System dozoru elektronicznego – czy warto się ponownie starać?

System dozoru elektronicznego (SDE) i warunki jego zastosowania

System dozoru elektronicznego (SDE) reguluje ustawa z dnia 7 września 2007 r. o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego (Dz. U. z 2010 r. Nr 142, poz. 960).

Celem SDE jest eliminacja skazanych wymagających izolacji, stąd przed podjęciem decyzji o zastosowaniu tej formy wykonania kary pozbawienia wolności należy szczegółowo zbadać osobowość skazanego, jego sytuację życiową, w tym mieszkaniową i rodzinną.

Aby SDE mógł zostać zastosowany wobec danego skazanego, muszą zostać spełnione określone warunki.

Warunki zastosowania SDE to:

1. Zgoda skazanego na odbycie kary w SDE.
2. Zgody wszystkich pełnoletnich osób zamieszkujących w lokalu, w którym ma być wykonywany dozór, przy czym należy pamiętać, iż jeśli dozór ma być połączony z zakazem zbliżania się do określonej osoby, niezbędna jest także zgoda tej osoby.
3. Posiadanie przez skazanego stałego miejsca pobytu. Chodzi tu przede wszystkim o lokal mieszkalny, w którym skazany jest obowiązany pozostawać w wyznaczonych dniach i porach, jednak przyjmuje się, że dozór może być stosowany względem skazanego zamieszkującego w domu pomocy społecznej, internacie czy hotelu, o ile przewidywany czas zamieszkiwania nie jest krótszy niż okres pozostałej do odbycia kary.
4. W miejscu, w którym dozór ma być wykonywany, brak jest przeszkód o charakterze technicznym uniemożliwiających funkcjonowanie systemu (np. taką przeszkodą będzie brak dostępu do energii elektrycznej czy też brak zasięgu bezprzewodowej sieci telefonicznej).
5. Skazanie na karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą 1 roku.
6. Odbycie kary w SDE jest wystarczające dla osiągnięcia celów kary. Funkcje kary to: represyjna (żeby ukarać), prewencyjna (żeby odstraszyć społeczeństwo przed popełnieniem przestępstw) i poprawcza (żeby sprawcę zresocjalizować).
7. Z punktu widzenia bezpieczeństwa i stopnia demoralizacji sprawcy, a także z innych względów nie ma potrzeby osadzenia sprawcy w zakładzie karnym.
8. Skazanie nie nastąpiło w warunkach recydywy szczególnej wielokrotnej.

Rozpoczęcie odbywania kary pozbawienia wolności w zakładzie karnym a możliwość dozoru elektronicznego

Ponadto jeżeli skazany rozpoczął już odbywanie kary pozbawienia wolności w zakładzie karnym, należy mieć na względzie dotychczasowe zachowanie skazanego w czasie odbywania kary.

To, że sprawca nie stawił się dobrowolnie do odbycia kary, nie jest okolicznością samo przez się wyłączającą stosowanie SDE, niemniej może być okolicznością działającą na niekorzyść danej osoby.

W niniejszym przypadku należy przede wszystkim ustalić, czy sprawca nie został skazany w warunkach recydywy szczególnej wielokrotnej, tj. z art. 64 § 2 Kodeksu karnego (ustali to Pan na podstawie sentencji wyroku czy uzasadnienia). Recydywa szczególna wielokrotna zachodzi, gdy sprawca był już skazany w warunkach recydywy szczególnej podstawowej (art. 64 § 1 Kodeksu karnego), odbył łącznie co najmniej rok kary pozbawienia wolności i w ciągu 5 lat od odbycia w całości lub części ostatniej kary popełnił ponownie umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu, przestępstwo zgwałcenia, rozboju, kradzieży z włamaniem lub inne przestępstwo przeciwko mieniu popełnione z użyciem przemocy lub groźby jej użycia.

Skazanie w warunkach recydywy

Recydywa szczególna podstawowa zachodzi wtedy, gdy sprawca, skazany za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia wolności, w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary, umyślnie popełnia przestępstwo podobne do tego, za które był już skazany.

Skazanie w warunkach recydywy szczególnej wielokrotnej jest właśnie okolicznością wyłączającą stosowanie SDE.

Nadto, mając na uwadze praktykę, bierze się pod uwagę to, czy skazany pracuje lub uczy się. Jeśli skazany uczy się lub pracuje, to są to okoliczności przemawiające za zastosowanie SDE. Wobec osób uzależnionych SDE stosuje się ze szczególną ostrożnością. Badania wskazują, że skazani uzależnieni częściej od innych naruszają warunki dozoru elektronicznego. Ewentualnie skazany w treści pytania w swych staraniach o SDE może zobowiązać się do podjęcia leczenia odwykowego.

Proszę spróbować również ustalić, czy sąd nie rozpatrzył już zażalenia (odwołania) skazanego, gdyż zgodnie z przepisami zażalenie na postanowienie sądu w sprawie odmowy zezwolenia na zastosowanie SDE niezwłocznie przekazuje się wraz z aktami sprawy sądowi odwoławczemu, który rozpoznaje sprawę najpóźniej w terminie 7 dni od daty wpływu zażalenia wraz z aktami sprawy do tego sądu (co prawda jest to termin jedynie instrukcyjny).

Nadto należy mieć świadomość, że ponowy wniosek o zezwolenia na zastosowanie SDE w tej samej sprawie można złożyć dopiero po upływie 3 miesięcy, licząc od dnia wydania postanowienia o odmowie udzielenia tego zezwolenia.

Jeśli chodzi o ustanowienie obrońcy (adwokata), to wszystko zależy od poradności skazanego oraz od tego, czy skazany w ogóle spełnia warunki dla zastosowania SDE.