Wczasy pod gruszą a niepłacone alimenty, jak wyjaśnić sytuację pracodawcy?

Zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, jak to działa?

Zgodnie z art. 8 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (dalej: u.z.f.ś.s.) – przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z ZFŚS uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej (kryteria socjalne) osoby uprawnionej. Zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z tego funduszu z uwzględnieniem kryteriów socjalnych oraz zasady przeznaczania jego środków na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej określa pracodawca w regulaminie ustalanym w porozumieniu ze związkami zawodowymi. Pracodawca, u którego nie działa zakładowa organizacja związkowa, uzgadnia regulamin z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów.

Kryteria socjalne

W skrócie są to jedyne przepisy u.z.f.ś.s., które mówią o kryteriach socjalnych, jednak żaden przepis ich nie definiuje. Spróbujmy jednak to zrobić:

• Sytuacja życiowa – ogół warunków, w których znajduje się dana osoba. Wpływ na sytuację życiową ma m.in. niepełnosprawność oraz dwa pozostałe kryteria (sytuacja życiowa zmienia się chociażby wraz z ilością dzieci, a ma na nią wpływ także wysokość zarobków).
• Sytuacja rodzinna – to przede wszystkim ilość dzieci, niedołężni rodzice na utrzymaniu, pozostawanie lub nie w związku małżeńskim.
• Sytuacja materialna – ogół warunków bytowych, wypadkowa dochodów i skumulowanego majątku osoby uprawnionej oraz jej bliskich.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 25 kwietnia 2017 r.; III AUa 431/16; LEX nr 2344189) przepisy ustawy o z.f.ś.s. dopuszczają możliwość samodzielnego ustalenia kryteriów, od których uzależnione jest przyznanie świadczenia. Ustawodawca nie określił kryteriów, wedle których pracodawca weryfikować ma sytuację rodzinną, materialną i życiową swoich pracowników, pozostawiając tę kwestię dyspozycji pracodawcy i pracowników. Zwyczajowo odbywa się to poprzez oświadczenia uprawnionego, w tym poprzez podanie wysokości średniego dochodu na jednego członka rodziny. W wyroku z dnia 8 maja 2002 r. Sąd Najwyższy (I PKN 267/01, OSNP 2004/6/99) stanął na stanowisku, iż przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z Funduszu uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu. W tym ostatnim przepisie jest więc zawarta zasada przyznawania ulgowych usług i świadczeń oraz dopłat z Funduszu według kryteriów o charakterze wyłącznie socjalnym, tj. uzależnionych co do zasady i wysokości od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu. Z tego zaś punktu widzenia nie może być obojętne to, czy i jakie dochody osiąga pracownik poza zakładem pracy, w którym ubiega się o świadczenie, oraz jaka jest sytuacja życiowa wszystkich członków jego rodziny, z którymi prowadzi wspólne gospodarstwo domowe. Jeżeli więc przyznawanie świadczeń jest uzależnione od wymienionych wyżej kryteriów, to oczywiste staje się, że sytuacja pracownika lub innej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu wymaga każdorazowo wyjaśnienia, ustalenia i oceny.

Regulamin ZFŚS u pracodawcy, oświadczenie uprawnionego

Oświadczenia składane przez uprawnionych mogą mieć dowolną formę. Dla prawidłowego ustalenia sytuacji materialnej niezbędne jest uwzględnienie wszystkich dochodów pracownika i wszystkich dochodów członków rodziny.

Brak regulacji prawnej w tym zakresie powoduje, że szczegółowe zasady zależą od woli pracodawcy wyrażonej w regulaminie ZFŚS. Niektórzy pracodawcy pomijają kwestie alimentów – inni próbują je uwzględniać. Uwzględnianie alimentów jest zdecydowanie bardziej uzasadnione, gdyż niewątpliwie mają one wpływ na sytuację socjalną danej osoby. Niemniej jednak treść regulaminu obowiązującego u Pani pracodawcy będzie tę kwestię przesądzać.

Oczywiście w tej sytuacji najlepiej będzie, jak napisze Pani stosowne oświadczenie. Nie wiem jednak, czy Pani racje zostaną uznane, gdyż formalnie ma Pani przyznane alimenty i nie zgłaszała Pani nigdzie, że są niepłacone.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, Dz.U. 1994 nr 43 poz. 163

2. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 25 kwietnia 2017 r., III AUa 431/16; LEX nr 2344189

3. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 2002 r., I PKN 267/01, OSNP 2004/6/99