Udział w rozprawie sądowej na zwolnieniu lekarskim

Pan Bronisław przebywa na zwolnieniu lekarskim. W jego trakcie powinien wystąpić w charakterze świadka na rozprawie sądowej. Pan Bronisław zapytał nas, czy żeby usprawiedliwić swoją nieobecność na rozprawie, musi mieć zwolnienie od lekarza sądowego. Chciał również wiedzieć, kiedy powinien powiadomić sąd o tym, że nie stawi się na rozprawie z powodu choroby.

Jak usprawiedliwić nieobecność na sprawie cywilnej?

W przypadku niemożności stawienia się w sądzie na rozprawie w sprawie cywilnej należy swoją nieobecność wiarygodnie uzasadnić i usprawiedliwić na piśmie. Oczywiście należy to zrobić przed terminem rozprawy, aczkolwiek nie ma wskazanego konkretnego terminu. W wyjątkowych okolicznościach (nagłych) można usprawiedliwić się telefonicznie, wówczas pracownik sekretariatu sądu składa stosowną notatkę do akt z rozmowy.

Usprawiedliwione niestawiennictwo w sądzie z powodu choroby stron

W przypadku choroby Kodeks postępowania cywilnego (K.p.c.) wymaga, aby usprawiedliwienie było potwierdzone przez lekarza sądowego. Stanowi o tym art. 214¹ § 1 K.p.c.: „usprawiedliwienie niestawiennictwa z powodu choroby stron, ich przedstawicieli ustawowych, pełnomocników, świadków i innych uczestników postępowania wymaga przedstawienia zaświadczenia potwierdzającego niemożność stawienia się na wezwanie lub zawiadomienie sądu, wystawionego przez lekarza sądowego”. Jak wynika z uzasadnienia projektu ustawy, która wprowadziła cytowany wyżej zapis, zamiarem ustawodawcy była poprawa sprawności przebiegu postępowań cywilnych poprzez zapewnienie waloru wiarygodności przedstawianym przez uczestników postępowań zaświadczeniom usprawiedliwiającym ich niestawiennictwo z powodu choroby.

Czy nieobecność na sprawie cywilnej z powodu choroby musi być potwierdzona zaświadczeniem wystawionym przez lekarza?

Przedstawienie usprawiedliwienia potwierdzonego zaświadczeniem wystawionym przez lekarza sądowego ma na tyle istotną wagę, że uznaje się w orzecznictwie, iż inne zaświadczenia nie upoważniają sądu do uznania, że nieobecność była usprawiedliwiona: „Nie stanowi naruszenia art. 214 k.p.c. przeprowadzenie rozprawy pod nieobecność pozwanego legitymującego się zaświadczeniem, które nie zostało wystawione przez lekarza sądowego” (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 czerwca 2008 r., sygn. akt V CZ 36/08, Lex nr 577242).

Usprawiedliwienie niestawiennictwa z powodu choroby w przypadku postępowania karnego

Podobnie sprawa ma się w przypadku postępowania karnego. Tutaj art. 117 § 2a K.k. stanowi: „usprawiedliwienie niestawiennictwa z powodu choroby oskarżonych, świadków, obrońców, pełnomocników i innych uczestników postępowania, których obecność była obowiązkowa lub którzy wnosili o dopuszczenie do czynności, będąc uprawnionymi do wzięcia w niej udziału, wymaga przedstawienia zaświadczenia potwierdzającego niemożność stawienia się na wezwanie lub zawiadomienie organu prowadzącego postępowanie, wystawionego przez lekarza sądowego”.

Uzyskanie zaświadczenia od lekarza sądowego

Kwestie związane z uzyskaniem zaświadczenia od lekarza sądowego reguluje ustawa z dnia 15 czerwca 2007 r. o lekarzu sądowym (Dz. U. Nr 123, poz. 849 z późn. zm. – dalej u.l.s.).

„Właściwy do wystawienia zaświadczenia jest lekarz sądowy objęty wykazem lekarzy sądowych dla obszaru danego sądu okręgowego, właściwego dla miejsca pobytu uczestnika postępowania” (art. 12 ust. 2 u.l.s.).

Gdzie znaleźć wykaz lekarzy sądowych dla danego okręgu?

Prezes sądu okręgowego prowadzi wykaz lekarzy sądowych dla obszaru właściwości danego sądu okręgowego. W wykazie lekarzy sądowych zamieszcza się imię i nazwisko lekarza sądowego wraz z numerem telefonu, numer prawa wykonywania zawodu, informację o specjalizacji, terminie rozpoczęcia i zakończenia wykonywania czynności lekarza sądowego oraz miejscu, dniach i godzinach przyjęć. Wykaz ten prezes sądu okręgowego przekazuje m.in. prezesom sądów rejonowych, prezesom sądów apelacyjnych, prokuraturze, komendom i komisariatom policji, a także okręgowej radzie adwokackiej i radzie okręgowej izby radców prawnych właściwym dla obszaru właściwości danego sądu okręgowego (art. 7 ust. 1–3 u.l.s.).

Wykaz lekarzy sądowych jest prowadzony w formie pisemnej, lecz dodatkowo może być prowadzony w formie elektronicznej i udostępniony na ogólnodostępnej stronie internetowej sądu okręgowego. Ponadto informacje o miejscach, dniach i godzinach przyjęć lekarzy sądowych wraz z ich imieniem i nazwiskiem oraz numerem telefonu wywiesza się na tablicach ogłoszeń w siedzibach podmiotów, którym przekazywany jest wykaz, a także w miejscach wykonywania zawodu lekarza przez lekarzy sądowych (art. 8 ust. 1–2 u.l.s.).

Zasady wystawiania zaświadczeń przez lekarza sądowego

„Lekarz sądowy wystawia zaświadczenie po uprzednim osobistym zbadaniu uczestnika postępowania i po zapoznaniu się z dostępną dokumentacją medyczną” (art. 11 u.l.s.). Jedynie w przypadku pobytu uczestnika postępowania w szpitalu, hospicjum stacjonarnym albo innym zakładzie opieki zdrowotnej, przeznaczonym dla osób, których stan zdrowia wymaga udzielania całodobowych świadczeń zdrowotnych w odpowiednio urządzonym, stałym pomieszczeniu, lekarz sądowy może wydać zaświadczenie na podstawie udostępnionej dokumentacji, bez osobistego badania uczestnika postępowania.

Pan Bronisław nie powinien mieć zatem trudności w ustaleniu właściwego lekarza i uzyskaniu od niego zwolnienia od uczestnictwa na rozprawie. Pan Bronisław powinien pamiętać, aby na badanie zabrać ze sobą historię swojej choroby i zwolnienie wystawione przez jego lekarza. Zaświadczenie od lekarza sądowego należy dostarczyć do sądu przed rozprawą wraz z pisemnym usprawiedliwieniem, wskazując jednocześnie, że po chorobie pan Bronisław pozostaje do dyspozycji sądu.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 15 czerwca 2007 r. o lekarzu sądowym - Dz.U. 2007 nr 123 poz. 849
3. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny - Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553
4. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 czerwca 2008 r., sygn. akt V CZ 36/08