Praca na emeryturze, co warto wiedzieć o formalnościach i wypowiedzeniu

Pobieranie emerytury i dalsze zatrudnienie

Osiągnięcie wieku emerytalnego nie nakłada obowiązku zakończenia pracy zawodowej. Jeśli dana osoba czuje się na siłach, może kontynuować swoją pracę. Obecnie przepisy umożliwiają jednoczesne przejście na emeryturę i dalsze zatrudnienie.

W dniu 60. lub 65. urodzin pracownik ma możliwość rozwiązania umowy o pracę – może to zrobić za wypowiedzeniem lub w drodze porozumienia stron.

Wypowiedzenie umowy o pracę a jej rozwiązanie za porozumieniem stron

Wypowiedzenie jest jednostronnym oświadczeniem woli pracownika lub pracodawcy, powodującym ustanie stosunku pracy z upływem jego okresu i z reguły w terminie ustalonym przez ustawodawcę jako dzień, w którym może nastąpić ustanie stosunku pracy (sobota lub ostatni dzień miesiąca). Okresy wypowiedzenia regulują art. 34 i 36 Kodeksu pracy (K.p.).

Porozumienie stron to umowa rozwiązująca stosunek pracy. Może być zawarta w dowolnej formie i w każdym momencie istnienia stosunku pracy. Umowę o pracę można rozwiązać na mocy porozumienia stron przez czynności konkludentne (por. wyrok SN z 20.08.1997 r., I PKN 232/97, OSNAPiUS 1998/10, poz. 306, odnoszący się do umowy zawartej na czas określony). Wystąpienie przez pracownika lub pracodawcę z propozycją rozwiązania umowy o pracę na mocy porozumienia stron stanowi ofertę zgodnego rozwiązania stosunku pracy, do której stosuje się odpowiednio art. 66 i n. K.c. w zw. z art. 300 K.p. (wyrok SN z 4.10.2000 r., I PKN 58/00, OSNAPiUS 2002/9, poz. 211). Według tezy 1 wyroku SN z 8.12.2009 r., I UK 186/09, OSNP 2011/13–14, poz. 189, przyjęcie pracownika w poczet członków rolniczej spółdzielni produkcyjnej powoduje dorozumiane rozwiązanie stosunku pracy za porozumieniem stron.

Wykładni oświadczeń woli stron wspólnie rozwiązujących umowę dotyczy wyrok z 21.08.2019 r., III UK 210/18, OSNP 2020/8, poz. 86. Sąd Najwyższy stwierdził w jego tezie, że nie dochodzi do rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem, który złożył pracodawcy oświadczenie o jego rozwiązaniu za porozumieniem stron, a następnie je wycofał, jeżeli pracodawca dopuścił go do pracy po upływie terminu zastrzeżonego wcześniej jako dzień rozwiązania umowy o pracę. Oceniając zachowanie stron na podstawie art. 60 i 61 K.c. w zw. z art. 300 K.p., SN przyjął w uzasadnieniu, że decydujące znaczenie dla bytu stosunku pracy ma zachowanie stron po upływie terminu, który został wyznaczony w oświadczeniu pracownika, jako termin ustania stosunku pracy. W stanie faktycznym sprawy pracodawca wyraził zgodę na rozwiązanie umowy przez porozumienie stron w terminie proponowanym przez pracownika, czyli że z jego upływem stosunek pracy powinien ustać. Przed nadejściem umówionego terminu rozwiązania umowy pracownik wycofał wniosek o jej rozwiązanie, co pozostało bez odpowiedzi pracodawcy. Jednak po upływie tego terminu strony kontynuowały zatrudnienie i to zachowanie pracodawcy, polegające na dopuszczeniu pracownika do pracy po upływie ustalonego w porozumieniu stron terminu rozwiązania umowy, oznacza wyrażenie zgody na cofnięcie przez pracownika jego wniosku o rozwiązanie umowy.

Porozumienie powinno określać datę ustania stosunku pracy. Jeżeli w porozumieniu strony nie określiły, choćby w sposób dorozumiany, terminu ustania stosunku pracy, rozwiązuje się on w dacie zawarcia porozumienia (zob. wyrok SN z 11.01.2001 r., I PKN 844/00, OSNAPiUS 2002/18, poz. 432).

Zawieszenie prawa do emerytury z powodu kontynuowania zatrudnienia

Zatem w przypadku wypowiedzenia pracownik musi przepracować okres wypowiedzenia, który zazwyczaj wynosi 3 miesiące. Porozumienie stron skutkuje natychmiastowym zakończeniem stosunku pracy, nawet w dniu złożenia oświadczeń przez obie strony. Rozwiązanie umowy o pracę jest niezbędne do uzyskania emerytury z ZUS, zgodnie z art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Przepis ten przewiduje zawieszenie prawa do emerytury dla osób, które nie rozwiązały stosunku pracy z pracodawcą przed nabyciem prawa do emerytury.

Przejść na emeryturę może jedynie osoba niezatrudniona

Aby przejść na emeryturę i jednocześnie otrzymywać wynagrodzenie za pracę, trzeba najpierw rozwiązać umowę o pracę. Osoba składająca wniosek o emeryturę musi być bezrobotna w dniu składania wniosku. ZUS wymaga, aby brak zatrudnienia trwał co najmniej jeden dzień. W praktyce oznacza to, że pracownik nie otrzyma emerytury, jeśli nadal będzie pracował. Jeden dzień przerwy w zatrudnieniu jest wystarczający, aby ZUS przyznał emeryturę, co oznacza, że można ponownie zatrudnić się w firmie już następnego dnia po złożeniu wniosku.

Podsumowując, aby uzyskać emeryturę i równocześnie pobierać wynagrodzenie za pracę, pracownik musi najpierw zwolnić się z pracy i złożyć wniosek emerytalny do ZUS. Musi być bez pracy przynajmniej jeden dzień, aby ZUS mógł rozpatrzyć jego wniosek. Po upływie tego dnia można ponownie podjąć zatrudnienie w tej samej lub innej firmie. Proces wydania decyzji przez ZUS i czas oczekiwania na jej załatwienie nie wpływają na możliwość ponownego zatrudnienia przyszłego emeryta.

W Pani przypadku może być to wypowiedzenie – wtedy zachowany musi być okres wypowiedzenia (3 miesiące, o których Pani wspomniała) lub, co rekomenduję, podpisanie z pracodawcą porozumienia o rozwiązaniu umowy o pracę i przynajmniej 1 dzień przerwy w zatrudnieniu.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
2. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
3. Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - Dz.U. 1998 nr 162 poz. 1118