Praca w szczególnych warunkach – jak ją udowodnić, jeżeli nie ma dowodów?

Brak wpisu w świadectwie pracy okresów pracy w szczególnych warunkach

Odnosząc się do stanu faktycznego opisanego w pytaniu oraz do meritum problemu, czyli udowodnienia tego, że praca w szczególnych warunkach miała miejsce w Pana przypadku, uprzejmie wyjaśniam, że zgodnie z obowiązującą w tym zakresie regulacją prawną – czyli zgodnie z treścią § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) – okresy pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stwierdza zakład pracy (na podstawie posiadanej dokumentacji):

• w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia,
• lub w świadectwie pracy.

Przepisy powyższe zastrzegają, że w ww. dokumentach pracodawca powinien podać:

• okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,
• jej rodzaj
• i nazwę stanowiska pracy
  
  – ze wskazaniem odpowiedniego wykazu, pozycji rozporządzenia, jak również zarządzenia resortowego.

Nazwa stanowiska pracy w szczególnych warunkach, na jakim był zatrudniony pracownik, wykazana w świadectwie, musi odpowiadać nazwie wymienionej w wykazie aktu resortowego – nie może być niepełna ani podobna.

Udowodnienie pracy w szczególnych warunkach

Ustawodawca zastrzega, że aby potwierdzić w postępowaniu przed organem rentowym, iż praca w szczególnych warunkach miała miejsce, w żadnym przypadku nie można przedłożyć zeznań świadków.

Jakie są zatem możliwości dowodowe w sytuacji, gdy nie posiada Pan żadnej dokumentacji potwierdzającej wykonywanie pracy w warunkach szkodliwych? Otóż są dwa sposoby:

1. Skierowanie sprawy bezpośrednio do ZUS, czyli wystąpienie z wnioskiem o zaliczenie okresu zatrudnienia jako okresu pracy w warunkach szkodliwych.

Wystąpienie z wnioskiem do ZUS o zaliczenie okresu zatrudnienia jako okresu pracy w warunkach szkodliwych

Do wniosku należy dołączyć wszystkie posiadane dokumenty. Przypuszczalnie ZUS wyda decyzję odmawiającą zaliczenia takiego okresu do okresu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. Od tej decyzji ZUS należy się odwołać w terminie 30 dni, licząc od daty jej otrzymania, do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych.

2. Skierowanie sprawy bezpośrednio do sądu pracy z powództwem o ustalenie, czy praca wykonywana w okresie zatrudnienia, tj. w okresie od ......... do ........., w zakładzie .................. była pracą wykonywaną w warunkach szczególnych.

W jednym i drugim przypadku należy podnieść fakt braku możliwości udowodnienia pisemnymi dowodami (ze względu na brak posiadania pełnej dokumentacji) okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach, a następnie wnieść o dopuszczenie środka dowodowego w postaci zeznań świadków, najlepiej byłych współpracowników lub osób, które mogą potwierdzić takie zatrudnienie i rodzaj faktycznie wykonywanej pracy.

Powołanie świadków na udowodnienie pracy w szczególnych warunkach

Powołani świadkowie powinni przede wszystkim zaświadczyć, jaką pracę wykonywał zainteresowany (rodzaj pracy, zajmowane stanowisko): czy była to praca w szczególnych warunkach (w warunkach szkodliwych), w jakim okresie, czy była to praca stała, w pełnym czy niepełnym wymiarze czasu, sezonowa czy dorywcza, przez ile godzin lub dni wykonywana, czy w trakcie jej wykonywania zainteresowany był ubezpieczony.

Świadek powinien udowodnić, w jakich okresach pracował z osobą zainteresowaną. Przedstawienie jak największej liczby faktów dotyczących pracy osoby zainteresowanej oraz świadka podnosi wiarygodność zeznań.

Wydane orzeczenie sądu, w którym sąd stwierdzi, że wykonywana praca to była praca w szczególnych warunkach (w warunkach szkodliwych), będzie stanowiło podstawę do zaliczenia danego okresu w ZUS-ie.

Jest mi bardzo przykro, ale innej skutecznej drogi do udowodnienia okresu zatrudnienia w warunkach szkodliwych – w przypadku braku dokumentów – na gruncie obowiązujących przepisów prawa – nie ma.

W obecnym stanie prawnym obowiązującymi wykazami prac w szczególnych warunkach i w szczególnym charakterze są wykazy stanowiące załączniki do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.).