Incydent z alkoholem nauczyciela po godzinach, co powinna zrobić dyrektorka szkoły?

Przesłanki odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczyciela

Podstawę prawną do udzielenia odpowiedzi stanowi ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (KN). Zgodnie z jej art. 75:

1. Nauczyciele podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za uchybienia godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom, o których mowa w art. 6.

2. Za uchybienia przeciwko porządkowi pracy, w rozumieniu art. 108 Kodeksu pracy, wymierza się nauczycielom kary porządkowe zgodnie z Kodeksem pracy.(…)

Jeżeli chodzi o obowiązki wskazane w art. 6 KN, są to:

1) rzetelne realizowanie zadań związanych z powierzonym stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, w tym zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę;

2) wspieranie każdego ucznia w jego rozwoju;

3) dążenie do pełni własnego rozwoju osobowego;

3a) doskonalenie się zawodowo, zgodnie z potrzebami szkoły;

4) kształcić i wychowywać młodzież w umiłowaniu Ojczyzny, w poszanowaniu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w atmosferze wolności sumienia i szacunku dla każdego człowieka;

5) dbać o kształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi różnych narodów, ras i światopoglądów.

Jeżeli było tak, jak jest wskazanie w opisie, że alkohol nie był wniesiony w obecności uczniów, to moim zdaniem nie doszło do naruszenia obowiązków wskazanych w art. 6.

Kiedy dochodzi do uchybienia godności zawodu nauczyciela?

Teraz trzeba przeanalizować, czy nauczyciel uchybił godności swego zawodu. Ten termin jest zwrotem niedookreślonym, którego zawartość merytoryczna wynikać będzie w każdym przypadku z indywidualnej oceny organu stosującego prawo.

Z uwagi na fakt, iż w ustawie nie zdefiniowano pojęcia zachowań uchybiających godności zawodu, w celu ich określenia należy sięgnąć do dorobku doktryny i orzecznictwa. Do katalogu zachowań uchybiających godności i obowiązkom nauczyciela, mogących stanowić podstawę do poniesienia przez nauczyciela odpowiedzialności dyscyplinarnej, można zaliczyć: narażanie uczniów na utratę zdrowia i życia, nieetyczne zachowania wobec współpracowników i kierownictwa placówki oświatowej (rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji, rozpowszechnianie informacji objętych tajemnicą rady pedagogicznej), stosowanie przemocy fizycznej, stosowanie przemocy psychicznej, niewłaściwe realizowanie zadań edukacyjnych i wychowawczych, niską kulturę osobistą (używanie wulgaryzmów), dopuszczenie się plagiatu, oszustwo, poświadczenie nieprawdy, fałszerstwo, pedofilię, poniżanie uczniów, wykorzystywanie swojej pozycji w celu zmuszenia ucznia do określonych zachowań czy inne obcesowe zachowania, które nie przystają osobie zobowiązanej do kształtowania pożądanych postaw. Powyższy katalog nie ma charakteru zamkniętego (wyrok SA w Warszawie z 19.12.2018 r., III APo 17/18 LEX nr 2695049).

Uchybienia godności zawodu – ze względu na brak definicji legalnej tego pojęcia – rozpatrywane powinny być w odniesieniu do innych zachowań odbieranych negatywnie przez otoczenie tego nauczyciela – dyrektora szkoły, innych nauczycieli, rodziców. Tak więc podstawą do zakwalifikowania przewinienia jako uchybienia godności zawodu nauczyciela będą te zachowania, które w sposób ewidentny naruszają ogólne normy etyczne i normy zachowania przyjęte w środowisku szkolnym (oświatowym). Przy ocenie, czy godność została naruszona, decydują czynniki obiektywne i powszechne odczucie (opinia publiczna), a nie subiektywne odczucia osoby żądającej ochrony prawnej. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Katowicach w uzasadnieniu wyroku z 25.01.2019 r., III APa 59/18 LEX nr 2630493, „Karta Nauczyciela nie zawiera definicji legalnej pojęcia zachowań uchybiających godności zawodu i pod ogólne sformułowanie «uchybienia godności zawodu nauczyciela» można podciągnąć wiele stanów faktycznych. Trzeba przy tym pamiętać, że uchybienia godności zawodu nauczyciela to zachowania przynoszące ujmę randze tego zawodu i funkcji pełnionej w społeczeństwie. Uchybienie godności zawodu nauczyciela to zatem naruszenie obowiązku godnego zachowania. Pojęcie to wiąże się z wzorcem postępowania nauczyciela wynikającym z przepisów prawa, norm etyki zawodowej i innych norm moralnych. Z godnością zawodu nauczyciela wiąże się ustalony standard postępowania nauczyciela, który stanowić powinien wzór dla innych i którego efektem powinno być wzbudzanie szacunku. Pamiętać jednak trzeba, że rodzące odpowiedzialność dyscyplinarną zachowania lub zaniechania muszą być bezprawne, czyli niezgodne z wzorcem prawidłowego zachowania się w określonej sytuacji oraz zawinione”.

Wnioski

Odnosząc to na grunt przedmiotowej sprawy, w mojej ocenie dyrektor nie powinien podejmować żadnych innych działań, jak tylko upomnienie ustne. Jeżeli chodzi o samą karę porządkową nakładaną na podstawie przepisów Kodeksu pracy, to wskazać należy, że po pierwsze już jest po terminie, w którym taką karę można nałożyć, a po drugie – jej nałożenie byłoby niezasadne, gdyż sytuacja nie miała miejsca w związku z wykonywaną pracą. Proszę zauważyć, że po upomnieniu ze strony dyrektora placówki, w której odbywało się spotkanie, alkohol został wyniesiony i nie doszło do żadnych innych niewłaściwych sytuacji. Ponadto było to już po godzinach pracy i bez obecności uczniów. Co więcej, dyrektor szkoły, w której zatrudniony jest nauczyciel, była gościem na tym spotkaniu. Ewentualne działania, tj. zawiadomienie rzecznika dyscyplinarnego, powinno wyjść od dyrektora szkoły, w której organizowano to spotkanie, a nie od dyrektora, który był gościem na tym spotkaniu. Ponadto nie uważam, że była to sytuacja wymagająca aż takich działań, ponieważ nie miała miejsca w obecności dzieci, a nadto zareagowano na upomnienie.

Dlatego też uważam, że pani dyrektor postąpiła prawidłowo. W przypadku żądania dalszych informacji dla organu prowadzącego powinna wskazać:

1. do incydentu nie doszło w obecności dzieci,
2. dyrektor nie wysyłał tam swojego pracownika, aby wykonywał czynności służbowe,
3. po upomnieniu alkohol został wyniesiony,
4. brak było dodatkowych innych nieprawidłowych zachowań,
5. nauczyciel został upomniany ustnie i wskazał, że nie będzie już tak postępował.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela - Dz.U. 1982 nr 3 poz. 19

2. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141