Przelew na konto mamy - depozyt nieprawidłowy czy darowizna?

Depozyt nieprawidłowy

W kontekście przedstawionego opisu należy zastanowić się, czy mamy do czynienia z depozytem nieprawidłowym.

Czynnością opodatkowaną podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC) jest depozyt nieprawidłowy. Do cech istotnych umów depozytu nieprawidłowego należy zatem:

1. oddanie na przechowanie pieniędzy,
2. możliwość rozporządzania tymi pieniędzmi lub rzeczami przez przechowawcę.

Obie powyższe cechy muszą wystąpić łącznie, abyśmy mieli do czynienia z depozytem nieprawidłowym. Jeżeli natomiast osoba bierze pieniądze na przechowanie, ale nie może nimi swobodnie rozporządzać, to nie jest to depozyt nieprawidłowy, lecz umowa przechowania. Umowa przechowania jest natomiast nieopodatkowana. W konsekwencji od umowy przechowania umowę depozytu nieprawidłowego odróżnia możliwość rozporządzania oddanymi na przechowanie pieniędzmi. Przy zwykłej umowie przechowania przechowawcy nie wolno swobodnie dysponować pieniędzmi oddanymi mu na przechowanie.

Depozyt nieprawidłowy uznawany jest albo za odmianę zwykłej umowy przechowania, instytucję odrębną od umowy pożyczki, albo odrębny typ umowy nazwanej. Uznaje się również, że depozyt nieprawidłowy (przechowanie nieprawidłowe) jest umową szczególnego rodzaju, zawierającą elementy przechowania i pożyczki. Przedmiotem depozytu nieprawidłowego mogą być wyłącznie pieniądze lub rzeczy oznaczone tylko co do gatunku. Osoba biorąca pieniądze (rzecz) do depozytu nieprawidłowego ma obowiązek oddać taką samą ilość pieniędzy (rzeczy), ale niekoniecznie tę samą.

Depozyt nieprawidłowy ma miejsce wtedy, gdy z przepisów szczególnych albo z umowy lub okoliczności wynika, że przechowawca może rozporządzać oddanymi na przechowanie pieniędzmi lub innymi rzeczami oznaczonymi tylko co do gatunku. Upoważnienie do rozporządzania oddanymi na przechowanie pieniędzmi jest dla bytu umowy depozytu nieprawidłowego konieczne – sam fakt oddania na przechowanie pieniędzy nie tworzy bowiem jeszcze stosunku depozytu nieprawidłowego z prawem rozporządzania nimi.

Obowiązek podatkowy przechowawcy

Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że środki, które przekazała Pani matce do swobodnego użytku, można zakwalifikować jako depozyt nieprawidłowy, gdyż oba warunki są spełnione. Jak możemy przeczytać w wyroku NSA 07.02.2018r., II FSK 165/16:

„Do przyjęcia depozytu nieprawidłowego nie jest konieczne wyraźne zastrzeżenie tego w umowie, niemniej dla zastosowania art. 845 K.c. konieczne jest ustalenie, że przechowawca uprawniony został do rozporządzania oddanymi na przechowanie pieniędzmi lub rzeczami oznaczonymi co do gatunku. Upoważnienie do rozporządzania oddanymi na przechowanie pieniędzmi jest dla bytu umowy depozytu nieprawidłowego konieczne – sam fakt oddania na przechowanie pieniędzy nie tworzy bowiem jeszcze stosunku depozytu nieprawidłowego z prawem rozporządzania nimi.”

Faktycznie zatem w tych okolicznościach istnieje bardzo duże ryzyko, że tego rodzaju czynność urząd skarbowy potraktuje jako depozyt nieprawidłowy. Warto przypomnieć, że depozyt niezgłoszony do opodatkowania, zgodnie z art. 7 ust. 5 ustawy PCC, podlega opodatkowaniu sankcyjną stawką 20% – jeżeli organ podatkowy rozpocznie kontrolę lub postępowanie podatkowe.

Darowizna dla bliskiej osoby

Można również na tę sprawę spojrzeć od innej strony. Jeżeli Pani mama uzyskuje stałe przysporzenie w postaci możliwości wydatkowania tych środków i nie jest planowane, że kiedykolwiek kwoty te Pani zwróci, to należy rozważyć, czy jest to darowizna. Jeżeli przyjmiemy, że jest to darowizna, to niestety Pani mama nie może już skorzystać ze zwolnienia od podatku, ponieważ upłynęło więcej niż 6 miesięcy na zgłoszenie darowizny do US.