Małżeństwo zawarte za granicą i jego rozpad, czy trzeba je rejestrować w Polsce?

Domniemanie prawdziwości aktów stanu cywilnego

Fakt zawarcia małżeństwa nie został odnotowany w polskim urzędzie stanu cywilnego; akt zawarcia małżeństwa poza granicą nie został wpisany do polskich ksiąg stanu cywilnego. Zgodnie z art. 3 ustawy – Prawo o aktach stanu cywilnego: Akty stanu cywilnego stanowią wyłączny dowód zdarzeń w nich stwierdzonych; ich niezgodność z prawdą może być udowodniona jedynie w postępowaniu sądowym.

Małżeństwo zawarte poza granicami RP można formalnie zarejestrować w polskim rejestrze stanu cywilnego, przedkładając stosowne dokumenty wybranemu kierownikowi urzędu stanu cywilnego. Można – nie oznacza, że trzeba.

Prawo przewiduje możliwość wpisania do polskich ksiąg stanu cywilnego sporządzonego za granicą aktu. Istnieje spór co do tego, czy akt stanu cywilnego sporządzony za granicą ma moc równą aktom sporządzonym przez polski urząd, czy też koniecznie trzeba go transkrybować, czyli wpisać do polskich ksiąg stanu cywilnego.

Sąd Najwyższy w swych orzeczeniach podkreślał konieczność dokonania transkrypcji aktów zagranicznych (zob. wyroki SN z dnia 12.10.1972 r., sygn. akt II CR 386/72, OSPiKA 1973, nr 4, poz. 82 oraz z dnia 13.06.2000 r., sygn. akt III CKN 260/2000, OSNC 2000, nr 12, poz. 230). Orzeczenia te spotkały się jednak z krytyką. W związku z tym sądy mogą różnie podchodzić do mocy zagranicznych aktów małżeństwa. Nie jest wykluczone, że będzie Pani zmuszona najpierw dokonać transkrypcji (rejestracji) aktu małżeństwa, a następnie wyroku rozwodowego w urzędzie stanu cywilnego.

Przestępstwo bigamii

Jeśli poprzednie małżeństwo nie zostanie rozwiązane, zawarcie przez Panią kolejnego związku małżeńskiego będzie się wiązało z popełnieniem przestępstwa bigamii. Przestępstwo bigamii (art. 206 Kodeksu karnego), polega na właśnie na tym, że sprawca zawiera małżeństwo, pomimo że pozostaje w związku małżeńskim. Co ważne, z punktu widzenia prawa karnego jest w ogóle nieistotne, czy akt małżeństwa został wpisany do polskich ksiąg stanu cywilnego. Liczy się tylko to, że sprawca już poprzednio zawarł ważny związek małżeński z inną osobą.

Gdyby zatem w aktach stanu cywilnego w Polsce była Pani nadal panną i przy ponownym ślubie wydano by Pani zaświadczenie o braku przeszkód do zawarcia związku małżeńskiego, biorąc ślub bez rozwodu w Anglii naraziłaby się Pani na odpowiedzialność karną. Taki związek byłby nieważny, gdyż faktycznie istniałyby przeszkody do jego zawarcia, które Pani przemilczała przy składaniu oświadczenia przed kierownikiem USC o braku przeszkód do zawarcia związku małżeńskiego.

Jednak po rozwodzie w Anglii nie musi Pani powiadamiać o małżeństwie polskiego urzędu. Polski system prawny nie ustanawia obowiązku transkrypcji zagranicznych aktów dotyczących obywateli polskich.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego, Dz.U. 2014 poz. 1741

2. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny - Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553