Samochód zajęty przez urząd skarbowy

Zakup samochodu od dłużnika

Po analizie przedstawionego przez Pana stanu faktycznego sprawy w celu udzielenia odpowiedzi na Pańskie pytanie w pierwszej kolejności należy sięgnąć do przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji z dnia 17 czerwca 1966 r. (Dz. U. Nr 24, poz. 151 z późn. zm.), gdzie w art. 97 § 1-2 ustawodawca stwierdza, że:

„§ 1. Do egzekucji z ruchomości zobowiązanego poborca skarbowy przystępuje przez ich zajęcie.

§ 2. Zajęciu podlegają ruchomości zobowiązanego, znajdujące się zarówno w jego władaniu, jak i we władaniu innej osoby, jeżeli nie zostały wyłączone spod egzekucji lub od niej zwolnione”.

Ponadto, jak wskazuje się w literaturze przedmiotu (tak m.in.: Postępowanie egzekucyjne w administracji. Komentarz, red. R. Hauser, A. Skoczylas, wyd. 5, Warszawa 2011), zajęcie ruchomości wywołuje określone skutki prawne w sferze prawa materialnego i procesowego. Przez zajęcie nie następuje zmiana prawa własności, gdyż zajęta rzecz ruchoma pozostaje nadal własnością dotychczasowego właściciela. Zajęcie ogranicza jedynie uprawnienia właściciela w dysponowaniu zajętym przedmiotem i w korzystaniu z niego. Zbycie zajętej ruchomości jest przestępstwem. W sferze prawa cywilnego czynność podjęta w celu zbycia zajętej ruchomości, jako czynność sprzeczna z prawem z mocy art. 58 Kodeksu cywilnego, jest bezwzględnie nieważna (por. też wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 11 marca 1998 r., I SA/Lu 182/97, niepubl.).

Zatem rzeczywiście jest tak, że zakupiony przez Pana samochód nie stał się Pańską własnością i w dalszym ciągu urząd skarbowy może z niego prowadzić egzekucję swoich należności.

Egzekucja z ruchomości znajdującej się za granicą

Odnosząc się natomiast do tego, że pojazd ten obecnie znajduje się za granicą, to należałoby przyjąć, iż egzekucja z niego mogłaby zostać przeprowadzona właśnie za granicą, co umożliwiają przepisy wspomnianej ustawy ujęte w rozdziale 7 Udzielanie pomocy obcemu państwu oraz korzystanie z jego pomocy przy dochodzeniu należności pieniężnych.

Jeżeli zaś chodzi o ewentualne zajęcie tego pojazdu w ramach postępowania karnego (choć raczej jest to mało prawdopodobna sytuacja, skoro jest już na pojeździe zajęcie egzekucyjne urzędu skarbowego), to podstawą takiego zajęcia byłby przepis art. 291 Kodeksu postępowania karnego (K.p.k.), zgodnie z którym:

„§ 1. W razie popełnienia przestępstwa, za które można orzec grzywnę, przepadek, nawiązkę lub świadczenie pieniężne albo nałożyć obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, może z urzędu nastąpić zabezpieczenie wykonania orzeczenia na mieniu oskarżonego.

§ 2. W razie popełnienia przestępstwa przeciwko mieniu lub wyrządzenia przestępstwem szkody w mieniu może z urzędu nastąpić zabezpieczenie roszczeń o naprawienie szkody.

§ 3. W razie popełnienia przestępstwa z urzędu może nastąpić zabezpieczenie wykonania orzeczenia o kosztach sądowych w postępowaniu karnym na mieniu oskarżonego.

§ 4. Zabezpieczenie wykonania orzeczenia zwrotu korzyści majątkowej może z urzędu nastąpić na mieniu podmiotu wymienionego w art. 52 Kodeksu karnego”.

Z kolei zaś art. 292 K.p.k. stanowi, że:

„§ 1. Zabezpieczenie następuje w sposób wskazany w Kodeksie postępowania cywilnego.

§ 2. Zabezpieczenie grożącego przepadku następuje przez zajęcie ruchomości, wierzytelności i innych praw majątkowych oraz przez ustanowienie zakazu zbywania i obciążania nieruchomości. Zakaz ten podlega ujawnieniu w księdze wieczystej, a w jej braku, w zbiorze złożonych dokumentów. W miarę potrzeby może być ustanowiony zarząd nieruchomości lub przedsiębiorstwa oskarżonego”.

Zajęcie pojazdu będącego we władaniu osoby trzeciej

Zatem powyższy przepis kieruje do regulacji Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.), w szczególności zaś do art. 845 § 1-2 K.p.c., który mówi o tym, że:

„§ 1. Do egzekucji z ruchomości komornik przystępuje przez ich zajęcie.

§ 2. Zająć można ruchomości dłużnika będące bądź w jego władaniu, bądź we władaniu samego wierzyciela, który do nich skierował egzekucję. Ruchomości dłużnika będące we władaniu osoby trzeciej można zająć tylko wówczas, gdy osoba ta zgadza się na ich zajęcie albo przyznaje, że stanowią one własność dłużnika, oraz w wypadkach wskazanych w ustawie. Jednakże w razie zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej dopuszczalne jest zajęcie ruchomości na zasadach przewidzianych w przepisach o egzekucji administracyjnej”.

Zatem, tak naprawdę, powyższy przepis ponownie odsyła do wcześniej wskazanej regulacji dotyczącej postępowania egzekucyjnego w administracji.

Podsumowując powyższe, uznać należy, że najzasadniej byłoby, gdyby Pan na żądanie organu egzekucyjnego wydał pojazd, ale w tym sensie, że umożliwiłby Pan egzekucję z tego pojazdu, przy czym brak jest na chwilę obecną podstaw do uznania, że powinien Pan ten pojazd również we własnym zakresie sprowadzić ponownie do Polski.

Dlatego też w zaistniałej sytuacji najlepszym rozwiązaniem byłoby po prostu oczekiwanie na ewentualną korespondencję w ramach prowadzonego postępowania egzekucyjnego i weryfikacja wskazanej w niej podstawy prawnej żądania sprowadzenia samochodu do Polski, jeżeli organ egzekucyjny z żądaniem takim by wobec Pana wystąpił.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296
3. Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego - Dz.U. 1960 nr 30 poz. 168