świadczenia, które zobowiązuje się spełnić dłużnik, a tym samym nie można nałożyć na niego takiego obowiązku, a następnie dochodzić jego wykonania na drodze sądowej” (tak w komentarzu do art. 389 K.c., pkt 10, system informacji prawnej LEX). W myśl art. 535 § 1 przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić. Jednym z istotnych elementów przedwstępnej umowy sprzedaży stanowi zatem cena projektowanej transakcji.
Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›
Roszczenia i prawa sprzedającego
W myśl art. 390 sprzedający może dochodzić:
- żądania naprawienia szkody powstałej w wyniku uchylania się od zawarcia umowy przyrzeczonej sprzedaży samochodu (np. wypłata odszkodowania),
- żądania zawarcia umowy przyrzeczonej.
Odszkodowanie za zerwanie umowy przedwstępnej powinno być adekwatne do wysokości strat, jakie poniosła strona sprzedająca
Na uwagę zasługuje fakt, że auto nie było własnością sprzedającego. Według Kodeksu cywilnego o ile umowa leasingu pozwala, dopuszczalne jest przeniesienie przez dotychczasowego użytkownika praw do użytkowania pojazdu na inną osobę.
Potrzebujesz pomocy prawnika? Kliknij tutaj i opisz swój problem ›
Odstąpienie od umowy i oddanie samochodu
Jeśli nie chce Pani zawrzeć umowy, musi Pani od niej odstąpić najlepiej na piśmie, aby mieć dowód. W innym wypadku umowa przedwstępna po upływie okresu, kiedy miała Pani kupić pojazd, nie wygasa ipso iure.
Natomiast upływ terminu wyznaczonego do zawarcia umowy przyrzeczonej skutkuje wymagalnością roszczenia o zawarcie umowy przyrzeczonej, a w konsekwencji rozpoczyna się bieg terminu przedawnienia określonego w art. 390 § 3, zgodnie z którym roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym umowa przyrzeczona miała być zawarta, natomiast jeżeli sąd oddali żądanie zawarcia umowy przyrzeczonej, roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się z upływem roku od dnia, w którym orzeczenie stało się prawomocne
Reasumując, może Pani odstąpić od umowy – zarwać ją. Może Pani żądać zwrotu zaliczki, ale musi Pani liczyć się z tym, że jeśli sprzedający jej Pani nie zwróci, będzie Pani musiała udać się z pozwem do sądu. Po stronie sprzedającego powstaje w momencie zerwania przez Panią umowy roszczenie o odszkodowanie. Jeśli sprzedający to podniesie w sprawie o zwrot zaliczki, udowodni tę kwotę, może to zostać potrącone z kwoty zaliczki.
Kliknij tutaj i zapytaj prawnika online ›
Przykłady
Rezygnacja po zmianie sytuacji finansowej
Tomasz wpłacił 10 000 zł zaliczki na zakup auta używanego. Sprzedający przekazał mu pojazd do użytkowania na 3 tygodnie, do momentu uregulowania pozostałej kwoty. Po dwóch tygodniach Tomasz stracił pracę i nie był już w stanie sfinansować zakupu. Zgłosił telefonicznie i mailowo rezygnację, oddał samochód i poprosił o zwrot zaliczki. Sprzedający odmówił, twierdząc, że zaliczka przepada. Tomasz złożył pozew o zwrot środków, powołując się na to, że nie był to zadatek, a sprzedający nie wykazał żadnej szkody, jaka miałaby uzasadniać zatrzymanie zaliczki. Sprawa zakończyła się ugodą – sprzedający zwrócił 70% zaliczki.
Auto okazało się niesprawne – kupujący rezygnuje
Anna podpisała umowę przedwstępną kupna samochodu z zaliczką 5 000 zł. Po odebraniu auta do jazdy próbnej na kilka dni, zauważyła poważne problemy z silnikiem i układem kierowniczym. Zgłosiła nieprawidłowości sprzedającemu, ale ten zbagatelizował zgłoszenie. Anna, nie chcąc ryzykować dużego wydatku i problematycznego pojazdu, zdecydowała się odstąpić od umowy. Mimo to sprzedający odmówił zwrotu zaliczki. Sprawa trafiła do sądu, który uznał, że Anna miała prawo zrezygnować z zakupu, a sprzedający nie może zatrzymać zaliczki, skoro towar miał wady istotne, o których nie poinformował.
Ustne porozumienie i brak spisanej umowy – pułapka formalna
Marek dogadał się ze sprzedawcą co do zakupu auta, przekazał mu 3 000 zł tytułem zaliczki i miał odebrać pojazd po miesiącu, gdy sprzedający zakończy leasing. Nie sporządzono jednak żadnej pisemnej umowy – był tylko SMS z potwierdzeniem kwoty. W międzyczasie Marek znalazł lepszą ofertę i poinformował o rezygnacji. Sprzedający oświadczył, że zaliczki nie zwróci. W sądzie Marek miał trudności z wykazaniem, jakie były warunki umowy, kiedy miała zostać zawarta i z czego wynika jego prawo do zwrotu pieniędzy. Brak pisemnej umowy osłabił jego pozycję – sąd orzekł, że strony nie określiły jednoznacznie istotnych warunków przyszłej umowy, co czyniło roszczenie niepewnym. Marek przegrał sprawę i stracił zaliczkę.
Podsumowanie
Wycofanie się z zakupu samochodu po wpłacie zaliczki może rodzić poważne konsekwencje prawne, zwłaszcza gdy strony zawarły umowę przedwstępną. Choć zaliczka co do zasady podlega zwrotowi, sprzedający może domagać się odszkodowania za niewywiązanie się z umowy, o ile wykaże poniesione straty. Kluczowe znaczenie ma forma umowy, precyzyjne określenie jej warunków oraz dokumentacja potwierdzająca ustalenia stron. Brak pisemnych dowodów lub niejasne postanowienia mogą znacznie utrudnić dochodzenie swoich praw. W takich sytuacjach zawsze warto działać pisemnie, rozważyć pomoc prawną i pamiętać, że zaliczka to nie to samo co zadatek.
Oferta porad prawnych
Potrzebujesz pomocy w sprawie związanej z zakupem auta, zwrotem zaliczki lub odstąpieniem od umowy? Skorzystaj z naszej porady prawnej online – szybko, wygodnie i bez wychodzenia z domu. Opisz swoją sytuację, a doświadczony prawnik przeanalizuje sprawę i wskaże najlepsze rozwiązanie. Zaufaj specjalistom i zyskaj pewność, że działasz zgodnie z prawem.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Przekazanie gospodarstwa rolnego w zamian za emeryturę
