Zwolnienie z opłaty za pobyt w DPS

Sprawy związane z kierowaniem do domu pomocy społecznej i odpłatnością związaną z pobytem w nim regulują przepisy ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362, j.t. Dz. U. z 2016 r., poz. 930). Zgodnie z art. 61 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej:

„1. Obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej są w kolejności:

1) mieszkaniec domu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka,

2) małżonek, zstępni przed wstępnymi,

3) gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej

– przy czym osoby i gmina określone w pkt 2 i 3 nie mają obowiązku wnoszenia opłat, jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność.”.

Wysokość opłat za pobyt w DPS osób zobowiązanych

Natomiast w ust. 2 tego przepisu określono wysokość opłat ponoszonych przez. Stanowi on, że:

„Opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej wnoszą:

1) mieszkaniec domu, nie więcej jednak niż 70% swojego dochodu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka, nie więcej niż 70% tego dochodu;

2) małżonek, zstępni przed wstępnymi – zgodnie z umową zawartą w trybie art. 103 ust. 2:

a) w przypadku osoby samotnie gospodarującej, jeżeli dochód jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, jednak kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% tego kryterium,

b) w przypadku osoby w rodzinie, jeżeli posiadany dochód na osobę jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, z tym że kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie;

3) gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej – w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej a opłatami wnoszonymi przez osoby, o których mowa w pkt 1 i2.”,

I jeszcze zacytujmy treść ust. 2a przepisu: „2a. Opłatę za pobyt w domu pomocy społecznej mogą wnosić osoby niewymienione w ust. 2.”.

Opłatę ustala kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej

W danej gminie wysokość opłaty ponoszonej przez konkretnego jej mieszkańca, który został skierowany do domu pomocy społecznej, ustala kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej (OPS). Czyni to uznaniowo, ale w granicach od 0 do 70% posiadanego dochodu. Czyli jeśli dana osoba pobiera emeryturę w wysokości 1500 zł, to kierownik OPS może ustalić opłatę za pobyt w granicach od 0 zł do 1050 zł (1500 zł x 70%). Wysokość dochodu ustalana jest tu na podstawie kryteriów zdefiniowanych w art. 8 ustawy o pomocy społecznej.

Zdarza się dość często, że pensjonariusz nie jest w stanie sam ponieść całej opłaty za pobyt w DPS, wtedy cały koszt lub jego część pokrywają: małżonek, zstępni, a w dalszej kolejności wstępni – pod warunkiem spełnienia kryteriów dochodowych.

Zanim ustalona zostanie kwota wpłacana przez osoby bliskie pensjonariusza, pracownik socjalny przeprowadza stosowny wywiad, w którym ustala sytuację osobistą, rodzinną, dochodową i majątkową osób i rodzin. Następnie osoby zobowiązane (małżonek, zstępni przed wstępnymi, inne osoby) podpisują z kierownikiem OPS umowę zawierającą ustaloną kwotę i na tej podstawie wnoszą opłatę do kasy lub na rachunek bankowy gminy, z której mieszkaniec domu został skierowany. Opłatę tę gmina wraz ze swoją opłatą przekazuje na rachunek bankowy domu pomocy społecznej.

Tak więc to kierownik ośrodka pomocy społecznej ostatecznie ustala w drodze umowy z osobami zobowiązanymi wysokość wnoszonej przez nich opłaty za pobyt mieszkańca w domu pomocy społecznej, przy czym opłata nie powinna być zwiększana, gdy jedna z osób jest zwolniona z odpłatności z mocy prawa lub z powodów, o których mowa w art. 64 ustawy o pomocy społecznej. Należy dodać, że opłaty nie dzieli się po równo na wszystkich zobowiązanych, ale się ich obciąża w kolejności.

Gdy opłaty za pobyt nie są wnoszone – postępowanie egzekucyjne albo alimentacja

Jeśli natomiast osoby zobowiązane nie wywiązują się ze swojego obowiązku, czyli nie wnoszą opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej, wtedy tę opłatę zastępczo wnosi gmina, z której pensjonariusz został skierowany do DPS. Ale uwaga! – gmina ma prawo dochodzić zwrotu poniesionych na ten cel wydatków. Należności z tytułu opłat określonych przepisami ustawy o pomocy społecznej podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

DPS ma jeszcze inną możliwość, aby uzyskać od zobowiązanego członka rodziny, który, pomimo posiadanych możliwości, uchyla się od tego obowiązku wnoszenia opłat. Może bowiem w imieniu mieszkańca wystąpić do sądu z wnioskiem o alimenty. Jednak działania tego typu podejmowane są rzadko. W trakcie postępowania sąd bada przede wszystkim sytuację rodzinną, majątkową oraz relacje z osobą uprawnioną do alimentów, a także sytuację osoby uprawnionej i zobowiązanej, i w konsekwencji zapada stosowne orzeczenie.

Odnosząc Pani sytuację do definicji zawartej w art. 6 pkt 14 ww. ustawy – o ile nie zamieszkuje Pani z byłym teściem, nie stanowi Pani rodziny w świetle tego przepisu.

Negocjacja umowy z kierownikiem OPS, wniosek o częściowe lub całkowite zwolnienie z opłaty

Pani teściowa, jako osoba zobowiązana do pokrywania brakujących kosztów pobytu jej męża w DPS, powinna zawrzeć umowę z kierownikiem ośrodka pomocy społecznej, w której ustalona zostanie wysokość wnoszonej przez nią opłaty za pobyt jej męża w domu pomocy społecznej. Zostanie tu wzięta pod uwagę wysokość dochodów jej rodziny (art. 103 ust. 2 ustawy). Teściowa powinna złożyć wniosek o częściowe lub całkowite zwolnienie z tej opłaty, szczególności jeżeli:

• wnosi opłatę za pobyt innych członków rodziny w domu pomocy społecznej ośrodku wsparcia lub innej placówce,
• występują uzasadnione okoliczności, zwłaszcza długotrwała choroba, bezrobocie, niepełnosprawność, śmierć członka rodziny, straty materialne powstałe w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych,
• małżonkowie, zstępni, wstępni utrzymują się z jednego świadczenia lub wynagrodzenia,
• osoba obowiązana do wnoszenia opłaty jest w ciąży lub samotnie wychowuje dziecko.

Możliwość uniknięcia przez teściową wniesienia opłaty za pobyt jej męża w DPS leży w wykazaniu przez nią, iż utrzymuje się jedynie z jednego świadczenia i zgodnie z art.64 u.p.s. ma prawo wnieść o zwolnienie z tego obowiązku. Proszę pamiętać, że Pani teściowa może negocjować wysokość opłaty, aby w rażący sposób jej sytuacja rodzinna nie uległa pogorszeniu. Dodam jeszcze, że warto pomyśleć o DPS z niższym kosztem utrzymania. Proszę zorientować się w okolicy, ile wynoszą koszty utrzymania w danych palcówkach, bo występują tu znaczne równice (od 1500 do 3500 zł).