Umowa użyczenia pomiędzy ojcem i synem

Na czym polega umowa użyczenia?

Przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy. Jeżeli umowa nie określa sposobu używania rzeczy, biorący może rzeczy używać w sposób odpowiadający jej właściwościom i przeznaczeniu.

W każdym przypadku biorący do używania ponosi zwykłe koszty utrzymania rzeczy użyczonej.

Zawarcie umowy użyczenia w formie ustnej

Czy są Państwo tego świadomi, czy też nie, syn zawarł z ojcem umowę użyczenia w formie ustnej; umowa taka jest ważna, bowiem Kodeks cywilny nie wymaga dla niej formy pisemnej czy jakiejkolwiek formy szczególnej; zawarta zatem może zostać w każdej formie.

Organy podatkowe żądają umów w formie pisemnej, by ustalić, czy istnieje prawo do danego lokalu i ewentualnie w jakim zakresie. Z drugiej strony podatnik ma obowiązek wykazać to prawo, jeśli ponosi koszty związane z lokalem, lecz nie ma obowiązku przedstawiania umowy pisemnej, gdy jej nie posiada. Wydawałoby się, że sytuacja jest patowa – tak jednak nie jest; dowodzić, iż umowa istnieje, można również innymi metodami, np. osoba użyczająca może napisać oświadczenie, że zawarła z biorącą do używania umowę ustną użyczenia, i wskazać, w jakim zakresie. Można także, np. w postępowaniu podatkowym czy kontroli podatkowej, wskazać na konieczność przesłuchania dającego w używanie w charakterze świadka właśnie w celu udowodnienia istnienia umowy ustnej.

Kto ponosi wydatki związane z używaniem użyczonej nieruchomości?

Wydatki związane z używaniem użyczonej nieruchomości obciążają osobę korzystającą i mogą być przez nią uznane za koszt podatkowy na zasadzie ogólnej, tj. kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

By dane przedmioty były kosztami uzyskania przychodu, trzeba wykazać, iż są wydatkiem w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.

Teoretycznie użyczenie stanowi dla syna przychód, jednakże zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 125 „wolna od podatku jest wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczona zgodnie z art. 11 ust. 2-2b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn” (ojciec – syn to I grupa).

Zasada ta nie ma zastosowania do świadczeń otrzymywanych na podstawie stosunku pracy, pracy nakładczej lub na podstawie umów będących podstawą uzyskiwania przychodów zaliczonych do źródła działalność wykonywana osobiście.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - Dz.U. 1991 nr 80 poz. 350