Zmiana umowy z pełnego etatu na 3/4

Roszczenie pracownika o zmianę umowy w części dotyczącej wymiaru czasu

Odpowiadając na Pani pytanie uprzejmie informuję, że wymiar czasu pracy obowiązujący pracownika ustalany jest przy podpisywaniu umowy o pracę. Różne okoliczności, które mają miejsce już w trakcie zatrudnienia, mogą spowodować jednak jego zmniejszenie.

Zgodnie z art. 292 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) pracownik może złożyć wniosek (ofertę) o zwiększenie lub zmniejszenie jego wymiaru czasu pracy. Pracodawca jest obowiązany informować pracowników o możliwości zatrudnienia w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy.

Należy przyjąć, że użyty w § 2 zwrot „pracodawca powinien, w miarę możliwości, uwzględnić wniosek pracownika” oznacza obowiązek pracodawcy. Temu obowiązkowi odpowiada roszczenie pracownika o zmianę umowy w części dotyczącej wymiaru czasu pracy (z odpowiednią zmianą wynagrodzenia i innych świadczeń). W razie złożenia wniosku przez kilku pracowników wybór jednego z nich – przy zachowaniu niedyskryminujących kryteriów – należy do pracodawcy.

Pogląd o istnieniu roszczenia pracownika przyjął Sąd Najwyższy – przy aprobacie doktryny – w analogicznych sytuacjach, dotyczących nawiązania stosunku pracy.

Wniosek do pracodawcy o zmniejszenie wymiaru swojego czasu pracy

Pracownik może złożyć wniosek do pracodawcy o zmniejszenie wymiaru swojego czasu pracy, a pracodawca powinien go w miarę swoich możliwości uwzględnić. Użyte w cytowanym przepisie określenie „w miarę możliwości” nie oznacza jednak całkowicie uznaniowego charakteru powinności pracodawcy.

Możliwości te podlegają bowiem ocenie sądu, przy czym dowód ich braku spoczywa na pracodawcy. Oznacza to, że wprawdzie pracodawca nie musi uwzględnić wniosku pracownika (nie ma takiego bezwzględnego obowiązku), ale powinien liczyć się z tym, że w razie sporu sąd pracy sprawdzi, czy odmowa zmniejszenia wymiaru etatu pracownika była uzasadniona. Przepisy zobowiązują zresztą pracodawców, aby informowali pracowników w sposób przyjęty w danej firmie o możliwości zatrudnienia w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy. Warto też pamiętać, że z chwilą przejścia z całego etatu na przykład na pół etatu zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy ulegnie nie tylko wynagrodzenie pracownika, ale też wymiar przysługującego mu urlopu wypoczynkowego.

Podsumowując – może Pani złożyć do pracodawcy wniosek o zmniejszenie wymiaru etatu, uzasadniając to sytuacją osobistą i zdrowotną, a pracodawca powinien Pani wniosek uwzględnić. Jeśli tego nie zrobi – przysługuje Pani roszczenie do sądu pracy o zmniejszenie wymiaru etatu.