Niwelacja terenu, czy potrzebne pozwolenie?

Na czym polega niwelacja terenu?

Zgodnie z definicją ustawową budowy oraz definicją robót budowlanych, zawartych w art. 3 pkt 6 i 7 Prawa budowlanego – przez budowę należy rozumieć wykonywanie obiektu budowlanego w określonym miejscu, a także odbudowę, rozbudowę, nadbudowę obiektu budowlanego, natomiast pod pojęciem robót budowlanych ustawodawca umieścił budowę, a także prace polegające na przebudowie, montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego.

Zasadniczo niwelacja terenu polega na wyrównaniu powierzchni gruntu rodzimego oraz odpowiedniego ukształtowania jej powierzchni stosownie do zamierzeń dalszego wykorzystania działki.

Niwelacja terenu może w określonych sytuacjach stanowić wstępny etap dalszych robót budowlanych polegających na budowie obiektu budowlanego i w takim przypadku niwelacja terenu stanowi rodzaj prac przygotowawczych, koniecznych do rozpoczęcia inwestycji.

Czy niwelacja terenu musi być poprzedzona pozwoleniem na budowę lub zgłoszeniem?

Zgodnie z Prawem budowlanym pracami przygotowawczymi jest wykonanie niwelacji terenu, rozpoczęcie budowy bowiem następuje z chwilą podjęcia prac przygotowawczych na terenie budowy, zaś w ust. 3 określa, iż prace przygotowawcze mogą być wykonywane tylko na terenie objętym pozwoleniem na budowę lub zgłoszeniem.

Wykonywanie więc niwelacji terenu w celu dalszego prowadzenia inwestycji przed uzyskaniem ostatecznej decyzji zezwalającej na budowę jest traktowane w świetle przepisów jako samowola budowlana i może skutkować podjęciem odpowiednich działań przez organy nadzoru budowlanego.

Pan nie ma zamiaru obecnie prowadzić inwestycji, a jedynie wyrównać teren do poziomu sąsiadów. Nie będzie więc wymagane pozwolenie ani zgłoszenie.

Czy wyrównanie terenu działki może naruszyć stosunki wodne na gruncie?

Przejdźmy zatem do kwestii stosunków wodnych. Stosownie z kolei do art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (j.t. Dz. U. 2005 r. Nr 239, poz. 2019; dalej jako – u.p.w.), o ile przepisy ustawy nie stanowią inaczej, właściciel gruntu nie może zmieniać stanu wody na gruncie, a zwłaszcza kierunku odpływu znajdującej się na jego gruncie wody opadowej, ani kierunku odpływu ze źródeł – ze szkodą dla gruntów sąsiednich.

Do naruszenia stosunków wodnych na gruncie może dojść przykładowo, gdy właściciel nieruchomości dokona na niej pewnych czynności (np. wycinki drzew stanowiących zabudowę brzegów, wzniesie zabudowania, ogrodzenia, usypie wał ziemny itd.), albo też, wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi, pewnych działań nie dokona (nie usunie zwalonego drzewa, czy nie zabezpieczy osuwającej się ziemi, zobacz art. 29 ust. 2 u.p.w).

Gdy wskutek tego działania lub zaniechania naruszone zostały stosunki wodne na gruncie ze szkodą dla nieruchomości sąsiedniej (tj. zmienił się poziom wód gruntowych, nastąpiło jej podtopienie, zmiana kierunku odpływu wody deszczowej itd.), wówczas art. 29 ust. 3 u.p.w. przewiduje drogę postępowania administracyjnego dla rozstrzygnięcia sporu. Stosownie do art. 29 ust. 3 u.p.w., jeżeli spowodowane przez właściciela gruntu zmiany stanu wody na gruncie szkodliwie wpływają na grunty sąsiednie, wójt, burmistrz lub prezydent miasta może, w drodze decyzji, nakazać właścicielowi gruntu przywrócenie stanu poprzedniego lub wykonanie urządzeń zapobiegających szkodom.

Stronie niezadowolonej z decyzji służy odwołanie w administracyjnym toku instancji, według zasad ogólnych określonych w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego.

Naruszenie stosunków wodnych na gruntach sąsiednich przez podniesienie terenu

Tak więc, gdyby skutkiem podniesienia terenu było naruszenie stosunków wodnych na gruntach sąsiednich, to wójt może wszcząć przeciwko Panu postępowanie na podstawie art. 29 ust. 3 Prawa wodnego, nakładając obowiązek przywrócenia stanu poprzedniego lub wykonanie urządzeń zapobiegających szkodom (art. 29).

Przejdźmy teraz do zagadnienia użycia odpadów do niwelacji terenu. Gruz budowlany jest odpadem, który można nawieźć na swój grunt w celu wykorzystania, a nie składowania. Odpady betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek i remontów mogą zostać przekazane osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym niebędącym przedsiębiorcami do wykorzystania na własne potrzeby.

Czy odpady budowlane można przeznaczyć do utwardzania powierzchni gruntu? 

Odpady gruzu mogą zostać wykorzystane z zastosowaniem procesu R5, jako inne działania polegające na wykorzystaniu odpadów w całości lub części, przy czym doprecyzowano, iż takie odpady można przeznaczyć do utwardzania powierzchni w sposób uniemożliwiający pylenie przez ich zestalenie lub przykrycie warstwą niepylącą z zachowaniem przepisów odrębnych, w szczególności przepisów Prawa wodnego i Prawa budowlanego. Nie można ich natomiast składować na posesji. Czasowe przetrzymywanie lub gromadzenie odpadów przed ich odzyskiem, definiowane jest jako magazynowanie odpadów. W myśl art. 63 ust. 3 ustawy o odpadach: odpady przeznaczone do odzysku lub unieszkodliwiania, z wyjątkiem składowania, mogą być magazynowane, jeżeli konieczność magazynowania wynika z procesów technologicznych lub organizacyjnych i nie przekracza terminów uzasadnionych zastosowaniem tych procesów, nie dłużej jednak niż przez okres 3 lat.

Ustawa dopuszcza magazynowanie odpadów na terenie, do którego posiadacz odpadów ma tytuł prawny, miejsce magazynowania odpadów nie wymaga wyznaczenia w trybie przepisów o zagospodarowaniu przestrzennym. Wywożenie gruzu na terenie, do którego dysponuje się tytułem prawnym, nawet jeśli nie jest to miejsce, w którym odpady te będą odzyskane, nie jest niezgodne z obowiązującymi przepisami.

Istotne jest natomiast, aby magazynowane odpady zostały docelowo poddane procesom odzysku i aby nastąpiło to w terminie nie przekraczającym trzech lat. W przeciwnym razie zgodnie z art. 34 ustawy o odpadach wójt, burmistrz lub prezydent miasta, w drodze decyzji z urzędu nakaże usunięcie odpadów z miejsc nieprzeznaczonych do ich składowania lub magazynowania, wskazując sposób wykonania tej decyzji.

Zwolnienie z obowiązku uzyskania zezwolenia na zbieranie lub przetwarzanie odpadów 

W opisanej sprawie ważna jest treść art. 45 ustawy o odpadach:

„1. Z obowiązku uzyskania odpowiedniego zezwolenia na zbieranie odpadów lub zezwolenia na przetwarzanie odpadów zwalnia się:

1) podmiot prowadzący działalność inną niż działalność gospodarcza w zakresie gospodarowania odpadami, który zbiera odpady opakowaniowe i odpady w postaci zużytych artykułów konsumpcyjnych, w tym zbieranie leków i opakowań po lekach przez apteki, przyjmowanie zużytych artykułów konsumpcyjnych w sklepach, systemy zbierania odpadów w szkołach, placówkach oświatowo-wychowawczych, urzędach i instytucjach (nieprofesjonalna działalność w zakresie zbierania odpadów);

2) osobę fizyczną i jednostkę organizacyjną niebędące przedsiębiorcami, wykorzystujące odpady na potrzeby własne, zgodnie z art. 27 ust. 8;

3) osobę władającą powierzchnią ziemi, na której są stosowane komunalne osady ściekowe w celach, o których mowa w art. 96 ust. 1 pkt 1-3;

4) podmiot obowiązany do uzyskania pozwolenia zintegrowanego, o którym mowa w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska;

5) posiadacza odpadów prowadzącego działalność w zakresie unieszkodliwiania odpadów przez ich składowanie w składowiskach podziemnych, który jest obowiązany do uzyskania koncesji na prowadzenie takiej działalności na podstawie ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. - Prawo geologiczne i górnicze;

6) posiadacza odpadów obowiązanego do uzyskania decyzji zatwierdzającej program gospodarowania odpadami wydobywczymi lub zezwolenia na prowadzenie obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych, o których mowa w ustawie z dnia 10 lipca 2008 r. o odpadach wydobywczych (Dz. U. nr 138, poz. 865, z późn. zm.);

7) wytwórcę odpadów, który wytwarzane przez siebie odpady, niebędące odpadami niebezpiecznymi, unieszkodliwia w miejscu ich wytworzenia zgodnie z wymaganiami określonymi w przepisach wydanych na podstawie ust. 3;

8) posiadacza odpadów, który poddaje odzyskowi odpady zgodnie z wymaganiami określonymi w przepisach wydanych na podstawie ust. 3;

9) władającego nieruchomością, który zbiera odpady komunalne, wytwarzane na terenie tej nieruchomości;

10) wytwórcę odpadów, który wytwarzane przez siebie odpady zbiera w miejscu ich wytworzenia.

2. Podmiot, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, jest obowiązany posiadać umowę zawartą w formie pisemnej pod rygorem nieważności, z posiadaczem odpadów posiadającym zezwolenie na zbieranie odpadów lub zezwolenie na przetwarzanie odpadów wymienionych w ust. 1 pkt 1, dotyczącą co najmniej nieodpłatnego przyjmowania odpadów.

3. Minister właściwy do spraw gospodarki w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje i ilość odpadów, jakie mogą być objęte zwolnieniem, o którym mowa w ust. 1 pkt 7 i 8, oraz metodę przetwarzania odpadów, która ma być zastosowana, a w przypadku odpadów niebezpiecznych - także szczegółowe warunki zwolnień w zakresie odzysku odpadów, kierując się właściwościami odpadów oraz potencjalnym zagrożeniem dla środowiska w trakcie przetwarzania odpadów (…).

Według załącznika do rozporządzenia są to betony i gruz betonowy z rozbiórek.

Reasumując, jeśli niwelacja terenu (nawiezienie ziemi w celu podwyższenia terenu) nie jest związana z robotami budowlanymi w celu wybudowania obiektu budowlanego i nie powoduje zmiany przeznaczenia terenu, w tym funkcji pełnionej przez powierzchnię ziemi danej nieruchomości, zaś materiały wykorzystane będą zgodnie z Prawem ochrony środowiska i Prawem o odpadach – nie wymaga się żadnych zezwoleń.