Stypendium socjalne a alimenty i zameldowanie u rodzica, co decyduje o samodzielności studenta?

Kryterium prowadzenia przez studenta jednoosobowego gospodarstwa domowego

W Pani sprawie należy przeanalizować, co w świetle przepisów i orzecznictwa sądów oznacza „gospodarstwo domowe”, aby sprawdzić, czy córka, oświadczając, że prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe, oświadcza prawdę. Co ważne, wspólny meldunek nie ma znaczenia przy ustaleniu, czy gospodarstwo domowe jest wspólne.

Gospodarstwo domowe wg definicji ustawowych

Problematyczny może być fakt, że gospodarstwo domowe jest różnie definiowane w różnych ustawach. W przepisach pojęcie to pojawiło się w ustawie z dnia 2 grudnia 1999 r. o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2002 r. i tam ustawodawca zdefiniował gospodarstwo domowe: oznacza to zespół osób mieszkających i utrzymujących się wspólnie lub jedną osobę utrzymującą się samodzielnie. Pojawiło się także w ustawie z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych:

Przez gospodarstwo domowe rozumie się gospodarstwo prowadzone przez osobę ubiegającą się o przyznanie dodatku mieszkaniowego, samodzielnie zajmującą lokal mieszkalny albo gospodarstwo prowadzone przez tę osobę wspólnie z małżonkiem i innymi osobami stale z nią zamieszkującymi i gospodarującymi, które swoje prawa do zamieszkiwania w lokalu wywodzą z prawa tej osoby. Do członków gospodarstwa domowego nie wlicza się osób przebywających w instytucjach, o których mowa w art. 2 ust. 3.

Przepisy podkreślają więc kryteria: zamieszkiwania i utrzymywania się.

Jeśli chodzi zaś o uniwersytet, czyli instytucję, która ma przyznać świadczenie Pani córce, w regulaminie widnieje jedynie zapis: Student, który ubiega się o stypendium socjalne na podstawie art. 88 ust. 2 ustawy, składa oświadczenie, że nie prowadzi wspólnego gospodarstwa domowego z żadnym z rodziców, opiekunów prawnych lub faktycznych. Regulamin odwołuje się do ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym. Ustawa ta nie zawiera swojej definicji gospodarstwa domowego.

Cechy wskazujące na prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego – orzecznictwo

W orzecznictwie sądowym wskazuje się zaś, że cechami charakterystycznymi dla prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego są udział i wzajemna ścisła współpraca w załatwianiu codziennych spraw związanych z prowadzeniem domu. Na przykład Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do wyroku z dnia 2 lutego 1996 r. (sygn. akt II URN 56/95) stwierdził, że: ocena, czy osoba pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym, zależy od okoliczności konkretnego przypadku, przy czym sam fakt wspólnego zamieszkiwania nie może tu mieć decydującego znaczenia. Cechami charakterystycznymi dla prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego może być udział i wzajemna ścisła współpraca w załatwianiu codziennych spraw związanych z prowadzeniem domu, niezarobkowanie i pozostawanie w związku z tym na całkowitym lub częściowym utrzymaniu osoby, z którą się gospodarstwo domowe prowadzi, a wszystko to dodatkowo uzupełnione cechami stałości, które tego typu sytuację charakteryzują. Podobnie orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie, który w wyroku z 27 listopada 2009 r., który stwierdził, że przez wspólne prowadzenie gospodarstwa domowego rozumie się nie tylko wspólne zamieszkiwanie, ale także wspólne zaspokajanie potrzeb życiowych (sygn. II SA/Lu 587/09).

Musimy więc wziąć pod uwagę kryteria takie jak: wspólne zamieszkiwanie, samodzielne utrzymywanie się, wspólne dzielenie codziennych spraw.

Wnioski

W przypadku Pań sprawa nie jest oczywista: córka zamieszkuje samodzielnie, nie prowadzą Panie razem spraw codziennych, np. wspólne zakupy czy opłaty za mieszkanie. Częściowo jednak utrzymuje Pani córkę, co mogłoby prowadzić do uznania, że razem prowadzicie gospodarstwo domowe. Moim zdaniem kwestię te należy rozpatrywać przez pryzmat tego, jak duża jest Pani pomoc dla córki oraz czy córka przed organem uniwersytetu wykazuje, iż jej dochód pochodzi także od Pani, tj. czy zamierza załączyć do wniosku zawartą przez Panie umowę. Jeśli córka jej nie dołączy lub jeśli dołączy umowę, z której będzie wynikać, że kwota, jaką Pani przekazuje, nie jest znacząca, a córka w głównej mierze utrzymuje się z oszczędności, można z pewnością orzec, iż prowadzi samodzielne gospodarstwo domowe. Jeśli umowa będzie załączona, a kwota na umowie będzie wskazywać, że córka jest na Pani utrzymaniu, dla organu może to oznaczać, że córka prowadzi gospodarstwo domowe wspólnie z Panią, mimo iż samodzielnie zamieszkuje oraz sama prowadzi swoje sprawy związane z prowadzeniem domu. Trudno więc jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, być może pomocne będzie, jeśli córka złoży zapytanie do komisji stypendialnej z prośbą o przedstawienie rozumienia tego pojęcia.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 2 grudnia 1999 r. o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2001 r., Dz.U. 2000 nr 1 poz. 1

2. Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce - Dz.U. 2018 poz. 1668

3. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 1996 r., II URN 56/95