Czy sąd zawiesi postępowanie o zasiedzenie nieruchomości ze względu na brak dokumentu?

Pani ojciec zapewne chce skorzystać z możliwości doliczenia do swego czasu posiadania nieruchomości, o zasiedzenie której chodzi, czasu posiadania swojego poprzednika prawnego, spadkodawcy. Zgodnie z art. 176 Kodeksu cywilnego jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania, obecny posiadacz może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swego poprzednika. Jeżeli jednak poprzedni posiadacz uzyskał posiadanie nieruchomości w złej wierze, czas jego posiadania może być doliczony tylko wtedy, gdy łącznie z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi przynajmniej lat trzydzieści. Przepisy te stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy obecny posiadacz jest spadkobiercą poprzedniego posiadacza.

Spadkobiercą stajemy się automatycznie w chwili śmierci spadkodawcy. Jednak aby udowodnić swoje prawa wynikające z tego faktu należy legitymować się stosownym dokumentem, jakim jest notarialne poświadczenie dziedziczenia lub sądowe postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku. Stanowi o tym art. 1027 Kc: „Względem osoby trzeciej, która nie rości sobie praw do spadku z tytułu dziedziczenia, spadkobierca może udowodnić swoje prawa wynikające z dziedziczenia tylko stwierdzeniem nabycia spadku albo zarejestrowanym aktem poświadczenia dziedziczenia”.

Domyślam się zatem, że właśnie to stało się przyczyną żądania przez sąd przedstawienia takiego dokumentu.

Sąd jak najbardziej może zażądać pewnych czynności lub dokumentów niezbędnych do zakończenia postępowania, pod rygorem jego zawieszenia. Takie prawo daje mu art. 177§ 1 pkt 6 Kodeksu postępowania cywilnego, który stanowi, że sąd może zawiesić postępowanie z urzędu, jeżeli na skutek braku lub wskazania złego adresu powoda albo niewskazania przez powoda w wyznaczonym terminie adresu pozwanego lub niewykonania przez powoda innych zarządzeń nie można nadać sprawie dalszego biegu.

W tej chwili nie pozostaje Państwu nic innego, jak tylko przeprowadzić stosowne postępowanie sądowe lub u notariusza w celu uzyskania dokumentu stwierdzającego lub poświadczającego dziedziczenie. Jeśli sytuacja jest czysta, znani są współspadkobiercy Pani taty, ustalono dziedziczenie po przodkach osoby, po której tato ma dziedziczyć, to sprawę uda się załatwić szybko. Najlepiej u notariusza.

Zgodnie z art. 922 § 1 Kodeksu cywilnego prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób stosownie do przepisów księgi niniejszej.

Według art. 926 § 1 powołanie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu.

Artykuł 931 § 1 K.c. stanowi, że w pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.

Według § 2 cytowanego przepisu, jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych.

Na mocy art. 932 § 1 K.c. w braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice. Według § 2 udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi jedną czwartą całości spadku. Jeżeli ojcostwo rodzica nie zostało ustalone, udział spadkowy matki spadkodawcy, dziedziczącej w zbiegu z jego małżonkiem, wynosi połowę spadku.

Dalsze zapisy niniejszego przepisu stanowią, że w braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych, a jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych.

Jednak względem osoby trzeciej, która nie rości sobie praw do spadku z tytułu dziedziczenia, spadkobierca może udowodnić swoje prawa wynikające z dziedziczenia tylko stwierdzeniem nabycia spadku albo zarejestrowanym aktem poświadczenia dziedziczenia.

Domniemywa się, że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku albo poświadczenie dziedziczenia, jest spadkobiercą.

Nie posiadając orzeczenia o stwierdzeniu nabycia spadku lub notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia, spadkobierca nie jest w stanie wykazać, że jest spadkobiercą osoby zmarłej i że w chwili jej śmierci stał się w drodze dziedziczenia właścicielem (współwłaścicielem) nieruchomości.

Zgodnie z art. 1025 § 1 K.c. sąd na wniosek osoby mającej w tym interes stwierdza nabycie spadku przez spadkobiercę. Notariusz na zasadach określonych w przepisach odrębnych sporządza akt poświadczenia dziedziczenia. Na mocy § 2 domniemywa się, że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku albo poświadczenie dziedziczenia, jest spadkobiercą.

Art. 1026 K.c. stanowi, że stwierdzenie nabycia spadku oraz poświadczenie dziedziczenia nie może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od otwarcia spadku, chyba że wszyscy znani spadkobiercy złożyli już oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku.

W przypadku sądowego stwierdzenia nabycia spadku sprawa przedstawia się następująco:

Należy złożyć do sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania spadkodawcy Pani ojca wniosek o stwierdzenie nabycia spadku. Do wniosku należy dołączyć odpis aktu zgonu tej osoby, odpis aktu małżeństwa oraz skrócone akty urodzenia spadkobierców, a także inne dokumenty mogące mieć wpływ na ustalenie kręgu spadkobierców. Należy również dołączyć potwierdzenie uiszczenia opłaty sądowej, która w przypadku wniosku o stwierdzenie nabycia spadku wynosi 50 zł (na podstawie art. 49 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych). Po przeprowadzeniu stosownego postępowania sąd wyda postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku przez osoby, które ustali on, jako spadkobierców.

Stosunkowo od niedawna funkcjonuje jeszcze jeden sposób na uzyskanie potwierdzenia dziedziczenia.

Zgodnie z art. 95a ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia ustawowego lub testamentowego, z wyłączeniem dziedziczenia na podstawie testamentów szczególnych.

Przed sporządzeniem aktu poświadczenia dziedziczenia notariusz spisuje protokół dziedziczenia przy udziale wszystkich osób, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi, a także osób, na których rzecz spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne.

Do protokołu dziedziczenia notariusz załącza:

1. odpis aktu zgonu spadkodawcy;
2. odpisy aktów stanu cywilnego osób powołanych do spadku z ustawy;
3. inne dokumenty mogące mieć wpływ na ustalenie praw do spadku.

Po spisaniu protokołu dziedziczenia notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia, jeżeli nie ma wątpliwości co do osoby spadkobiercy i wysokości udziałów w spadku, a w przypadku gdy spadkodawca uczynił zapis windykacyjny, co do osoby, na której rzecz spadkodawca uczynił zapis windykacyjny i przedmiotu zapisu. Notariusz dokonuje wpisu aktu poświadczenia dziedziczenia do rejestru aktów poświadczenia dziedziczenia przez wprowadzenie, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego danych. Zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia ma skutki prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.

Spadkobierca otrzyma od notariusza wypisy z oryginalnego aktu poświadczenia dziedziczenia, które są podstawą do wykazywania prawa do spadku.

Maksymalna opłata notarialna za sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia ustawowego lub testamentowego wynosi 50 zł. Za sporządzenie protokołu dziedziczenia maksymalna stawka to 100 zł, a za sporządzenie protokołu otwarcia i ogłoszenia testamentu maksymalna stawka wynosi 50 zł. Do opłaty notarialnej należy doliczyć 23% VAT.

Decyzja, który ze sposobów wybierzecie Państwo w celu udokumentowania praw do spadku przez ojca należy do Państwa. Żaden z nich nie jest ograniczony terminem, w przypadku obu dostarczyć należy te same dokumenty. Notarialne poświadczenie dziedziczenia jest nieco droższe niż uzyskanie orzeczenia stwierdzającego nabycie spadku w drodze sądowej. Z drugiej strony takie notarialne poświadczenie dziedziczenia można uzyskać szybciej niż oczekując na wyznaczenie terminu posiedzenia przez sąd.

Jeśli Pani ojcu nie uda się w wyznaczonym przez sąd terminie uzyskać żądanego dokumentu, sąd zawiesi postępowanie w sprawie zasiedzenia do czasu aż dokument taki zostanie do niego dostarczony. Po wpłynięciu poświadczenia dziedziczenia do sądu (należy go dostarczyć) sąd podejmie zawieszone postępowanie. Proszę tylko pamiętać, że zgodnie z art. 182 K.p.c. sąd umarza postępowanie zawieszone na zgodny wniosek stron lub na wniosek spadkobiercy, jak również z przyczyn wskazanych w art. 177 § 1 pkt 5 i 6 (czyli z przyczyny, która nas interesuje), jeżeli wniosek o podjęcie postępowania nie został zgłoszony w ciągu roku od daty postanowienia o zawieszeniu.

Proszę mieć świadomość, że sąd nie może wydać jakiegokolwiek orzeczenia bez ustalenia wszelkich okoliczności sprawy.