Jak bronić praw dziecka w szkole z problemami emocjonalnymi?

Rodzaje kar stosowanych wobec uczniów zawiera statut

Zgodnie z art. 98 ust. 1 pkt 18 i 19 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (dalej „Prawo oświatowe”):

Statut szkoły zawiera w szczególności: (…)

18) rodzaje nagród i warunki ich przyznawania uczniom oraz tryb wnoszenia zastrzeżeń do przyznanej nagrody;

19) rodzaje kar stosowanych wobec uczniów oraz tryb odwoływania się od kary;

Jeśli w statucie szkoły, w części dotyczącej rodzajów kar umieszczono jako jedną z nich przeniesienie ucznia do równoległej klasy, wtedy – o ile wszystkie wcześniejsze środki zawiodą – dyrektor szkoły może ucznia, który stwarza poważne problemy, przenieść do klasy równoległej, nawet gdy nie zgadzają się na to rodzice.

Prawo odwołania się od zastosowanej wobec dziecka kary

Należy również pamiętać, że rodzice mają prawo odwołać się od zastosowanej kary. W związku z tym warto mieć udokumentowane wcześniejsze działania podejmowane wobec ucznia, w tym zastosowanie środków zaradczych o mniejszym wymiarze i informowanie ucznia oraz jego rodziców, że dyrektor może zastosować karę przeniesienia do równoległej klasy, jeśli wcześniejsze działania nie spowodują poprawy. Statut określa także przypadki, w których dyrektor szkoły podstawowej może wystąpić do kuratora oświaty z wnioskiem o przeniesienie ucznia do innej szkoły – art. 98 ust. 1 pkt 20 Prawa oświatowego. Jest to ostateczna kara, przy drastycznym zachowaniu ucznia i wyczerpaniu wszystkich wcześniejszych możliwości.

W przypadku napadu agresji u ucznia, szkoła powinna zastosować wewnętrzne procedury określone w statucie, regulaminach lub zarządzeniach obowiązujących w szkole, w tym dotyczące postępowania pracowników szkoły w sytuacjach kryzysowych.

W przypadku nagłego zagrożenia zdrowia lub życia każdego ucznia lub pracownika szkoły, szkoła powinna niezwłocznie wezwać niezbędną pomoc medyczną i poinformować o tym rodziców dziecka.

Zaburzenia zachowania ucznia – objęcie pomocą psychologiczno-pedagogiczną

Uczniowie tej szkoły (zarówno dziecko, które przejawia problemy emocjonalne, jak i pozostali uczniowie) oraz nauczyciele powinni zostać niezwłocznie objęci pomocą psychologiczno-pedagogiczną przez szkołę oraz przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną, w tym poradnię specjalistyczną, która może zapewnić uczniom i ich rodzicom oraz nauczycielom specjalistyczną pomoc.

Statut szkoły powinien zawierać m.in. cele i zadania szkoły wynikające z przepisów prawa oraz sposób ich wykonywania, w tym w zakresie organizowania opieki nad dziećmi niepełnosprawnymi, z uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa oraz zasad promocji i ochrony zdrowia; zakres zadań nauczycieli, w tym nauczyciela wychowawcy i nauczyciela bibliotekarza, oraz innych pracowników szkoły, w tym także zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę, a także sposób i formy wykonywania tych zadań dostosowane do wieku i potrzeb uczniów oraz warunków środowiskowych szkoły.

Pomocą psychologiczno-pedagogiczną obejmuje się uczniów m.in. z powodu zaburzeń zachowania lub emocji w sposób określony w przepisach rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z 9.08.2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach. Jeżeli rodzice nie wyrażą zgody na objęcie ucznia taką pomocą bądź w ocenie szkoły sposób pełnienia funkcji rodzicielskiej nie jest właściwy i odbywa się ze szkodą dla zdrowia dziecka, szkoła powinna niezwłocznie poinformować sąd rodzinny, który może zobowiązać rodziców do określonego działania odpowiednio do rozpoznanych potrzeb dziecka.

Zatem przepisy Prawa oświatowego nie ustalają kar dla uczniów. Rodzaje kar stosowanych wobec uczniów oraz tryb odwoływania się od kary powinien określać statut danej szkoły w oparciu o art. 98 ust. 1 pkt 19 u.p.o. Kary, jakie mogą być wymierzane uczniowi, nie mogą wykraczać poza katalog wymieniony w statucie. Niedopuszczalne jest zastosowanie kary, której w momencie popełnienia przewinienia statut nie przewidywał. Uczeń może zostać karnie przeniesiony do innej klasy w trybie określonym w statucie szkoły. Kara może zostać zastosowana w przypadku stwarzania przez ucznia poważnych problemów i po wyczerpaniu innych dostępnych oddziaływań. Od wymierzonej kary uczniowi przysługuje prawo do odwoływania. Podstawą uchwały rady pedagogicznej w sprawie przeniesienia ucznia do oddziału równoległego będzie § … ust. … pkt …. statutu szkoły w związku z art. 98 ust. 1 pkt 18 Prawa oświatowego.

Zatem o dopuszczalności zachowania szkoły przesądza treść statutu. Co do zasady, przeniesienie dziecka do innej klasy winno być ostatecznością i powinno być poprzedzone wdrożeniem procedur wewnątrzszkolnych, w tym objęciem pomocą psychologiczno-pedagogiczną. Szkoła absolutnie nie może nikogo zastraszać.

Skarga do kuratora

W takiej sytuacji najważniejsza jest współpraca pomiędzy szkołą a rodziną dziecka i samym dzieckiem. Bo to jego dobro jest najważniejsze. Proszę pamiętać, że od decyzji o przeniesieniu może się Pani odwołać, a także w razie gdyby Pani zdaniem placówka nie wypełniała w sposób należyty swoich obowiązków wychowawczo-edukacyjno-opiekuńczych, może Pani złożyć skargę we właściwym kuratorium. Kurator bowiem pełni nadzór pedagogiczny na placówkami.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe, Dz.U. 2017 poz. 59
2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach - Dz.U. 2017 poz. 1591