Roszczenia opieki społecznej wobec spadkobierców

Zwrot świadczeń nienależnie pobranych

Zasady zwrotu świadczeń, w tym świadczeń nienależnie pobranych, określa art. 96 ustawy o pomocy społecznej:

„1. Obowiązek zwrotu wydatków poniesionych na świadczenia z pomocy społecznej spoczywa na:

1) osobie i rodzinie korzystającej ze świadczeń z pomocy społecznej;

2) spadkobiercy osoby, która korzystała ze świadczeń z pomocy społecznej – z masy spadkowej;

3) małżonku, zstępnych przed wstępnymi osoby korzystającej ze świadczeń z pomocy społecznej – jedynie w przypadku gdy nie dokonano zwrotu wydatków zgodnie z pkt 1 i 2, w wysokości przewidzianej w decyzji dla osoby lub rodziny korzystającej ze świadczeń z pomocy społecznej”.

Zgodnie z ust. 1 pkt 2) cytowanego przepisu obowiązek zwrotu świadczenia z pomocy społecznej spoczywa na spadkobiercy osoby, która korzystała ze świadczeń z pomocy społecznej. Zwrot świadczenia następuje w tym przypadku tylko z masy spadkowej, tj. jest ograniczony do tego co zmarły po sobie pozostawił. Taki stan rzeczy jest zbieżny z art. 922 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym zarówno prawa jak i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na spadkobierców.

Obowiązek zwrotu świadczenia nienależnie pobranego przez spadkobierców

Odnosząc się do wątpliwości dotyczących przepisu art. 98 ustawy o pomocy społecznej, to wskazać należy, iż nie ogranicza on obowiązku zwrotu nienależnie pobranych świadczeń przez inne osoby niż w nim wymienione, a jedynie rozszerza odpowiedzialność pierwszej grupy z art. 96: „świadczenia nienależnie pobrane podlegają zwrotowi od osoby lub rodziny korzystającej ze świadczeń z pomocy społecznej, niezależnie od dochodu rodziny”. Art. 104 ust. 4 stosuje się odpowiednio.

Zgodnie z tym przepisem osoba i rodzina korzystająca ze świadczeń z pomocy społecznej jest zobowiązana do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia niezależnie od dochodu rodziny.

O obowiązku zwrotu świadczenia nienależnie pobranego przez spadkobierców możemy również przeczytać w wyrokach sadowych. Do takiego stanu rzeczy odnosi się m.in. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 3 lutego 2010 r. (sygn. akt II SA/Rz 453/09):

„W myśl art. 96 ust. 1 pkt 2 Ups obowiązek zwrotu wydatków poniesionych na świadczenia z pomocy społecznej spoczywa na spadkobiercy osoby, która korzystała z pomocy społecznej – z masy spadkowej. Śmierć G. R. oznacza, że obowiązek zwrotu świadczenia uznanego za nienależnie pobrane, nałożony decyzją I instancji obciążałby spadkobierców”.