Wpływ dochodów z pracy za granicą na prawo do polskiej emerytury

Dochód z pracy za granicą a polska emerytura

W pierwszej kolejności należy wskazać, że prawo do emerytury z ZUS-u i KRUS-u nie jest automatycznie zawieszane w przypadku osiągania dochodów z pracy za granicą. W odniesieniu do emerytury wypłacanej przez ZUS zastosowanie mają przepisy art. 103–104a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: „ustawa emerytalna”). Zgodnie z art. 103 ust. 1 ww. ustawy prawo do emerytury ulega zawieszeniu, jeśli emeryt osiąga przychody przekraczające 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Natomiast w przypadku przekroczenia 70% tego wynagrodzenia, lecz nieprzekroczenia 130%, emerytura ulega zmniejszeniu zgodnie z art. 104 ust. 1 ustawy.

Dochód osiągany z pracy za granicą, w tym w Szwecji, może mieć wpływ na wysokość emerytury wypłacanej przez ZUS, jeśli podlega opodatkowaniu w Polsce lub stanowi tytuł do ubezpieczeń społecznych w Polsce. W myśl art. 104 ust. 5 ustawy emerytalnej przychód osiągany za granicą należy przeliczyć na podstawie kursu NBP i zastosować do niego przepisy dotyczące ograniczenia wysokości emerytury. W praktyce jednak osoby, które podlegają ubezpieczeniu w innym państwie członkowskim UE, podlegają regulacjom rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

W odniesieniu do emerytury KRUS istotne znaczenie ma art. 28 ust. 4 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników. Przepis ten wskazuje, że w przypadku podjęcia zatrudnienia podlegającego innemu systemowi ubezpieczeniowemu (np. w Szwecji) może dojść do zawieszenia wypłaty emerytury rolniczej.

Kwestia rozwiązania umowy o pracę przed złożeniem wniosku o emeryturę w Polsce i następnie podjęcia nowego zatrudnienia w Szwecji wymaga szczegółowej analizy. Jeśli chodzi o emeryturę ZUS, art. 103a ustawy emerytalnej przewiduje, że w przypadku kontynuowania zatrudnienia bez rozwiązania umowy o pracę wypłata emerytury zostaje wstrzymana do czasu zakończenia stosunku pracy. W praktyce oznacza to, że jeżeli Pani kolega rozwiąże umowę o pracę, a następnie podejmie nowe zatrudnienie w Szwecji już po uzyskaniu emerytury z Polski, nie wpłynie to na zawieszenie świadczenia z ZUS-u. Jeśli jednak z pracy w Szwecji Pani kolega nie zrezygnuje – w momencie złożenia wniosku o polską emeryturę – to jej wypłata będzie zawieszona do czasu zakończenia stosunku pracy.

Wpływ pracy za granicą na wysokość świadczenia emerytalnego

Warto także wskazać na orzecznictwo sądowoadministracyjne i cywilne dotyczące tej kwestii. W wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 10 kwietnia 2019 r. (sygn. akt I OSK 1460/17) podkreślono, że przepisy dotyczące koordynacji zabezpieczenia społecznego w ramach UE nie pozwalają na podwójne naliczanie ubezpieczeń społecznych w przypadku zatrudnienia w innym państwie członkowskim. Podobne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z 26 listopada 2020 r. (sygn. akt III UZP 3/20), wskazując, że koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego w UE zabezpiecza przed sytuacją, w której praca za granicą wpływałaby negatywnie na prawo do emerytury krajowej.

Podsumowując, w omawianym przypadku kontynuowanie zatrudnienia w Szwecji po uzyskaniu emerytury z Polski może wpłynąć na wysokość świadczenia z ZUS-u, jeśli osiągane dochody przekroczą określone progi. W odniesieniu do emerytury KRUS istnieje ryzyko zawieszenia emerytury w przypadku podlegania pod szwedzki system ubezpieczeniowy. Rozwiązanie umowy o pracę przed złożeniem wniosku o emeryturę i podjęcie nowego zatrudnienia w Szwecji po uzyskaniu świadczenia nie powinno wpłynąć na zawieszenie wypłaty emerytury, o ile nie zostaną przekroczone limity dochodu wskazane w polskich przepisach.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - Dz.U. 1998 nr 162 poz. 1118

2. Wyrok Sądu Najwyższego z 26 listopada 2020 r., sygn. akt III UZP 3/20

3. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 10 kwietnia 2019 r., sygn. akt I OSK 1460/17