Stopniowe odrzucanie spadku przez rodzeństwo

Przyjęcie lub odrzucenie spadku

Zgodnie z treścią art. 1015 § 1 Kodeksu cywilnego oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Ustawodawca w art. 1015 ustanawia termin, w ciągu którego potencjalny spadkobierca powinien zadeklarować się, czy spadek przyjmuje, czy też go odrzuca. Oświadczenie woli powinno być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania (art. 1015 § 1).

Pod pojęciem „dowiedzenie się o tytule powołania” należy rozumieć stan faktyczny, z którego wynika powołanie spadkobiercy. Podstawowymi jego elementami są: powzięcie przez spadkobiercę wiadomości o śmierci spadkodawcy i pozytywna wiadomość o faktach, z których wynika jego powołanie do spadku.

Odrzucenie spadku powoduje, że spadkobierca traci prawa i obowiązki wchodzące w skład spadku ze skutkiem ex tunc i jest traktowany tak, jakby nie dożył chwili jego otwarcia. Należy także podnieść, iż w obecnym systemie prawnym, Brak oświadczenia spadkobiercy w terminie określonym w § 1 jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza, a więc spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe jedynie do wysokości masy spadkowej.

Odrzucanie spadku po kolei przez spadkobierców

Idąc dalej, w odpowiedzi na zapytanie dotyczące dalszej rodziny, a więc Pani dzieci, wskazuję, iż zgodnie z art. 1015, a więc literalnym brzmieniem powyższego przepisu, początek biegu terminu na złożenie oświadczenia w przedmiocie przyjęcia lub odrzucenia spadku rozpoczyna bieg od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania. Z uwagi na powyższe, termin ten liczony jest w sposób zindywidualizowany w stosunku do każdego spadkobiercy. Każdy z nich może się bowiem dowiedzieć o swoim tytule powołania do spadku w zupełnie innym czasie, albowiem Pani dzieci powezmą informację o powołaniu do spadku dopiero w momencie, gdy odrzuci Pani spadek.

Kolejność odrzucania spadku

Dlatego nie jest możliwe łączne odrzucenie spadku przez Panią i Pani dzieci – w pierwszej kolejności spadek musi odrzucić Pani, a następnie Pani i dzieci, kolejno wnuki, jeżeli Pani je posiada.

Należy się przychylić, jako do pozostającego w zgodzie z brzmieniem powyższym, do poglądu, że prawnie relewantne dla określenia początku biegu zakreślonego w tym przepisie terminu jest uzyskanie przez danego spadkobiercę wiedzy o okolicznościach powodujących powołanie go do spadku, a nie świadomości co do tego, że termin ten zaczął biec (np. J. Pisuliński, Niektóre…, s. 61; J. Misztal-Konecka, Warunki…, s. 78).

Z uwagi na powyższe, termin 6 miesięcy biegnie dla każdego osobno i spadek należy odrzucać stopniowo. Jeżeli dzieci są jednak dorosłe, nic nie stoi na przeszkodzie, żeby od razu po odrzuceniu spadku przez Panią udały się do notariusza w celu szybkiego odrzucenia spadku. Jeżeli dzieci/wnuki są małoletnie, należy w pierwszej kolejności skierować do sądu rejonowego miejsca zamieszkania dzieci wniosek o podjęcie czynności przekraczającej zwykły zarząd. Po uzyskaniu postanowienia można odrzucić spadek w imieniu małoletnich dzieci. Po wyczerpaniu całej rodziny spadek przechodzi na gminę lub na Skarb Państwa.