Emerytura po rencie - czy możesz dostać więcej?

Podstawa wymiaru emerytury dla osoby która wcześniej miała ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

Zgodnie z przepisami ustawy o emeryturach i rentach z FUS:

„Art. 21. 1. Podstawę wymiaru emerytury dla osoby, która wcześniej miała ustalone prawo do renty z tytułu nie-zdolności do pracy, stanowi:1) podstawa wymiaru renty – w wysokości uwzględniającej rewaloryzację oraz wszystkie kolejne wa-loryzacje przypadające w okresie następującym po ustaleniu prawa do renty, z zastrzeżeniem art. 15 ust. 5, albo

2) podstawa wymiaru ustalona na nowo w myśl art. 15”.

2. Przepis ust. 1 pkt 1 stosuje się przy ustalaniu podstawy wymiaru:

1) emerytury dla osoby, która wcześniej miała ustalone prawo do emerytury;

2) renty z tytułu niezdolności do pracy dla osoby, która wcześniej miała ustalone prawo do tej renty albo do emerytury.

3. Podstawę wymiaru emerytury dla osoby, która wcześniej pobierała świadczenie przedemerytalne na podstawie przepisów o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu, stanowi podstawa wymiaru emerytury przyjęta do ustalenia świadczenia przedemerytalnego – w wysokości uwzględniającej wszystkie kolejne waloryzacje przypadające w okresie następującym po ustaleniu prawa do świadczenia przedemerytalnego albo podstawa wymiaru ustalona na nowo w myśl art. 15”.

Wniosek o ponowne przeliczenie emerytury

Nie jest wykluczone, że emerytura przeliczona będzie dla Pana korzystniejsza, ale ZUS z urzędu nie przelicza świadczenia na nowo. Konieczny jest do tego wniosek o przeliczenie emerytury.

Istotne jest to, że możliwość ponownego obliczenia emerytury lub renty odnosi się do świadczenia wcześniej przyznanego i pobieranego, bo tylko takie może być ponownie obliczone w myśl art. 111 ustawy emerytalnej, którego zastosowanie zależy od rodzaju świadczenia (emerytury lub renty), objętego wnioskiem o ponowne obliczenie świadczenia. Niezbyt fortunnie użyty przez ustawodawcę do przeliczanego świadczenia łącznik „lub” nie może być jednak interpretowany w ten sposób, że ubezpieczonemu pobierającemu emeryturę (emerytowi) należy ponownie obliczać przysługującą mu emeryturę według rygorów i zasad wyliczenia renty z tytułu niezdolności do pracy (według porządku przyznawania świadczeń rentowych) albo że renciście można ponownie obliczać przysługującą mu rentę według odrębnego reżimu ustalania prawa do emerytury. Jeżeli zatem wniosek o ponowne obliczenie dotyczy pobieranej renty z tytułu niezdolności do pracy, to możliwość wskazania okresu 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, odnosi się do roku, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie pobieranej renty albo o ponowne ustalenie tego świadczenia. Natomiast w przypadku wniosku o ponowne obliczenie emerytury możliwość wskazania okresu 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, odnosi się do roku, w którym ubezpieczony zgłosił wniosek o emeryturę lub ponowne obliczenie tego świadczenia.

Wyliczenie emerytury dla osoby która wcześniej pobierała rentę

Należało ponadto mieć na uwadze, że w utrwalonym orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. uchwała z dnia 18 października 2006 r., sygn. akt I UZP 2/2006 OSNP 2007/5–6, poz. 76) potwierdzono możliwość wyliczenia emerytury dla osoby, która wcześniej pobierała rentę z tytułu niezdolności do pracy, z uwzględnieniem kwoty bazowej obowiązującej w dacie złożenia wniosku o emeryturę, która jest korzystniejsza (wyższa) niż kwota bazowa obowiązująca wcześniej w dacie nabycia prawa do renty. Zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach, podstawę wymiaru emerytury dla osoby, która wcześniej miała ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, stanowi: 1) podstawa wymiaru renty - w wysokości uwzględniającej rewaloryzację oraz wszystkie kolejne waloryzacje przypadające w okresie następującym po ustaleniu prawa do renty albo 2) podstawa wymiaru ustalona na nowo w myśl art. 15. Wybór tego drugiego wariantu powoduje, że podstawę wymiaru emerytury dla osoby, która wcześniej pobierała rentę z tytułu niezdolności do pracy, można dla tego nowego świadczenia (emerytury) ustalić na nowo (art. 21 ust. 1 ustawy emerytalnej) i z uwzględnieniem kwoty bazowej obowiązującej w dacie złożenia wniosku o emeryturę, ale tylko w myśl art. 15, tj. z zachowaniem zasad wskazanych w tym przepisie. Oznacza to, że ustalana na nowo – w myśl art. 21 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej – podstawa wymiaru emerytury dla osoby, która wcześniej miała ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, jest wyliczana według przeciętnej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego ubiegającego się o emeryturę z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o to nowe świadczenie (art. 15 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach), albo o ponowne jego obliczenie (art. 111 ust. 1 pkt 2 tej ustawy). Dodatkowo (alternatywnie), na wniosek ubezpieczonego, podstawę wymiaru emerytury może stanowić przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed dniem zgłoszenia wniosku o emeryturę (art. 15 ust. 6 ustawy emerytalnej) albo o ponowne jego obliczenie (art. 111 ust. 3 tej ustawy).

Przyjęty kierunek wykładni wyklucza zatem dopuszczalność niejako „hybrydowego” wyliczenia emerytury, co następowałoby z zachowaniem „reżimu emerytalnego”, polegającego na uwzględnieniu korzystniejszej kwoty bazowej obowiązującej w dniu złożenia wniosku o emeryturę, tj. według zasady ustalenia na nowo podstawy wymiaru emerytury (art. 21 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej), a ponadto – w innej części – według „reżimu rentowego”, który umożliwiałby korzystniejsze wyliczenie wysokości nowego świadczenia (emerytury po rencie), tyle że według podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z okresu 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie innego rodzajowo świadczenia, jakim była wcześniej pobierana renta z tytułu niezdolności do pracy. Takie stanowisko prowadziłoby do dyskryminacji i naruszenia zasady równego traktowania (art. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, j.t. Dz. U. 2007 r. Nr 11 poz. 74 ze zm.) tych ubezpieczonych, którzy przed nabyciem emerytury nie korzystali z uprawnień rentowych z tytułu niezdolności do pracy, a którzy mogliby wskazać do ustalenia podstawy wymiaru emerytury okres 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłosili wniosek o emeryturę lub ponowne jej obliczenie. Tymczasem w krytykowanym „hybrydowym” wariancie ustalania emerytury ubezpieczeni, którzy wcześniej korzystali z uprawnień rentowych, mogliby skorzystać zarówno z uprawnień przysługujących wszystkim emerytom, jak i z możliwości wskazania do wyliczenia emerytury także wyżej określonych lat przypadających ponadto przed rokiem złożenia wniosku o rentę, a zatem mogliby wskazywać inne okresy niż te, które dotyczą wszystkich ubezpieczonych nabywających uprawnienia emerytalne.

Powyższe uwarunkowania prowadziły sąd do uznania, że wniosek o przyznanie lub ponowne ustalenie wysokości emerytury lub renty dotyczy konkretnego rodzaju świadczenia (emerytury albo renty), a zatem powinien być rozpoznany w trybie i według zasad właściwych dla ustalania każdego z tych odmiennych rodzajowo świadczeń z ubezpieczenia społecznegoOdnosząc się do Pana pytania – ZUS przyznaje świadczenie z urzędu, po osiągnięciu wieku emerytalnego. Aby ZUS wyliczył na nowo inny wariant świadczenia, potrzebny jest wniosek. Wystarczy napisać tak: „Proszę o przeliczenie świadczenia z uwzględnieniem [tu podać jakiego okresu] i wybranie opcji korzystniejszej.

Nie ma po co odwoływać się od decyzji dotyczącej emerytury po rencie, bo jest ona zgodna z prawem.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - Dz.U. 1998 nr 162 poz. 1118
2. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2006 r., sygn. akt I UZP 2/2006