Kara umowna a odsetki

Kara umowna w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania

Kara umowna uregulowana jest w art. 483-484 Kodeksu cywilnego. Jest to klauzula, którą strony mogą umieścić w umowie cywilnoprawnej. W klauzuli tej strony mogą postanowić, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego (i tylko takiego) nastąpi poprzez zapłatę określonej sumy.

Ustawa wyraźnie stanowi jednak, że dłużnik nie może bez zgody wierzyciela zwolnić się z zobowiązania przez zapłatę kary umownej. W razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w ustalonej wcześniej wysokości bez względu na rzeczywistą wysokość poniesionej szkody.

Kiedy dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej?

W przypadku gdyby strony chciały dopuścić żądanie odszkodowania przenoszącego wysokość kary umownej konieczne musiałoby być wcześniejsze zastrzeżenie tego w umowie. Dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej w dwóch przypadkach:

• gdy wykonał już swoje zobowiązanie w znacznej części,
• gdy kara umowna jest rażąco wysoka.

Kara umowna nazywana jest też czasem odszkodowaniem umownym. Jest traktowana jako surogat odszkodowania. Wzmacnia ona pozycję wierzyciela i pełni funkcję dyscyplinującą wobec dłużnika. Jej zastrzeżenie w umowie jest o tyle korzystne dla wierzyciela że nie musi on wykazywać istnienia szkody ani jej wysokości.

Jednak w przypadku gdyby zastrzeżona kara umowna była mniejsza niż rzeczywista szkoda a wierzyciel nie zastrzegł w umowie prawa do żądania odszkodowania przenoszącego wysokość kary umownej, nie może on żądać takiego odszkodowania.

Czy wierzyciel może żądać odsetek od kary umownej?

Odpowiedzialność dłużnika z tytułu kary umownej opiera się na tych samych zasadach co odpowiedzialność z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Odsetki należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo ustawy, z orzeczenia sądowego lub decyzji innego właściwego organu.

Natomiast jeżeli w umowie nie zastrzeżono odsetek, wówczas nie można ich żądać. Jeżeli nie uregulowano, kiedy dłużnik powinien świadczyć karę umowną stosuje się ogólne reguły, zgodnie z którymi dłużnik powinien świadczyć niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela.

Kara umowna ma postać świadczenia pieniężnego, dlatego gdy zobowiązanie dłużnika do zapłaty tej kary stanie się wymagalne a dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia, możliwe jest naliczanie odsetek ustawowych za opóźnienie.