Opuszczenie mieszkania przed rozwodem

Skutki wyprowadzki jednego z małżonków po złożeniu wniosku o rozwód a przed rozstrzygnięciem sprawy rozwodowej

Polskie prawo rodzinne opiera się na zasadzie trwałości małżeństwa. Postuluje ochronę rodziny założonej przez małżonków i ochronę dobra małoletnich dzieci. Konsekwencją tych założeń jest uzależnienie rozwodu od przesłanki trwałości i zupełności rozkładu pożycia. Rozkład pożycia jest trwały, jeżeli w okolicznościach sprawy wszystko wskazuje na to, że powrót małżonków do wspólnego pożycia nie nastąpi. Rozkład pożycia jest zupełny, gdy nastąpiło zerwanie więzi duchowej, gospodarczej i fizycznej.

Zgodnie z art. 57 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 roku, Kodeks rodzinny i opiekuńczy(Dz.U. Nr 9, poz. 59), sąd przy orzeczeniu o rozwodzie rozstrzyga także, czy i który z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia małżeńskiego. Ustalenie winy w sentencji wyroku rozwodowego lub brak takiego orzeczenia mają wpływ na zakres i treść między innymi obowiązku alimentacyjnego.

Zarówno KRO jak i Kodeks cywilny nie definiuje terminu winy. Pojęcie to zostało określone w doktrynie prawa cywilnego. Zgodnie ze stanowiskiem dominującym do przypisania winy za działanie lub zaniechanie niezbędne jest wystąpienie dwóch elementów:

• bezprawności, która polega na zachowaniu się niezgodnie z prawem bądź zasadami współżycia społecznego,
• możliwość przewidywania znaczenia oraz skutków określonego zachowania się oraz wola co do nastąpienia tych skutków.

Czy wyprowadzenie się z domu przed rozwodem może być uznane za przyczynę rozpadu małżeństwa?

W pierwszym wymienionym przypadku chodzi zwłaszcza o naruszenie obowiązków wynikających z art. 23 KRO wskutek umyślnego, czy choćby nieumyślnego postępowania: wspólnego pożycia, wzajemnej pomocy, lojalności i wierności, współdziałania dla dobra rodziny itd. Za zawinione przyczyny rozkładu należy uznać nie tylko naganne zachowanie się wobec osoby współmałżonka, ale także względem dzieci i innych osób bliskich małżonkom.

Skutki wyprowadzki jednego z małżonków już po złożeniu wniosku, ale jeszcze przed rozstrzygnięciem sprawy rozwodowej przez sąd, są zależne od tego czy osoba wyprowadzająca jest winna rozpadu pożycia, czy też nie. Trzeba mieć na względzie, że fakt wyprowadzki małżonka stanowi pogwałcenie jednej z zasad wyrażonych w art. 23 KRO, a mianowicie obowiązku wspólnego pożycia, co przesuwa szalę zawinienia na tą osobę.

 Jednakże SN w wyroku z dnia 5 grudnia 1997 r. (I CKN 597/97), przyjął, że opuszczenie przez żonę wraz z dziećmi wspólnego domu, stanowiące reakcję na poważne zagrożenie ze strony męża bezpieczeństwa osobistego i wspólnych dzieci, nie jest moralnie naganne, i nie może być uznane za zawinione spowodowanie rozkładu pożycia małżeńskiego. W takiej więc sytuacji lub jej podobne wyprowadzenie się małżonka jeszcze przed orzeczeniem rozwodu nie spowoduje pogorszenia sytuacji osoby, która takie kroki poczyniła.