Partnerka dopłaca do kredytu, czy może żądać zwrotu po rozstaniu?

Odmienność rozliczeń majątkowych w małżeństwie i w konkubinacie

Aby rozwiać Pańskie wątpliwości co do rozliczeń finansowych między konkubentami, skorzystamy z wyjaśnień, jakie zawarł w swoim wyroku z 4 września 2019 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie, (syg. akt I ACa 423/18).

(…) związek pozamałżeński jest faktyczną wspólnotą niewywołującą bezpośrednich skutków prawnomajątkowych między uczestnikami tej wspólnoty. Kwestia wzajemnych rozliczeń konkubentów nie została uregulowana przez przepisy Kodeksu cywilnego. W doktrynie i orzecznictwie odrzucono możliwość stosowania przepisów regulujących małżeńską wspólność ustawową, oznaczałoby to bowiem zrównanie w pewnym zakresie małżeństwa i konkubinatu, do czego brak podstawy prawnej. Jako podstawę prawną takich rozliczeń wskazuje się natomiast odpowiednie zastosowanie przepisów o współwłasności w częściach ułamkowych i znoszeniu tej współwłasności, przepisów o spółce cywilnej lub przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Nie jest bowiem możliwe tworzenie jednej uniwersalnej metody rozliczania byłych konkubentów, a wiele zależy od okoliczności konkretnego przypadku. Wybór właściwej podstawy prawnej determinowany jest konkretnym stanem faktycznym. (…)

Przez okres wspólnego zamieszkiwania partnerka nie oponowała przeciwko pokrywaniu kosztów utrzymania mieszkania i nie żądała zwrotu połowy tych kosztów. Przez cały okres trwania konkubinatu godziła się na przyjęty model związku, w którym to ona wykłada większość środków finansowych. Nie ulega bowiem wątpliwości, że w związku na pierwszy plan wysuwała się płaszczyzna emocjonalna, zaś płaszczyzna gospodarcza miała drugorzędne znaczenie, a strony nie dokonywały w tym czasie szczegółowych rozliczeń finansowych, nie spisywały umów, ani nie domagały się konsekwentnie zwrotu wzajemnych świadczeń. (…)

Zachodzi zatem konieczność rozważenia, czy większy udział finansowy powódki służył urzeczywistnieniu wspólnoty stron, jako świadczenie nieodpłatne, spełniane bezinteresownie, co wykluczałoby nienależność korzyści odniesionej przez odbiorcę świadczenia. W typowym konkubinacie oboje partnerzy dokonują przysporzeń w celu utrzymania ich związku i zaspokojenia trwałych, długofalowych potrzeb wspólnoty. Ustanie konkubinatu niewątpliwie uniemożliwia realizację tego celu, co pozwala odwołać się do konstrukcji świadczenia nienależnego, z uwagi na nieosiągnięcie zamierzonego przez strony celu świadczenia. W przypadku takich przysporzeń, jak np. częściowe finansowanie kosztów nabycia przez drugiego konkubenta prawa do nieruchomości czy dokonywanie nakładów na wyposażenie należącej do niego nieruchomości, określonym przez strony celem świadczenia jest partycypacja świadczącego w przyszłym efekcie gospodarczym przysporzenia. Cel ten zostaje definitywnie udaremniony w chwili ustania konkubinatu. (…).”

Wspólne zamieszkiwanie w domu partnera – umowa regulująca płatność za zamieszkiwanie

Przenosząc te objaśnienia na grunt Pańskiej sprawy, stwierdzić należy, że gdyby sprawa trafiła do sądu, decydujące znaczenie dla jej rozstrzygnięcia miałaby kwestia, jak sąd potraktowałyby dokonywane przez Pańską partnerkę nakłady. Nie widzę możliwości, aby udało się całkowicie ją wykluczyć z udziału w rozliczeniu nakładów a priori. Co zatem można zrobić, aby uniknąć nieporozumień? Widzę dwie możliwości: może Pan czekać na koniec związku i rozliczenie nakładów albo też zawrzeć już teraz umowę z partnerkę, na mocy której będzie ona płacić określoną kwotę za zamieszkiwanie. Krótko mówiąc: będzie dokładać do wspólnego budżetu (ale nie będzie spłacać kredytu, czyli przelewać kwot bezpośrednio na spłatę do banku). Zalecałbym więc jako najlepsze rozwiązanie spisanie z partnerką umowy (najmu, nienazwanej, wspólnego przedsięwzięcia), z treści której wprost będzie wynikać, iż spłata przez nią kredytu (w udziale 1/3) jest jej nakładem na wspólne zamieszkiwanie.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93

2. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie, I Wydział Cywilny, z dnia 4 września 2019 r., I ACa 423/18