Jak zrezygnować z nabytej części mieszkania ze spadku?

Jeżeli wspomniane mieszkanie to własność, to za wszelkie opłaty obciążające nieruchomość płacą jej współwłaściciele w częściach, w jakich posiadają udział w tej nieruchomości.

Żeby wyjść ze współwłasności nie może się Pani swojego prawa zrzec. Może Pani je jednak zbyć lub przeprowadzić sprawę o dział spadku i zniesienie współwłasności, w której to zrzeknie się Pani spłat i dopłat na rzecz Pani matki lub brata.

Przepisy Kodeksu cywilnego (K.c.) przewidują dwojaki sposób działu spadku – sądowy bądź notarialny (w przypadku działu spadku wraz ze zniesieniem współwłasności nieruchomości).

W przypadku notarialnego podziału spadku należy dostarczyć do notariusza dokumenty dotyczące nieruchomości – wypis z księgi wieczystej, wypis z rejestru gruntów, postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Podział spadku u notariusza będzie wymagał obecności wszystkich spadkobierców lub upoważnionych przez nich przedstawicieli.

W formie aktu notarialnego podzielić spadek można tylko wtedy, gdy wszyscy współwłaściciele są zgodni zarówno co do konieczności, jak i co do sposobu zniesienia współwłasności, wysokości spłat. Jeżeli między współwłaścicielami istnieje spór, to pozostaje jedynie droga sądowa, a z wnioskiem o zniesienie może wystąpić każdy ze współwłaścicieli w każdym czasie.

W akcie notarialnym notariusz wymieni składniki podlegające podziałowi, zgodnie z wolą stron przyzna je jednemu ze współwłaścicieli oraz określi wysokość i termin spłat dla każdego z pozostałych. W akcie notarialnym zawrze także wniosek o wpis do księgi wieczystej.

Minusem takiego rozwiązania są koszty. Koszty notarialne będą kilkakrotnie większe niż koszty sądowe; zależą one od wartości nieruchomości. Składają się na nie opłata sądowa za wpis do księgi wieczystej i wynagrodzenie notariusza.

Przed sądem z kolei można złożyć wniosek o zgodny podział spadku, jeżeli wszyscy współwłaściciele rzeczywiście są zgodni co do sposobu zniesienia współwłasności. Jeżeli brak będzie takiej zgody – to sąd sam zdecyduje, w jaki sposób podzielić spadek. Legitymacja do zgłoszenia wniosku o dział spadku przysługuje każdemu spadkobiercy.

Wniosek powinien spełniać wymagania zawarte w art. 511 K.c., przy czym wnioskodawca nie musi wskazywać dokładnie sposobu dokonania działu (uzasadnienie uchwały SN z 13 lutego 1970 r.; III CZP 97/69, OSPiKA 1971, nr 9, poz. 167 z aprobującą glosą B. Dobrzańskiego). Należy także powołać postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku.

We wniosku o dział spadku należy wskazać wszystkich uczestników postępowania, którymi są spadkobiercy lub ich następcy, zapisobiercy, którym zapisano rzeczy lub prawa należące do spadku, a także nabywcy udziału w konkretnym składniku majątku spadkowego.

Sąd ustala skład i stan spadku według chwili jego otwarcia (art. 924 K.c.), natomiast jego wartość – według cen w chwili dokonywania podziału.

Podstawą ustalenia składu spadku jest spis inwentarza, jeżeli był sporządzony (art. 637 K.c.), a ponadto oświadczenia spadkobierców – uczestników postępowania działowego – oraz przedstawione przez nich dowody.

Podstawą ustalenia wartości poszczególnych składników majątku spadkowego są ceny rynkowe. Dla ich oszacowania niekiedy niezbędne jest skorzystanie z opinii biegłego. Możliwe jest również szacowanie wartości rzeczy w powołaniu się na zgodne oświadczenie uczestników. Oznacza to, że jeżeli wszyscy uczestnicy nie uzgodnią wspólnie wartości spadku – sąd powoła biegłego w celu oszacowania nieruchomości.

Postępowanie o dział spadku ma charakter kompleksowy, w związku z czym zmierza do załatwienia całokształtu stosunków, jakie powstały między współspadkobiercami.

We wniosku o dział spadku (który składa się do sądu właściwego ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy, a jeżeli tego nie można ustalić – ze względu na położenie majątku spadkowego) musi Pani zaproponować sposób dokonania podziału majątku, który najbardziej odpowiada Pani interesom, czyli przejęcie spadku przez Pani mamę lub brata (może Pani z tego tytułu zażądać spłat).

Jeśli chodzi o sposób dokonania działu spadku: z punktu widzenia sposobu dokonania działu spadku można wyróżnić:

• podział fizyczny spadku – podział w naturze;
• przyznanie przedmiotów spadkowych jednemu spadkobiercy, z obowiązkiem spłaty pozostałych lub bez niej;
• podział cywilny – polega na sprzedaży przedmiotów wchodzących w skład spadku i podziale uzyskanej w ten sposób sumy między współspadkobierców.

Przy zgodnym podziale w zasadzie sąd związany jest sposobem podziału podanym przez spadkobierców w zgodnym wniosku o dział spadku. Może on od tego odstąpić jedynie wówczas, gdy występuje sprzeczność proponowanego podziału z prawem, zasadami współżycia społecznego albo też podział naruszałby w sposób rażący interesy osób uprawnionych. W braku zgodnego wniosku uczestników postępowania sąd powinien dokonać działu z uwzględnieniem składu dzielonego spadku oraz interesów poszczególnych współspadkobierców.

Wysokość opłaty sądowej w sprawie o dział spadku wynosi (zgodnie z art. 51 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych):

1. 500 zł – od wniosku o dział spadku;
2. 300 zł – jeżeli zawiera on zgodny projekt działu spadku;
3. 1000 zł – od wniosku o dział spadku połączony ze zniesieniem współwłasności;
4. 600 zł – od wniosku, jeżeli zawiera on zgodny projekt działu spadku i zniesienia współwłasności.

Reasumując: w przedstawionej przez Panią sprawie najlepiej byłoby, żeby porozumiała się Pani ze spadkobiercami co do tego, w jaki sposób ma wyglądać dział spadku – zaoszczędzi to dużo czasu oraz pieniędzy.

Zakładam, że w wyniku postępowania sąd przyzna majątek Pani matce, bowiem jest ona obecnie większościowym właścicielem. Zaznaczam równocześnie, że w sprawie konieczne by było zapoznanie się z treścią wspomnianego nakazu zapłaty wobec Pani.