Zajęcie komornicze a opłata za DPS

Opłata zastępcza za pobyt pensjonariusza w DPS

W poruszonej przez Panią sprawie musimy się odwołać w pierwszej kolejności do brzmienia ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. 2016.0.930).

Przede wszystkim opłatę zastępczą za pobyt pensjonariusza DPS uiszcza gmina, ale jedynie w sytuacji, gdy ten konkretny pensjonariusz, ewentualnie jego członkowie rodziny mają prawnie określony obowiązek opłaty o oznaczonej wysokości, ale go nie realizują. Zasadniczo konkretyzacja taka powinna nastąpić w drodze decyzji wydanej na podstawie art. 59 ust. 1 ww. ustawy o pomocy społecznej. Obowiązek partycypowania w kosztach utrzymania osoby korzystającej z DPS przez np. członków rodziny tej osoby powinien zostać określony już w decyzji o skierowaniu do DPS i o ustaleniu opłaty za pobyt. Zatem nawet udokumentowana okoliczność odmowy zawarcia umowy o ustaleniu opłaty za pobyt mieszkańca w DPS, o której stanowi art. 103 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej, przez osobę wskazaną w art. 61 ust. 2 pkt 2 tej ustawy, nie może stanowić wyłącznej podstawy do wydania decyzji o obowiązku zwrotu przez taką osobę na rzecz gminy części opłaty ponoszonej przez gminę – osoba ta musi być wymieniona w decyzji wydanej na podstawie art. 59 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej. Zgodnie z art. 61 ust. 1 ustawy są nimi w kolejności: mieszkaniec domu pomocy społecznej, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka, małżonek, zstępni przed wstępnymi oraz gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej. Przyjęta zasada kolejności w ww. przepisie oznacza, że w sytuacji, gdy osoba umieszczona w domu pomocy społecznej nie jest w stanie ponosić kosztów pobytu w placówce, obowiązek wnoszenia opłat spoczywa na małżonku, w następnej kolejności na zstępnych, w dalszej kolejności na wstępnych, a jeszcze w dalszej – na gminie, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej. A zatem nie można gminy obciążać obowiązkiem opłat zastępczych w sytuacji, gdy opłata osób zobowiązanych nie jest określona decyzją administracyjną. Aby mówić o opłacie zastępczej, musi być uprzednio ustalona opłata podstawowa (pierwotna) – tak przyjął Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 22.12.2011 r. Gminie przysługuje prawo dochodzenia zwrotu poniesionych w tym celu kwot.

Pobieranie opłaty za pobyt w DPS z dochodu pensjonariusza

Teraz co do dochodu osoby przebywającej w DPS podlegającemu potrąceniu na poczet opłaty za pobyt w DPS: Zgodnie z przepisami ustawy o pomocy społecznej dochód jest interpretowany jako dochód, który dana osoba posiada bez potrąceń komorniczych. Nie podlegają egzekucji komorniczej w ogóle świadczenia alimentacyjne, świadczenia pieniężne wypłacane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, świadczenia rodzinne, dodatki rodzinne, pielęgnacyjne, porodowe, dla sierot zupełnych oraz świadczenia z pomocy społecznej.

Zatem za dochód uważa się sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego, bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania, pomniejszoną o:

1) miesięczne obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych;

2) składki na ubezpieczenie zdrowotne określone w przepisach o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ubezpieczenia społeczne określone w odrębnych przepisach;

3) kwotę alimentów świadczonych na rzecz innych osób.

Ponadto do dochodu ustalonego zgodnie opisanymi wyżej zasadami nie wlicza się:

1) jednorazowego pieniężnego świadczenia socjalnego;

2) zasiłku celowego;

3) pomocy materialnej mającej charakter socjalny albo motywacyjny, przyznawanej na podstawie przepisów o systemie oświaty;

4) wartości świadczenia w naturze;

5) świadczenia przysługującego osobie bezrobotnej na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z tytułu wykonywania prac społecznie użytecznych;

6) dochodu z powierzchni użytków rolnych poniżej 1 ha przeliczeniowego.

Zajęcie emerytury pensjonariusza przez komornika a opłata za pobyt w DPS

Niestety zajęcia komornicze są wliczane do dochodu i od tego jest liczone 70% kosztów pobytu w DPS. Obliczając więc maksymalną kwotę ceny, jaką powinien ponieść pensjonariusz DPS-u, najpierw od kwoty wynagrodzenia trzeba odjąć kwotę należności egzekwowanych przez komornika na rzecz innych osób, i dopiero od takiej kwoty obliczyć 70% stanowiące cenę pobytu. Czyli należy liczyć 70% od wartości pomijającej wysokość zajętej np. emerytury przez komornika.

W przypadku świadczeń emerytalno-rentowych należy wskazać na kwoty wolne od potrąceń. Emerytowi lub renciści po zajęciu przez komornika powinno pozostać przynajmniej:

• 20 proc. najniższej emerytury lub renty (w zależności od tego, jaki rodzaj świadczenia pobiera dana osoba) w przypadku potrąceń z tytułu opłat za pobyt w domu pomocy społecznej, zakładzie opiekuńczo-leczniczym lub zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym,
• 50 proc. najniższej emerytury lub renty przy potrącaniu należności z tytułu alimentów,
• 60 proc. najniższej emerytury lub renty w przypadku potrącania świadczeń wypłaconych w kwocie zaliczkowej; nienależnie pobranych emerytur, rent i innych świadczeń; nienależnie pobranych zasiłków rodzinnych lub pielęgnacyjnych i świadczeń rodzinnych; świadczeń nienależnie pobranych z funduszu alimentacyjnego; zasiłków wypłacanych z tytułu pomocy społecznej oraz zasiłków stałych lub okresowych wypłacanych z pomocy społecznej w czasie, gdy osoba korzystająca z tych zasiłków miała prawo do emerytury lub renty; zasiłków i świadczeń dla bezrobotnych wypłaconych za okres, kiedy bezrobotny miał prawo do emerytury lub renty.

Potrącenia komornicze z emerytury lub renty

Z emerytury lub renty komornik może natomiast potrącić:

• 65 proc. emerytury lub renty w przypadku opłat za pobyt w domu pomocy społecznej, zakładzie opiekuńczo-leczniczym albo zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym;

• 60 proc. emerytury lub renty na rzecz alimentów;

• 50 proc. na poczet egzekwowanych na podstawie tytułów wykonawczych opłat za pobyt w domu pomocy społecznej, zakładzie opiekuńczo-leczniczym bądź zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym;

• 50 proc. emerytury lub renty w razie potrącania świadczeń wypłaconych w kwocie zaliczkowej; nienależnie pobranych emerytur, rent i innych świadczeń; nienależnie pobranych zasiłków rodzinnych lub pielęgnacyjnych i świadczeń rodzinnych; świadczeń nienależnie pobranych z funduszu alimentacyjnego; zasiłków wypłacanych z tytułu pomocy społecznej oraz zasiłków stałych lub okresowych wypłacanych z pomocy społecznej w czasie, gdy osoba korzystająca z tych zasiłków miała prawo do emerytury lub renty; zasiłków i świadczeń dla bezrobotnych wypłaconych za okres, kiedy bezrobotny miał prawo do emerytury lub renty;

• 25 proc. w przypadku innych należności egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych niż wyżej wymienione.

Warto wiedzieć, że w przypadku zbiegu kilku postępowań komornik nie może zabrać ze świadczenia więcej niż 25 proc.

Jeżeli dochodzi do sytuacji, w której pensjonariusz DPS-u nie jest w stanie poradzić sobie z płatnością za swój pobyt, wówczas DPS może zwrócić się do MOPS-u o zastępcze wnoszenie opłaty. Dobrze byłoby, aby wcześniej rzeczony pensjonariusz, którego dotknął problem zajęcia komorniczego, zwrócił się do MOPS o częściowe zwolnienie z odpłatności (np. 65%) za pobyt w DPS-ie , na okres zajęcia komorniczego, tak aby miesięcznie mógł on dysponować kwotą 150-200 zł.