Przeprowadzka matki z dzieckiem za granicę a kontakty z dzieckiem

Miejsce stałego pobytu, wyjazd za granicę – istotne sprawy dziecka

Na gruncie prawa polskiego opisana przez Pana sytuacja dotyczy wspólnego wykonywania przez rodziców władzy rodzicielskiej i porozumienia w kwestii tzw. istotnych spraw dziecka. Nie ma przy tym znaczenia, czy władza rodzicielska, kontakty z dzieckiem i alimenty zostały uregulowane w wyroku.

Zgodnie z art. 97 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (dalej jako „K.r.o.”) – jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest obowiązane i uprawnione do jej wykonywania. W przedmiocie istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie, a w braku porozumienia między nimi rozstrzyga sąd opiekuńczy (art. 97 § 2 K.r.o.).

Ustawa nie wskazuje, co należy rozumieć przez pojęcie istotnych spraw dziecka. Katalog tych spraw jest szeroki i nieokreślony. W doktrynie i orzecznictwie wskazuje się, że sprawy istotne dziecka to także decyzje dotyczące miejsca jego pobytu, wyjazdu za granicę, na wakacje czy zmiany obywatelstwa itp. (por. J. Ignatowicz, w: Piątowski, System PrRodz, s. 808; H. Haak, Władza rodzicielska. Komentarz, Toruń 1995, s. 59).

Wymóg zgody obojga rodziców, np. wyrobienie paszportu

Sąd Najwyższy wskazuje, że nawet krótkotrwały wyjazd dziecka za granicę w celu spędzenia tam wakacji, jako należący do istotnych spraw dziecka wymaga zgody obojga rodziców, wykonujących władzę rodzicielską, a w braku takiej zgody orzeczenia sądu opiekuńczego (post. SN z dnia 6 marca 1985 r., III CRN 19/85). Tym bardziej więc zmiana stałego miejsca pobytu związana z wyjazdem dziecka za granicę wraz z rodzicem stanowi istotną sprawę dziecka i wymaga zgody sądu opiekuńczego w braku porozumienia rodziców (uchwała SN z dnia 10 listopada 1971 r., III CZP 69/71, postanowienie SN z dnia 14.10.1970 r., III CRN 181/70).

Zastępcza zgoda sądu rodzinnego

Podsumowując, wyjazd dziecka za granicę, niezależnie od tego czy na wakacje czy na stałe, należy do istotnych spraw dziecka, w przedmiocie których rodzice muszą decydować wspólnie. W braku porozumienia rodzic musi wystąpić o wydanie zgody przez sąd opiekuńczy. Matka dziecka powinna Pana informować o swoich planach, a Pan może nie wyrazić na to zgody. W przypadku, gdy nie wyraża Pan zgody, a matka dziecka mimo to chce wyprowadzić się z dzieckiem za granicę, powinna w trybie art. 97 § 2 K.r.o. wystąpić do sądu z wnioskiem o orzeczenie w przedmiocie istotnej sprawy dziecka, którą będzie zmiana miejsca zamieszkania poprzez wyjazd za granicę na stałe. Zgoda sądu na wyjazd dziecka zastępuje wtedy Pana zgodę. Sądem właściwym jest sąd rejonowy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka.

Potwierdzam, że matka dziecka bez Pana zgody nie wyrobi mu paszportu. Jeśli ma Pan podejrzenia, że dziecko zostanie wywiezione za granicę, proszę nie wyrażać zgody na wyrobienie paszportu. W takiej sytuacji matka dziecka w celu wyrobienia paszportu musiałaby złożyć do sądu opiekuńczego wniosek o orzeczenie o istotnych sprawach dziecka, tj. wydanie zastępczej zgody na wydanie paszportu, o czym była mowa powyżej. Sąd na podstawie całości materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie orzeknie, czy wyrobienie paszportu jest zgodne z dobrem dziecka. W szczególności będzie brać pod uwagę fakt, czy istnieje ryzyko, że dziecko wyjedzie za granicę i tam zostanie.

Zgoda sądu na wyjazd dziecka z kraju

Niemniej jednak nawet wyrażenie zgody przez sąd na wyrobienie paszportu nie powoduje, że jest to równoznaczne z wyrażeniem zgody na wyjazd za granicę, niezależnie od tego, czy miałby to być wyjazd krótkotrwały czy na stałe. Nawet więc po wyrażeniu zgody przez sąd na wyrobienie paszportu i po wyrobieniu tego paszportu, matka dziecka musiałaby uzyskać Pana zgodę na wyjazd. Sąd rozpatruje te kwestie osobno. Mogą one być objęte jednym wnioskiem (należy się wtedy dodatkowa opłata od wniosku). Inaczej sąd może orzec w przedmiocie wyjazdu na ferie, a inaczej w przedmiocie zmiany miejsca zamieszkania dziecka na stałe (w przypadku państwa obcego). W przypadku wyjazdu na stałe może okazać się konieczne złożenie wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych OZSS. Sąd przy wydaniu orzeczenia kieruje się przede wszystkim dobrem dziecka. Na Pana korzyść świadczą regularnie wykonywane kontakty, płacenie alimentów oraz więź emocjonalna z dzieckiem.

Porozumienie rodziców dziecka lub rozstrzygnięcie sądu opiekuńczego

W odpowiedzi na Pana pozostałe pytania, na chwilę obecną wobec braku uregulowania tych kwestii wyrokiem sądu lub ugodą zawartą przed sądem lub mediatorem (i zatwierdzoną przez sąd), ma Pan pełną władzę rodzicielską oraz prawo do nieograniczonych kontaktów z dzieckiem, jak również ma Pan obowiązek uczestniczyć w kosztach jego utrzymania. Dopóki dogadują się Państwo w tym przedmiocie, to nie ma konieczności występowania o uregulowanie tych kwestii do sądu. Jeśli matka dziecka zacznie Panu utrudniać powyższe, powinien Pan zwrócić się do sądu z wnioskiem o orzeczenie w tym przedmiocie, chociażby co do samych kontaktów.

W pozostałym zakresie dotyczącym wyrobienia paszportu, wyjazdu za granicę, wyprowadzki na stałe - muszą Państwo wszystko rozstrzygać przed sądem opiekuńczym, jeśli nie są Państwo w stanie dojść do porozumienia.